Светлата се гасат во Европа

Притиснати од претстојната енергетска криза, градовите низ Европа ги исклучуваат светлата. Додека Шпанија ги направи таквите мерки задолжителни, наредувајќи им на продавниците да ги исклучат светлата ноќе, на други места локалните власти доброволно го притискаат прекинувачот, тврдејќи дека е добро време да се пробаат мерки за заштеда на светлина. Берлин ги исклучува рефлекторите што осветлуваат 200 свои историски градби и споменици, а голем број градови во Австрија, Германија и Италија го намалија уличното осветлување или ги исклучија комерцијалните знаци.

Во Франција, 14 комуни во департманот Вал д’Оаз северно од Париз ги пробуваат мерките за целосно исклучување на јавното осветлување ноќе. Локалните власти проценуваат дека исклучувањето на уличните светла три и пол часа секоја вечер ќе помогне да се намали потрошувачката на енергија за околу една четвртина.

„Енергетскиот [ценовен] бум нѐ натера да го направиме чекорот и да го испробаме овој експеримент“, изјави  Јаник Бодек, градоначалник на општината Кормеј-ан-Париз. Градовите им се придружуваат на околу 12.000 комуни во Франција кои веќе целосно или делумно го исклучуваат јавното осветлување ноќе.

Овие мерки се поддржани од активисти и научници за загадување со  светлината, кои тврдат дека прекумерната вештачка светлина предизвикува хаос врз здравјето на луѓето и животната средина.

Исклучувањето на светлата е „најлесната“ мерка што треба да се преземе бидејќи „не чини речиси ништо и … веднаш се исплати во евра, во киловат часови заштедени и во намалување на светлосното загадување“, рече Ен-Мари Дукро, портпаролка на ANPCEN. , француско здружение кое се бори против светлосното загадување.

Плановите се дел од одговорот на блокот на енергетската криза, но некои се загрижени дека исклучувањето на уличните светла ќе ги направи градовите помалку безбедни.

„Јавното осветлување придонесува за јавната безбедност“, рече бизнис менаџер кој живее во Таверни, една од општините кои учествуваа во експериментот, тврдејќи дека фокусот треба да биде на ограничување на другите видови светлина, на пример од излозите.

За француските комуни во Вал д’Оаз, главната мотивација за исклучување на уличните светла помеѓу 1:15 и 4:45 часот е да ја задржат контролата на јавната потрошувачка додека цените на енергијата се зголемуваат. Боедек рече дека неговата општина потрошила 2 милиони евра за јавно осветлување во 2021 година, кои би можеле да скокнат на 2,8 милиони евра оваа година доколку не се преземат мерки.Комуните сакаат да нагласат дека експериментот ќе го намали и светлосното загадување. Повеќе темнина ќе помогне „да се почитува ритамот на денот и ноќта, дозволувајќи им на видовите да се регенерираат“, рече Керол Фајдербе, првиот заменик-градоначалник на Таверни.

Научниците долго време предупредуваат дека светлосното загадување го нарушува биодиверзитетот и здравјето на луѓето. Прекумерната употреба на вештачка светлина во текот на ноќта е поврзана со намалување на популацијата на инсекти – со потенцијално страшни влијанија врз синџирите на исхрана – и промени во миграциските патишта на птиците. Исто така, откриено е дека придонесува за голем број здравствени проблеми кај луѓето, вклучувајќи го и ракот.Сепак, не сите се убедени дека има смисла да се исклучат светлата за да и се помогне на природата.

„Градовите се сè погусти и бетонски. Дрвјата редовно се сечат за недвижнини, за училишни дворови или факултети, за изградба на велосипедски патеки… така што, да се спомнува  заштита на животните за да се оправда оваа одлука не е веродостојно“, рече жител од Обон, општина што учествува во шемата.

Повеќето од грижите што ги покренаа локалните жители се вртат околу безбедноста.Но податоците од  делови на Франција не покажуваат врска помеѓу исклучувањето на јавните светла и зголемениот криминал.Градот Муј во северна Франција, на пример, забележа благ пад на грабежите и штетите откако го исклучи уличното осветлување во 2015 година.

„Многумина стравуваат дека безбедноста се намалува, но има повеќе студии кои покажуваат дека безбедноста не се намалува со помалку светлина или дека повеќе светлина не придонесува за поголема безбедност“, рече Рајнхард Кленке, биолог во Центарот за истражување на животната средина Хелмхолц во Германија.

Но, воочениот недостаток на безбедност може да има големо влијание – особено врз жените, кои како резултат на тоа би можеле да ги ограничат нивните движења, според Инес Санчез де Мадаријага, претседавач на УНЕСКО за родови прашања во науката, технологијата и иновациите.

„Да се биде во можност да се види околината е клучно за да се чувствувате безбедно, рече таа. Кога жените ќе забележат ризик од сексуален напад, ризик од несигурност, тие престануваат да одат на места“.