Марк Закерберг ја загуби контролата врз Фејсбук

Ги Верховштат

Кога Марк Закерберг, претседател, извршен директор и коосновач на Фејсбук, се појави пред Европскиот парламент во мај, му сугерирав дека ја загубил контролата врз својата компанија. Како еден од ретките политичари што некогаш лично му се спротивставија на Закерберг, бев среќна за таа можност. Но бев фрустриран што не добив директен вербален одговор на кое било од моите прашања.

Јас не сум сам. Политичарите од целиот свет се заморени од постојаните обиди на Фејсбук да ја избегнат одговорноста во име на профитот. Со Фејсбук, митот за „саморегулирање“, кој го заговараат високоплатени лобисти, треба да биде оставен на мир. Поминаа неколку месеци откако Закерберг се појави пред Конгресот на САД и Европскиот парламент, а најитните прашања за деловните практики на Фејсбук остануваат неодговорени.

Во однос на скандалот со „Кембриџ аналитика“, сè уште не е јасно што знаеше Фејсбук и кога го дозна тоа. Подеднакво нејасен е и степенот до кој странското мешање преку Фејсбук придонесе за изборот на американскиот претседател Доналд Трамп, како и на исходот од референдумот за „Брегзит“ во Велика Британија.

Дали беспрекорна дисеминација на целна пропаганда на Фејсбук и понатаму претставува ризик за демократски избори? Никој не знае. Фејсбук тврди дека ја подобрил заштитата на приватноста. Но, со оглед на тоа што не успеа да спроведе сеопфатна внатрешна ревизија на скандалот со „Кембриџ аналитика“, како што побара Европскиот парламент, постојат големи причини да се стравува дека претстојните избори за Европскиот парламент во мај ќе бидат предмет на уште поголема странска манипулација.

И покрај тоа што Фејсбук и многу други дигитални гиганти потпишаа кодекс на однесување со Европската комисија за говор на омраза и дезинформации, потребно е уште многу да се направи. Кодексот на однесување е премногу слаб и не вклучува временска рамка за тоа кога компаниите треба да ги исполнат своите обврски. Покрај тоа, потребни се многу повеќе ресурси за да се спроведат новите регулативи на ЕУ за заштита на податоците, така што технолошките компании повеќе не можат да ги третираат казните за злоупотреба на лични податоци само како трошоци за водење бизнис.

Европа, исто така, нема ревносно обвинителство/истражно тело кое може да ги држи зауздени техничките компании. Во САД, Роберт Милер, специјалниот советник кој го испитува вмешувањето на Русија во изборите во 2016 година, изрече десетици обвиненија, обезбеди повеќе пресуди и покажа потреба за овластени обвинители во случаите во кои се вклучени социјалните медиуми. Време е Европа да го фати овој ритам, прво со формирање на свој специјален обвинител за истражување на нападите на неодамнешните избори, но исто така и со решавање на други криминали кои произлегуваат од злоупотребата на податоците.

Покрај тоа, ЕУ итно треба да развие робустен механизам за следење и анализа на руските дезинформациски кампањи низ сите земји членки и на секој јазик. Со вистинската стратегија, можеме да ги спречиме платформите на социјалните медиуми да служат како забрзувачи на дезинформации, преку идентификување и запирање на пропагандни кампањи веднаш штом ќе се појават.

На ниво на ЕУ, Источните стратком сили за задачи, кои Европскиот совет ги формира во 2015 година, треба да се прошират и да бидат независни од дипломатската служба на ЕУ. Нивната единствена задача треба да биде да се идентификуваат, анализираат, откријат и да се отстранат дезинформациите.

На долг рок, сепак, постои само еден сигурен начин за справување со заканата кои Фејсбук и другите платформи ги претставуваат за западната демократија: регулатива. Исто како што саморегулирањето од страна на банките не успеа да ја спречи финансиската криза во 2008 година, саморегулацијата во технолошкиот сектор не успеа да го направи Фејсбук одговорен актер.

Регулирањето на техничките гиганти треба да започне со ажурирани правила за конкуренција за решавање на монополската контрола на личните податоци. Ни требаат нови регулативи за да се обезбеди одговорност и транспарентност во алгоритамската обработка на податоци од кој било актер, приватен или јавен. Но, во крајна линија, ние не треба да отфрлиме распад на Фејсбук и некои од другите технолошки гиганти.

На крајот на краиштата, она што му го кажав на Закерберг во мај сè уште важи: не изгледа дека тој има контрола над неговата креација. Но, дури и да ја направи таа контрола, сите треба да се загрижени за „поотворениот и поповрзан“ свет што го има на ум. Само замислете десетици илјади нископлатени „вработени“ на Фејсбук во Индија и на други места кои го разгледуваат секој наш збор за да одлучат што претставува лажна вест и говор на омраза, а што не.

Како што неодамна објави „Њујорк тајмс“, Фејсбук е толку очаен да го заштити својот бизнис-модел што ангажирал опскурна фирма за пи-ар да шири антисемитски дезинформации за еден од неговите водечки критичари, финансиерот и филантроп Џорџ Сорос. Вакво срамно однесување сугерира дека Фејсбук има многу нешта да скрие. И, како што се случи, британската парламентарна комисија само ги заплени внатрешните пораки на Фејсбук покажувајќи дека компанијата можеби знаела за злонамерната руска активност на нејзината платформа уште во 2014 година.

Не може да има сомневање дека контролата врз монополот на личните податоци на милиони луѓе и протокот на вести и информации на интернет претставува јасна и моментална закана за демократијата. Менаџментот на Фејсбук постојано многу пати покажа дека не може да му се верува дека се однесува одговорно. Нема причина зошто ние, луѓето, треба да ставиме продавница во кое било од ветувањата на компанијата да управува со нашите податоци или да го исчисти своите постапки. Саморегулацијата спектакуларно не успеа. Време е за вистинската работа.

(Авторот, кој е поранешен премиер на Белгија, е претседател на Алијансата на либералите и демократите – АЛДЕ, во Европскиот парламент)