Родителите и сестра ми повеќе ѝ веруваат на руската телевизија отколку мене

Милиони Руси имаат роднини во Украина. Војната подели многу од нив. Огромен е бројот на Руси кои не им веруваат на своите роднини за она што се случува во Украина и инвазијата што ја изврши руската војка. Тие мислат дека многу од снимките за бруталното бомбардирање на украинските градови што им се испраќани од нивните синови, ќерки или братучеди се лажни. Тие повеќе ѝ веруваат на руската телевизија.

Независната руска веб-страница „Медуза“, која потпадна под санкции на руските власти, објави повеќе приказни како војната ги поделила семејствата: дете од родители, сестра од сестра… Ужасното девастирање на Украина донесе и непремостливи поделби во семејствата. Еве една од тие приказни.

МАРИЈА ЧУМАК, СММ МЕНАЏЕР ОД ХАРКОВ

 Јас сум од Донецк, заминав од таму во 2014 година, но моите родители и постарата сестра останаа на територијата под контрола на Русија. Едно време, сите украински ТВ канали беа исклучени за нив, а моето семејство остана само со руски извори на информации. Понекогаш украинските медиуми се пробиваат таму, но во основа тие [роднините] дознаваат за сè од проруските публикации. И нивниот став сега е соодветен: воопшто не може да има незаконски дејствија од страна на Русија, бидејќи Русија ја зборува само вистината.

До 2014 година имавме одличен однос со родителите. Заглавивме заедно, ги поминавме сите викенди на градилиштето на нашата викендичка во близина на аеродромот во Донецк. Викендичката беше наш заеднички сон, ја градевме 10 години.

Уште порано, во 2008 година, нè обедини заедничка трагедија: брат ми загина во сообраќајна несреќа и нашето семејство ја обнови комуникацијата со сите роднини со кои имаше расправии. Нашите односи со родителите станаа поблиски, посилни, имаше повеќе доверба и љубов. И сега семејството е поделено.

Веќе неколку години се трудиме да не зборуваме за политика за да ја одржиме врската. Заминав за Харков, но пред војната постојано разговаравме на телефон со моите родители и сестра.

Последен пат бев во Донецк во 2016 година. Градот е многу променет: школката остана, зградите, но содржината, атмосферата се сосема различни. Не беше истиот Донецк што го напуштив во 2014 година. Семејството се чувствуваше многу удобно таму. Тие го нарекоа она што се случува во источна Украина „мировна операција“ и веруваа дека Русија ги спасува. Беше речиси како да се заљубуваш во Русија, како на почетокот на врската, кога гледаш човек со розови очила и сѐму простуваш.

Дури еднаш ми посакаа за роденден да се вратам дома што е можно поскоро за да се соедини семејството и да живее во Русија. Тие го задржуваат ова непоколебливо верување дека Русија не може да нападне и дека никогаш не прави грешки.

Тоа не беше соодветно за мене, но разбрав дека имаат различно информациско поле. Дополнително, тогашното раководство на Украина (2015-2019) се покажа дека не е сосема чесно и адекватно, и, ми се чини, тоа исто така имаа удел во овој конфликт, и во голема мера е нивна вина што луѓето на исток ѝ го свртеа грбот на Украина.

Во 2015 година, нашата куќа, која ја градеше татко ми, беше погодена од граната. Една година претходно, татко ми беше ранет во ногата од шрапнел. Семејството е убедено дека тоа е украинската војска – секако без докази. Но, дури и кога заминав за Харков, се обидовме да останеме неутрални. Ми рекоа: „Драго ни е што сега си на безбедно место, но ја мразиме земјата во која сега живееш“.

Признавањето на ЛДНР на 21 февруари беше црвено знаме – можеше да се претпостави дека војната ќе започне. Кога се јавив во Донецк, кај сестра ми почувствував еуфорија во гласот, расположение, конечно нѐ признаа, рече. Дури и со санкциите што ги воведоа САД против ЛДНР таа беше задоволна: ѝ се чинеше дека тоа е доказ дека САД ги признаваат како држава и наскоро ќе има мир. Но, некако ми недостигаше: имаше блокада на работа, мислев дека повторно некои политички вести за Донецк, кои одвреме-навреме звучеа во текот на сите осум години. Сестра ми е зависна од овие вести. Таа ми рече: „Не грижи се, нема да те допрат, ќе биде бучно со нас“. „Со нас“, тоа очиглено значеше ЛДНР. И таа беше сигурна дека војната ќе заврши за 2-3 дена и сè ќе се реши добро – односно во корист на Русија.

Бомбардирањето на Харков почна во 4:45 часот. Единственото нешто што ѝ пишав на сестра ми беше: „Нè бомбардираат, бегаме“. Таа одговори: „Добро“. Веќе следниот ден, 25 февруари, завршив во Полска, издишав малку и сакав да им кажам на моите каде и како избегав. Ѝ напишав на сестра ми на Телеграм, а таа ми одговори дека главната работа е да се уништат „нацистите“, а сите цивили ќе бидат под заштита на Руската Федерација. Ме исплаши, да бидам искрена. Излегува дека и ние сме нацисти? Или сме бомбардирани за некоја добра цел?

Прашав: „Сериозно не верувате дека Русија нѐ нападна? Таа ми вели: „Сето тоа е лажно“. Поставив фотографии, видеа од колеги и пријатели кои останаа во Харков: објави на луѓе од подрумите каде што се кријат од гранатирање, оперативни снимки од надзорните камери, видео од експлозии, фотографија од граната што погоди игралиште. Имаше само еден одговор: „Ова не може да биде, сето ова е лажно“.

Монтажа, провокација, лепење или фотографија од стар воен конфликт што се маскира како борби во Украина – сѐ што ќе ја оправда Русија, за да не мора да верувате дека сето ова навистина се случило и се случува во Украина. И моите родители и сестра ми ми рекоа дека не гаѓаат цивили, дека бомбардираат воени постројки каде што САД ќе го стават своето оружје.

Бев збунета. Дури не ни збунета – уништена. Не разбирам како не можете да верувате во очигледните работи и факти. Кога ви се обезбедени фотографии и видеа од вистински настани од вистински луѓе, јас лично ги познавам сите овие луѓе. Моите родители знаат дека работев како новинар, разбираат колку внимателно бев и сè уште се занимавам со проверка на фактите, колку ми е важно да одржувам критичко размислување.

Во одреден момент од разговорот почувствував колку е луто моето семејство. Мислев дека веруваат дека нема да препраќам измислени информации, дека ќе можам да разликувам лага од вистина. Но, тие ѝ веруваа на телевизијата, а не на некој близок. Сега сме во ситуација „мојот збор против зборот од ТВ“ – и ТВ победува. За мене тоа беше диво.

Разбирам дека тоа се мои роднини, кои, можеби, во нешто се малку збунети. Но, веќе не може да се забави и да се голта сѐ што ќе кажат кога си избегал во друга земја една ноќ за да не те убијат под оган, а најблиските те обвинуваат дека лажеш.

Кога пуштив објава на социјалните мрежи со мојот став – војната ја нареков војна, напишав дека Русија нѐ нападна – тетка ми, вујкоми и братучедот со неговата сопруга, кои останаа во Донецк, ме избришаа од групата пријатели. Малку подоцна се отпишаа од сите страници со кои управувам како СММ менаџер и ме блокираа насекаде.

Но, сепак се обидов да допрам до моите родители и сестра. Кога ја видов снимката од бомбардирањето на Харков, бев емотивно преплавена и ѝ напишав на сестра ми на овој бран: „Види како не гаѓаат цивили, види што прават руските војници“. После тоа ме блокираше и сестра ми. Тие не сакаат да слушнат, се плашат да не ја изгубат довербата во сликата што ја создаде руската телевизија.

Решив да не тропам на затворена врата и повеќе не комунициравме. Но, на 8 март таа ме деблокираше и ми го честиташе празникот. Без извинување, без објаснувања во духот на „добро, да, не се согласуваме, но ние сме иста крв“. Само „Среќни празници“ – како да ги немаше нашите разговори за војната.

Не бев расположена да ги прифатам нејзините честитки. Почнав смирено да велам: „Разбирам дека ти нема да се предомислиш, туку само погледни“. Почнав да поставувам видеа од колеги и пријатели со неутрални натписи, велејќи дека видеото е направено во таква и таква област на таков и таков датум. Сестрата одговори, тоа се нацистите кои го ранија тато пред седум години, па Украина го добива она што го заслужува. Објаснив дека двете страни се виновни за започнувањето на овој конфликт – тогаш, на крајот на краиштата, владата беше поинаква, а исто така правеше грешки. Но, сега не се Украинците тие што ги бомбардираат училиштата и детските болници. Ја молев да гледа, анализира, да го спореди она што го зборувам со тоа како ќе биде претставено на руската телевизија. Последното нешто што таа рече беше: „Те слушнав“.

Тоа е се: не ми пишуваат, не се јавуваат. Мојата единствена врска со моите родители е преку сестра ми. Веројатно се грижат за мене, но не се обидуваат да дознаат како ми оди, дали воопшто можам да се вработам на ново место каде што сум. Јас и сестра ми последен пат разговаравме пред една недела. И таа не знае што се случува со мене, дали ми треба помош, дали ќе се вратам во Украина.

Се надевам дека моите роднини барем малку ќе ги отворат очите, но ми се чини дека никој нема да ме прифати назад во семејството со мојата позиција. Се надевам дека барем некогаш ќе се слушнеме за да дознаам дека сѐ е во ред со моите родители и сестра ми, тие се живи и здрави. Се разбира, ми недостигаат, но многу ми е жал што руската телевизија им значи повеќе од нивната ќерка и сестра.