Прости за да ти простат


БОЖИН ПАВЛОВСКИ

Мислам дека Балканот како никогаш порано „е зрел“ за меѓусебно и тоа масовно проштавање. Секој што ќе посака да изигрува „чауш“ на таа миризлива педа земја, ќе заврши како губитник 

 

Минатата недела, додека со маска на лицето чекав да ми подадат капучино на Уни Хил, ми пристапи кус набиен со мускули човек исто така со маска на лицето, и рече: „Ќе ми дозволиш да ги платам овие три долари“.

И ми ја подаде хартиената чаша.

Овде во Мелбурн повеќе од сто дена не можеме да седнеме во ресторан, но клупите по улиците се дозволени со почитување на социјална дистанца.

„И кој си ти што ме честиш три долари?“, го прашав.

„Живеам во Санта Роза, Калифорнија. Дојдов за помен на мојот покоен татко, но сега не можам да се вратам. И не се знае дали годинава ќе полетаат авионите накај Америка“, рече.

„Сепак, кој си ти“, собрав рамена.

Тој ја повлече маската за да му го видам целото лице, и почна: „Пред дваесет години ти си ги платил трошоците за погреб на мојот татко. Свештеникот, Грк, со рака ми покажа на тебе кога излегуваше од продавница“.

„Ти си синот на Јоргос Куцулос од Лаген?“, се изненадив.

„Тој сум. Димитар или Џими. Побегнав од татко ми, кој прерано ја испрати мајка ми Кон, или Костадинка, в гроб. Но, ете, ме гризеше совеста и дојдов да му запалам свеќа. Се разбира, и да се раздолжам“, со воздишка рече Димитар, кој во Санта Роза бил познат како Џим Куко и поседувал столарски дуќан.

„Не ми должиш ништо. Трошокот го покри Centrelink. Знаеш сам дека во оваа земја трошоците за обични погреби ги покрива државата“, го успокоив.
„Баш ништо?“, праша тој.

Се насмевнав: „Па, со оглед на тоа што татко ти беше чурук – човек, расист, антикомунист и го мразеше народот свој, кога ќе се вратиш дома помогни му на некој човек што  настрадал“, му предложив и станав да се збогувам: „Не можам да те поканам на ручек дома затоа што полицискиот час строго го забранува тоа“, се оправдав.

И тој стана: „За жал, татко ми не беше цвеќе за мирисање. Ако не побегнев, сигурно ќе го убиев. Не беше лош само со другите, туку и со нас дома. Од него се плашеше и мачката“, рече усрамен.

Му шепнав: „Било и поминало“ во духот на народната мудрост: „Секое зло – за арно“.  Нема подобро решение за мртвите освен да се остават на мира во нивната вечна темнина. Му  пожелав на Димитар, кој бегајќи од еден народ во друг, најпосле се скрасил во трет, американскиот, да си бара чаре како да се врати во убавата Санта Роза.

Тој љубопитно праша: „Од каде знаеш дека е убава?“

„Сум ја шетал Црвената Шума. Не случајно таму живеат највештите столари“ реков и се пошегував дека сум бил секаде, освен во дупката на ѓаволот.

Попладнето сепак ми се вратија спомените за тој Јоргос Куцулос. Во 1975 година, додека го снимавме филмот „Австралија, Австралија“, секој ден ме тормозеше дека екипата ќе биде уапсена доколку не се придржува до строгите правила назначени во визите: „И мора да си заминете пред рокот“ – строго бараше, затоа што сме од комунистичка земја тој бабачко немал доверба во нас.

Тие години Австралија само што се ослободуваше од расизмот, а тој, некакво чиновниче во бирото за имиграција, беше задолжен „за ловење“ на нелегални доселеници од Балканот. Мислам дека голема бројка наши луѓе на кои им беа истечени визите за престој настрадаа од ова чудовиште. Тогаш беше измислена анегдотата: „Полесно ќе минеш ако те сретне чумата одошто Ѓорѓија морбидниот“.

Петнаесет години подоцна, ова сениште повторно „ме начека“. Веќе моите весници беа етаблирани на пазарот, си купив и куќа, но Јоргос откри дека постапката за жителство негде е заглавена. И почна да ми се заканува. Се обидов да му објаснам дека уредно си ги плаќам даноците, дека фирмата е профитна и не користи никакви државни привилегии, но, тој наш изроден човек ми се закани во трамвајот: „Ќе си излезеш од земјава и ќе си продолжиш со постапката off shore. Не ти е дозволено on shore. Немој да се залажуваш дека некој ќе ти помогне“.

Којзнае што ќе доживеев од нашето чудовиште, ако не се замешаше во предметот самиот министер за имиграција, кој ми го додели статусот на талентиран доселеник.

Неколку години не слушнав ништо за Јоргос. Државата напредуваше во сите области. И природно е тоа што предвреме ги пензионирале таквите сурати како него. Но тој одеднаш паднал болен, заборавен од рода и пријатели. Го задесила многу ретка и необична болест.

Едно пладне застанав со колата пред милк барот на авенијата „Хејзел“. Жена ми купи две пакувања овчо кисело млеко и полека се враќаше од дуќанот. Само овде се продаваше овчо кисело млеко, во Австралија не се молзат овците кои во десетици милиони слободно пасат низ саваната.

„Зошто задоцни?“, ја прашав.

„Му помогнав на Јоргос да ја премине улицата“, ми рече.

И ми раскажа дека некогашниот „ловец на нелегални дојденци“ живее на споредната улица „Спринг“, се движи со помош на количка затоа што поради гангрена останал само со левата нога.

„Те препозна?“, ја прашав.

„Не верувам. Не ми рече ни благодарам“, се насмевна жена ми.

Како од божја казна се распаѓаше нашинецот. Му отсекоа и рака за да го спречат брзото ширење на гангрената, односно чудната и ретка сибирска болест. Жената грижител што ја плаќаше државата имаше порок да посетува коцкарници. И во алкохол уживаше.

Па така, кога едно пладне отидовме во милк барот по кисело овчо млеко, продавачот рече дека нешто се случило во куќата на Јоргос.

Жена ми, прославена богомолка, побрза да види дали му треба некаква помош. Ја затекна полупијана грижителката покрај мртвиот Куцулос. А до крајот на тој ден веќе сите од „македоно – грчката“ населба знаеја дека умрел ловецот на нелегални имигранти. И не велеа дека умрел, туку пцовисал.

Грозно.

Тројца, заедно со попот, Грк, бевме тие што го погребавме. Си имаше гробно место покрај жена му, така што трошоците не беа големи. А попот, човече со зашилено брадиче, држеше кратко опело на грчки јазик. Меѓутоа, на крајот, од почит кон жена ми, која толку многу се грижеше Јоргос да биде погребан со сите христијански метании, рече на македонски: „Бог да го прости“.

Ние и Грците овде имаме заеднички гробишта во Меморијалниот парк Фокнер. Не помнам дека некогаш избил конфликт меѓу ужалените. И умрените се поднесуваат меѓу себе, два метра под земја. Гробиштата не се „заразени“ од национална пречувствителност.

Истражувајќи го злото што си го нанесуваат луѓето меѓу себе, веќе три децении си поставував многу болно прашање: „Каков е тој порив што ги наведува луѓето често да му дадат предност на злото над доброто?“ Не најдов одговор за безнадежните случаи како Јоргос Куцулос, меѓутоа, во себе открив чудесни сознанија за тие што се воздржуваат од злостори. Ете таа светлина ме обли една ноќ и почнав да пишувам нов роман со речиси идиотски наслов „Прости му на Ѕверот“.

Мислам дека Балканот како никогаш порано „е зрел“ за меѓусебно и тоа масовно проштавање. Секој што ќе посака да изигрува „чауш“ на таа миризлива педа земја, ќе заврши како губитник.

(Божин Павловски е писател)