По летните горештини, економско заладување

Додека Европа ги пресметува трошоците од шумските пожари и рекордно високите температури, владите се соочуваат со дефинитивно студена есен и зима.

Погодена од зголемените трошоци за задолжување и падот на довербата на бизнисот и потрошувачите, економијата на еврозоната брзо слабее. Каматните стапки оваа недела беа зголемени на рекордни нивоа, инфлацијата паѓа, но останува упорно висока, а во петокот дојде ново предупредување од Европската комисија за бавноста на растот.

Сето тоа доведува до мрачна слика што сугерира дека кризата на трошоците за живот, предизвикана прво од последиците од пандемијата на Ковид, а потоа од руската инвазија на Украина, ќе навлезе во зимата, што ќе го отежне животот на милиони европски граѓани и ќе изврши притисок за политичките лидери од Париз до Берлин и Брисел.

„По стагнацијата на почетокот на годината, растот најверојатно ќе остане пригушен“ во текот на годината, призна еврокомесарот за економија Паоло Џентилони на конференцијата во Салцбург, Австрија, во петокот. Кога станува збор за прогнозата за 2023 година за еврозоната што тој ќе ја претстави во септември, веројатно ќе биде помалку оптимистичка отколку што беше предвидено дури во јуни, рече тој.

Одлучно „можеби“

Августовскиот бегство започнува со каматни стапки во еврозоната од 3,75 отсто, толку високи колку што не биле досега. Тие исто така се зголемија побрзо од кога било во 25-годишната историја на Европската централна банка, што им го отежнува животот на должниците и го задушува растот.
Во четвртокот, претседателката на ЕЦБ Кристин Лагард посочи дека зголемувањата може да бидат стопирани – но потоа повторно, можеби не.

„Постои можност за покачување, постои можност за пауза, тоа е одлучувачко ‘можеби’“, рече таа за тоа што може да направи Банката кога ќе се состане следниот пат во септември. „Но, не очекувајте да одам на еден или на друг начин [сега]“.

Централните банки ги зголемуваат каматните стапки за да ги поттикнат бизнисите и домаќинствата да штедат повеќе и да трошат помалку. Тоа речиси секогаш го забавува економското производство.

Невидениот пораст на стапките во текот на изминатата година почна да вродува со плод на фронтот на инфлацијата: со 5,5 отсто во јуни, таа е намалена на речиси половина од врвот во октомври.

Сепак, тоа има цена: побарувачката за заеми од страна на бизнисите падна на историски најниско ниво во вториот квартал, според истражувањето на ЕЦБ за заемодавци. Побарувачката за кредити од домаќинствата исто така опадна. И поради неизбежното заостанување помеѓу зголемувањето на стапките и нивното целосно влијание, аналитичарите предвидуваат дека целосниот ефект на монетарното затегнување допрва треба да се види.

„Кампањата на плашење на ЕЦБ веќе предизвикува економска штета“, рече Ен-Катрин Петерсен, виш инвестициски стратег и директор на инвестицискиот институт BlackRock, додавајќи дека стравува дека ризикува „да ја направи рецесијата во следните квартали веројатна“.

Болниот човек од Европа

Голем дел од податоците се насочени во една насока: надолу.
Економијата на еврозоната се намали во последниот квартал од 2022 година и ја избегна контракцијата само во првиот квартал од 2023 година поради статистичките чуда во Ирска. Податоците за БДП за следните три месеци од оваа година, кои ќе бидат објавени во понеделник, веројатно нема да понудат многу за славење. Имаше една светла точка во петокот: француската економија порасна за 0,5 отсто во првиот квартал од 2023 година, иако тоа во голема мера беше благодарение на испораката на голем брод за крстарење.

Сигналот на Џентилони во петокот сугерираше дека прогнозата на Комисијата за раст оваа година, која ќе биде објавена на 11 септември, ќе биде помалку позитивна од проценката од 1,1 отсто направена во јуни.

Најновиот показател за економското расположение во еврозоната – клучен индекс на деловната и довербата на потрошувачите – покажува дополнително влошување во јули, намалување од -0,8 поени на 94,5 (при што 100 е долгорочен просек). Ова беше предводено од силен пад во Франција (-2,3) и Германија (-2,1), додека Шпанија, Полска и Италија останаа на позитивна територија. Очекувањата за вработување дополнително се влошија, за -1,8 поени и во ЕУ и во еврозоната.

Оваа недела, Меѓународниот монетарен фонд ја ревидираше својата прогноза за глобален раст благо надолно, додека маргинално го подобри очекуваниот раст на производството на еврозоната за оваа година на 0,9 проценти – зголемување од 0,1 процентен поен.

Сепак, ја стави Германија во блага рецесија – податок поддржан од Килскиот институт за светска економија, кој предвиде намалување на производството за 0,3 проценти оваа година. И со оглед на тоа што најголемата економија во блокот и нејзината индустриска електрана се претвораат во болниот човек на Европа, веројатни се пошироки негативни ефекти за побарувачката низ континентот.

Најлошото е избегнато

И покрај мрачните проекции, можеше да биде и полошо. Областа на една валута се покажа подобра отколку што се замислуваше пред околу една година, кога очекувањата за енергетски прекини поради запирање на рускиот увоз на енергија ги остави владите да се подготвуваат за рецесија.

Додека блокот од 20 земји падна на негативна територија во два последователни квартали – технички рецесија – ова беше многу поблаго од очекуваното во голема мера благодарејќи на пакетите фискална поддршка и на фондовите на ЕУ кои одржуваа високо ниво на побарувачка и на вработеност.

Филипо Тадеи, виш европски економист во Голдман Сакс, рече дека банката неодамна ги ревидирала надолу своите прогнози за раст за 2023 година, но предвидува „низок раст наместо рецесија“.

„Слабоста во производството продолжува да биде поттикната од комбинација на построги финансиски услови, вишок залихи, одложени ефекти од минатогодишниот пораст на цените на енергијата и послаба индустриска активност во странство (особено во Кина)“, рече тој. „Од конструктивната страна, комбинацијата од падот на вкупната инфлација, растот на платите и тековните добивки на вработеноста укажува на забележително подобрување на реалниот расположлив приход и потрошувачката на домаќинствата. (Политико)