Краткорочните последици на војната

Објавени се прогнозите на Меѓународниот монетарен фонд за економските движења оваа и следната година.

Тие, се разбира, ќе се менуваат во зависност од војната во Украина и промената на политичките односи во светот, особено ако војната трае подолго, како што се очекува барем сега. Како што сега стојат работите, ММФ предвидува негативна стапка на раст и за оваа и за следната година само за три земји:

Украина -35 проценти во 2022 година, без проценка за 2023 година;

Русија -8,5 проценти 2022 година; -0,3 во 2023 година;

Белорусија -6,4 проценти во 2022 година; 0,4 во 2023 година;

Наспроти нив:

САД 3,7 проценти во 2022 година; 2,3 во 2023 година;

Еврозоната 2,8 проценти во 2022 година; 2,3 во 2023 година;

Германија 2,1 отсто во 2022 година; 2,7 во 2023 година;

Франција 2,9 отсто во 2022 година; 1,4 во 2023 година;

Британија 3,7 отсто во 2022 година; 1,2 во 2023 година

Се очекува растот да забави на Балканот и околината, но сепак ќе биде позитивен, главно помеѓу нешто повеќе од два проценти и нешто под четири проценти. Има варијации од година во година, но тие не се особено значајни.

И другите економии во светот треба да имаат позитивен раст оваа и следната година, во зависност од околностите во кои се наоѓаат и во согласност со економската политика што ја водат. Растот на Кина оваа година би требало да биде околу 4,4 отсто, а следната 5,1, додека Индија би растела побрзо: 8,2 оваа година и 6,2 следната.

Генерално, речиси секаде се очекува побавен економски раст, побавен од прогнозата пред половина година. На ова влијае не само војната во Украина, туку и многу други движења. Во Европа, влијанието на војната е разбирливо поголемо, додека економскиот развој на САД е значително под влијание на очекуваниот раст на каматните стапки на централната банка со цел да се спречи инфлацијата. На Балканот, економскиот раст е под одредено негативно влијание на војната, но и на други фактори, од кои некои се долгорочни, како што се сега постојаните неповолни демографски движења.

Овие предвидувања се разликуваат од оние на Светската банка, кои беа објавени претходно. Тие се генерално нешто подобри во рускиот и украинскиот случај и полоши за повеќето други земји и региони каде што двете организации се преклопуваат. Ова зборува за брзината со која се прилагодуваат очекувањата во зависност од тоа како ќе се развива војната. Се очекуваше Русија да ги нападне Киев и Одеса, па се очекуваа дополнителни големи уривања во Украина, но тоа не се случи. Засега. Но, тоа не значи дека подоцна оваа или следната година руските власти нема да одлучат да продолжат со нападите насочени кон окупација на целата земја. Што, се разбира, зависи од исходот на војната за Донбас, која, се чини, само што започна.

Без разлика, според сите прогнози, колку и да се подложни на промени, најпогодените европски економии нема да влезат во рецесија, иако се очекува да продолжат да ја намалуваат зависноста од увоз на руска енергија. Дури и ако треба да платат значително повисоки цени. Како што може да се види во овој извештај, за разлика од Соединетите Американски Држави, каде што инфлацијата само делумно се должи на порастот на цените на енергијата и храната, во Европа речиси целото забрзување на растот на цените се должи на повисоките цени на енергијата, а на некои места и храната.

Кога станува збор за балканските економии, не е сосема сигурно, или барем така мислам, колку станува збор за враќање на долгорочната стапка на раст и какво е влијанието на војната во Украина. Тоа се економии кои и во најдобри околности не можат да го забрзаат растот над три проценти на долг рок, од кои овие проекции не отстапуваат премногу.

Војната, сепак, најмногу ја чини Украина, жртвата на агресија и уништување, но и рускиот агресор и неговиот белоруски сојузник.

(Владимир Глигоров е економист. Текстот е објавен во „Нови магазин“)