Крајот на ерата на нуклеарна енергија во Германија ги разгоре дебатите за нуклеарките

Со одлука на германската Влада денеска ќе бидат исклучени од мрежата за снабдување со електрична енергија последните три реактори на нуклеарните централи.

Првично беше планирано последните три нуклеарни централи Емсланд, Исар 2 и Некарвестхајм 2 да бидат исклучени на крајот на минатата година, но нивната работа беше предложена поради проблеми со снабдувањето со електрична енергија како резултат на рускиот напад врз Украина.

– Излегувањето од системот за снабдување со електрична енергија од нуклеарните централи ја прави нашата земја побезбедна бидејќи ризиците што ги носат нуклеарните централи се непремостливи, изјави германската министерка за заштита на животната средина Штефи Лемке (Зелени).

Група научници вчера ја повика германската Влада да го пролонгира затворањето на нуклеарните централи.

– Поради големата закана што климатските промени ја претставуваат за животот на нашата планета и поради очигледната енергетска криза во која се соочуваат Германија и Европа поради прекинот на испораките од Русија, апелираме до германската Влада да ги остави преостанатите три нуклеарни електрани во функција, се наведува во отвореното писмо на научниците испратено до германскиот канцелар Олаф Шолц.

Во писмото, кое меѓу другите го потпишаа и добитниците на Нобеловата награда за физика Клаус фон Клицинг и Стивен Чу, се наведува дека нуклеарните централи треба да се задржат поради „очигледните предности на процесот на климатски промени“.

– Овие електрани снабдуваат 10 милиони домаќинства во Германија со електрична енергија, која се добива на начин што не ги забрзува климатските промени. Со тоа Германија годишно заштедува 30 милиони тони штетен јаглерод диоксид, се наведува во писмото потпишано од дваесет научници.

Научниците укажуваат на други земји во Европа, како што се Франција, Полска или Велика Британија, кои се откажаа од затворањето на своите нуклеарни централи во последните години.

Според резултатите од анкетата на јавниот сервис АРД, 59 проценти од испитаниците оцениле дека таквата политичка одлука е погрешна, додека 34 отсто ја сметаат за исправна.

Одлуката за повлекување на Германија од системот за снабдување со електрична енергија од нуклеарните централи ја донесе владата на поранешната канцеларка Ангела Меркел (ЦДУ) по нуклеарната катастрофа во Фукушима, Јапонија во 2011 година.

Нуклеарното излегување „е црн ден за заштита на климата во Германија“, рече оваа недела Јенс Шпан, заменик-парламентарен лидер на демохристијанската опозиција (ЦДУ), објави Политико.

Овој портал исто така додава дека горливото прашање ја раздвојува владината коалиција во Берлин, при што либералните Слободни демократи (ФДП) бараат нуклеарните централи барем да бидат во состојба на подготвеност.

„Затворањето на најмодерните и најбезбедните нуклеарни централи во светот во Германија е драматична грешка што ќе има болни економски и еколошки последици“, рече заменик-претседателот на ФДП, Волфганг Кубицки.

Но, министерот за клима Роберт Хабек од Зелените инсистираше во изјавата во четвртокот дека исклучувањето на преостанатите постројки – кои генерираа помеѓу 4 и 6 проценти од енергијата во земјата во текот на изминатата година – нема да влијае на енергетската безбедност.

Минатата година, Хабек и неговата партија беа принудени да прифатат привремено одложување на прекинот, првично закажано за крајот на 2022 година, бидејќи Германија се обидуваше да обезбеди алтернативи за рускиот гас пред зимата.

Хабек истакна дека одлуката за ставање крај на нуклеарната енергија не е само Зелена: „Ние ја спроведуваме одлуката донесена од (ЦДУ) и ФДП во 2011 година“, рече тој.

Таа година, по распаѓањето на реакторите во јапонската централа Фукушима, тогашната канцеларка Ангела Меркел со закон го прогласи крајниот рок до 2022 година.

Но, првите чекори кон постепено исклучување беа преземени во времето на социјалдемократско-зелената влада во раните 2000-ти, по децениската кампања на антинуклеарните активисти кои навлегоа во општ скептицизам кон атомската моќ кај Германците.

За Зелените, партија која произлезе од антинуклеарното движење, затворањето ќе го означи исполнувањето на нивното основно ветување.

„Долгата борба ќе заврши во сабота“, рече поранешниот министер за зелена животна средина, Јирген Тритин, кој преговараше за првичната одлука за прекинување.

Промена на погледите

Ставовите во Германија, сепак, се сменија во текот на изминатите две децении – па дури и многу противници на нуклеарната енергија го доведуваат во прашање времето на исклучување.

Студијата на YouGov објавена оваа недела покажа дека само четвртина од Германците сакаат преостанатите погони да бидат исклучени овој викенд. Околу една третина би поддржале привремено продолжување, а друга третина претпочитаат исклучувањето да се одложи на неодредено време.

Дури и зелените гласачи имаат свои сомнежи. Според истражувањето, нешто повеќе од половина – 56 проценти – од поддржувачите на партијата сакаат итно затворање на последните реактори.

Но, партиското раководство останува решено да стави крај на нуклеарната енергија во Германија, иако се соочува со зголемени критики дека претпочита да се потпира на загадувачките електрани на јаглен во случај на прекин на снабдувањето.

Додека земјата масовно го засили распоредувањето на обновливите извори на енергија, таа сè уште произведува една третина од својата електрична енергија од јаглен.

„Овој министер за клима на Зелените претпочита да дозволи да работат електрани на јаглен… наместо климатски неутрални нуклеарни централи“, рече Шпан од ЦДУ, обвинувајќи ја владата дека се претвора во „коалиција на јаглен“.

Зелените, пак, велат дека бавното темпо на проширување на обновливите извори на енергија во претходните влади предводени од ЦДУ е виновно за континуираната зависност на Германија од јаглен.

За Хабек, планот за прекин на нуклеарната енергија е неповратен. Преостанатите три централи ќе бидат демонтирани во текот на следните децении, рече тој, притоа отфрлајќи ја изградбата на нови реактори: „Изградбата на нови нуклеарни централи отсекогаш се претворала во економско фијаско – без разлика дали во Франција, Велика Британија или Финска“.

Но, додека Германија ги затвора своите реактори, многу од нејзините европски соседи одат во спротивна насока.

Новата финска постројка „Олкилуото 3“ го заврши тестирањето и е подготвена да се вклучи во мрежата следната недела.

Франција – која секогаш е во спротивност со Германија во нејзиниот ентузијазам за нуклеарна енергија – започнува „ренесанса“ на својот сектор, со планови за изградба на шест нови реактори со опција за уште осум во иднина. Париз, исто така, собра сојуз од 11 про-нуклеарни земји во ЕУ и се залага нуклеарната енергија да има корист од истите стимулации како обновливите извори во новиот план за поддршка на зелената индустрија на блокот.

Енергетската криза предизвикана од руската инвазија на Украина натера многу земји повторно да размислуваат за потпирање на гас како „основно“ резервно гориво за наизменичните обновливи извори на енергија, рече висок претставник на Европската комисија. Наместо тоа, многу земји се повеќе гледаат на нуклеарната во таа улога.

„Ветерот дува во француска насока“, рече функционерот, кој сакаше да остане анонимен за да разговара за тема која предизвикува поделба во ЕУ.