Кој е Алес Бјалијацки, борецот што ја доби Нобелова награда за мир

Алес Бјалијацки, шефот на белоруската група за права „Вјасна“, кој беше затворен минатата година, ја доби Нобеловата награда за мир по историските демонстрации и жестокото задушување во неговата поранешна советска земја.

Шеесетгодишниот маж беше уапсен во јули минатата година под обвинение за затајување данок, потег што критичарите на белорускиот моќник Александар Лукашенко го гледаа како тактика за тенко прикриена тактика за замолчување на неговата работа.

Организацијата на Бјалијацки, која во превод значи „Пролет“ и е основана во 1996 година, е најистакнатата група за права во Белорусија, чија работа ги означува сè поавторитарните тенденции на Лукашенко и неговите безбедносни сили.

Основана за време на масовните продемократски протести неколку години по распадот на Советскиот Сојуз, таа се обиде да им помогне на приведените демонстранти и нивните семејства.

Во годините оттогаш, „Вјасна“ и Бјалијацки се здобија со важност бидејќи режимот на Лукашенко се потпираше на побрутални начини да ја задржи својата цврста контрола врз власта.

Кога избувнаа масовни собири низ целата земја против барањето на Лукашенко за шести претседателски мандат во август 2020 година, „Вјасна“ прецизно го следеше бројот на луѓе приведени на протестите и по полициските рации низ Белорусија во месеците потоа.

Во пресрет на гласањето, Бјалијацки го опиша „вистинскиот терор“ кој се спроведува во регионалните градови и во главниот град Минск, додека властите работеа на задушување на несогласувањето.

„Целта е многу едноставна – да се задржи власта по секоја цена и да се всади страв во општеството за да нема протести против фалсификувањето на овие избори“, рече тој.

Бјалијацки, исто, така беше дел од советот на опозициски фигури – во кој беше вклучена и претходната белоруска нобеловка Светлана Алексиевич – задолжена за организирање нови слободни и фер избори.

Но, во јули 2021 година, репресијата на Лукашенко дојде до неговиот праг со координирани рации врз широк спектар групи на граѓанското општество, вклучително и канцелариите на „Вјасна“ и домот на Бјалијацки, во акција што групата ја нарече „нов бран“ на репресија.

„Вјасна“ минатата година соопшти дека освен Бјалијатски, шест нејзини членови кои беа уапсени по изборите се во затвор.

„Бруталното задушување на ‘Вјасна’ е дел од пошироката ‘чистка’ на граѓанското општество што ја прогласи претседателот Александар Лукашенко“, соопшти минатата година Хјуман рајтс воч.

Тоа не беше првпат Бјалијацки да наиде на проблеми со безбедносните сили во Белорусија, која често се опишува како „последната европска диктатура“.

Во август 2011 година, тој беше осуден на затворска казна од четири и пол години за даночно затајување, потег што нашироко се смета за политички мотивиран во пресрет на претходните претседателски избори за кои тврдеше Лукашенко.

Во тоа време, судот пресуди дека „Вјасна“ мора да ги ослободи канцелариите што ги користеше претходните 12 години.

Бјалијатски беше ослободен од таа затворска казна во 2014 година, 18 месеци порано.

„За време на неговиот 25-годишен активизам, Бјалијацки се соочи со сериска репресија“, рече Хјуман рајтс воч минатата година, откако му беше продолжен притворот.

Бјалијацки е автор и на неколку книги.

Неговиот активизам е препознаен со повеќе награди, претежно од западни институции, меѓу кои и „Наградата за слобода Андреј Сахаров“. Претходно пет пати беше номиниран за Нобеловата награда за мир.

Роден е во 1962 година во регион на Советскиот Сојуз во близина на Финска и служел во војска пред да студира филологија. (АФП)