Како да се живее со неостварени желби?
БОЖИН ПАВЛОВСКИ
Кога помислив дека Томас Кинели, светско книжевно име од Австралија („Шиндлеровата листа”) се измори шетајќи по нашето Скопје, на неговите 78 години, тој ме изненади со обновена енергија и нова желба. Славниот романсиер, но и познат гурман, си вкусуваше по малку од сите наши „манџи“, и само што поверував дека тоа му збоктиса, одвај чека да седне во авионот и да си одлета, ми рече: „Ако веќе не можам да останам подолго, би сакал барем уште еднаш да си дојдам во овој срдечен град“.
За жал, истекоа добри шест години, таа желба не ја оствари. На своите 84 години, мали се шансите тој да седне во авион и да пристигне во Старата чаршија за да се нагости тавче гравче. Сега не се во прашање само годините, туку и строгите ограничувања поради кои не летаат интерконтиненталните авиони.
Затоа се плашам дека и моите шанси на истите, сега веќе мои 78 години, да си дојдам дома се речиси никакви. За прв пат во овие три децении патиштата ми се затворени.
Па како да се живее и преживее со неостварени желби?
Од Австралија веќе половина година не е дозволено патување накај „остатокот“ од светот. Властите решиле да ги искоренат сите злосторници – вируси. Не знам дали е тоа можно, иако во мигов резултатите од таа претерана строгост се одлични. На континент голем колку Европа имаме дневно само по десетина инфицирани.
Но, со оглед на тоа што во светот беснее пандемијата, тоа не може да се одржи без последици. Штом се отворат коридорите, вирусот повторно ќе си дојде заедно со луѓето. До кога ќе останеме во изолација, само господ знае. Мислам никој, вклучувајќи го најмоќниот човек на планетава, Доналд Трамп, не знае како и кога повторно ќе се поврзуваме?
Ќе треба, изгледа, да се помириме со фактот дека настапила ерата на опасни вируси.
Токму заради вирусите, би сакал во Скопје да испијам кафе со рецензентот на мојот роман „Црвениот хипокрит“. Има 90 години, но мислам дека при евоцирање на спомените ќе се изнасмее како вистинско дете.
Имено, во таа 1979 година, кога во ракописот тој сретна неколку „умоболни страници“, ми даде разумен совет: „Ајде да ти верувам дека во Вардар ќе осамнат бродови и дека Скопје ќе се преплави со дрога и проституција. Но мораш да ги исфрлиш овие страници во кои твоите пијани црвени буржуи тврдат дека светот ќе го изедат вируси. Тоа е пребујна фантазија, ќе ти се смеат“.
И, се разбира, ги исфрлив тие две страници. Тогаш рецензентот беше Бог при објавување на книгите. Не дека тоа соочување нешто ќе ми измени, но да се изнасмееме на маката. Затоа што вирусите ја претекнаа бујната фантазија.
Би сакал таму да испијам кафе и со некои луѓе што по осамостојувањето на државна сметка развија „ретроградна фантазија“. И учествуваа во грда политичка измама. Во темното минато му веќаваа светла иднина на народот. Колку да се насмееме, затоа што не е време за плачење. Кога им велев дека не се Алексндрови деца туку деца на своите родители, не ми веруваа. Но деновиве примив абер од еден кој тогаш леташе на облаци а сега „гази по земја“. Колку би сакал тој да ме сретне и да го продолжиме муабетот. За жал, и таа желба виси на гранка. Затворени се патиштата, нека ми прости човекот.
Зошто толку многу посакувам да си дојдам во родната земја? Имам голема причина. Сакам меѓу свои луѓе да си го одбележам својот јубилеј: 60 години од дебитирањето во една трнлива област што се вика литература. И таму, на гробовите од двајцата уметници што го овозможија моето рано дебитирање, да однесам цвеќе и да запалам свеќа.
Одамна, многу одамна, во октомври 1960 година, наврапито во просторијата на Работничкиот универзитет во Битола „влетаа“ како фурија две високи момчиња. Тоа беа Петар Т. Бошковски, кој подоцна стана врвен поет, и Наум Манивилов, поет кој наредната година изврши самоубиство. Во клубот на млади писатели се читаше мојот расказ „Чекан“. Толку многу им се допадна што го објавија во нивниот „Млад борец“.
Сега, по 60 години, мечтаам да ги посетам нивните вечни почивалишта, во Бутел и во Љубојно, да си поразговарам со тие души. Можеби тоа не е сфатливо за некого таму, меѓутоа раселените луѓе често, дури пречесто им одат во посета на своите блиски покојници. И да ја споделат осаменоста, и да одржат примерна хигиена на тој простор.
(Божин Павловски е писател)