Иран избира претседател, тврдокорниот Раиси одреден да победи

По дисквалификацијата на сите умерени кандидати победата треба да биде сигурна за штитеникот на ајатолахот Али Хамнеи. Широки повици за бојкот

Иран започна да гласа во петокот на претседателските избори кои се скроени во прилог на тврдокорниот штитеник на врховниот водач, ајатолахот Али Хамнеи, поттикнувајќи ја апатија во јавноста и предизвикувајќи повици за бојкот во Исламската Република.

Државните анкети и аналитичарите го ставаат тврдокорниот шеф на правосудството Ебрахим Раиси за доминантен фаворит во полето од само четворица кандидати. Поранешниот шеф на Централната банка, Абдолнасер Хемати, се кандидира како умерен кандидат на трката, но не ја инспирираше истата поддршка како за претседателот во заминување Хасан Рухани.

Доколку биде избран, Раиси ќе биде првиот ирански претседател санкциониран од американската влада дури и пред да стапи на функцијата поради неговата вмешаност во масовно погубување на политички затвореници во 1988 година, како и за неговото време како шеф на меѓународно критикуваното судство во Иран – еден од врвните џелати во светот.

Исто така, тврдокорните ќе ја имаат целата контрола над иранската влада, додека преговорите во Виена продолжуваат околу обидот да се спаси нуклеарниот договор на Техеран со светските сили.

Гласачките места беа отворени во 7 часот наутро по локално време за гласање. Има широко распространета апатија во јавноста, откако панелот под Хамнеи забрани стотици кандидати, вклучително и реформатори и оние кои беа поврзани со Рухани. Хамнеи го даде церемонијалниот глас од Техеран, каде ја повика јавноста да учествува.

„Преку учество на народот, земјата и исламскиот владејачки систем ќе освојат одлични поени на меѓународната сцена, но оние кои ќе имаат најмногу корист се самите луѓе“, рече Хамнеи. „Излези, одбери и гласај“.

Раиси, облечен во црн турбан што го идентификува во шиитската традиција како директен потомок на исламскиот пророк Мухамед, подоцна гласаше од џамија во јужен Техеран. Свештеникот во коментарите потоа призна дека некои можеби се „толку вознемирени што не сакаат да гласаат“.

„Ги молам сите, убавите младинци и сите ирански мажи и жени кои зборуваат каков било акцент или јазик од кој било регион и со какви било политички ставови, да гласаат“, рече Раиси.

Во Иран има повеќе од 59 милиони гласачи со право на глас, нација каде живеат над 80 милиони луѓе. Сепак, иранската агенција за студенти за анкетирање, поврзана со државата, процени одѕив од само 42%, што би бил најнизок од исламска револуција на земјата во 1979 година.

Стравувањата за слаб одoѕив имаат одредено предупредување дека Иран можеби се одвраќа од тоа да биде Исламска Република – влада со избрано цивилно раководство надгледувана од врховен лидер од нејзиното шиитско свештенство – во земја построго управувана од нејзиниот врховен водач. Како врховен лидер, Хамнеи го има последниот збор за сите државни прашања и ја надгледува нејзината одбранбена и атомска програма.

„Ова не е прифатливо“, рече поранешниот претседател Мохамад Катами, реформист, кој се обиде да ја смени својата теократија одвнатре за време на неговите осум години на функцијата.

Сепак, дисквалификацијата на кандидатите се чинеше дека има за цел да спречи некој друг, освен Раиси, да победи на изборите, како што тоа го стори Хатами во 1997 година, изненадувачки победувајќи го тврдокорниот фаворит на Хамнеи. Ова е во комбинација со гневот кај јавноста за Рухани, чиј потпис од нуклеарниот договор во 2015 година пропадна откако тогашниот претседател Доналд Трамп еднострано ја повлече Америка од договорот во 2018 година. Веќе болната економија страдаше од тогаш, со двоцифрена инфлација и масовна невработеност.

Одлуката за елиминирање на кандидатите е важно затоа што кој и да победи, ќе служи два четиригодишни мандати како што има речиси секој ирански претседател од револуцијата. Тоа значи дека тој може да бидат на чело на она што може да биде еден од најсуштинските моменти за земјата со децении – смртта на 82-годишниот Хамнеи.

Веќе се зголемија шпекулациите дека Раиси може да биде претендент за позицијата, како и синот на Хамнеи, Моџтаба, за кого се верува дека има блиски врски со иранската паравоена Револуционерна гарда. (АП)