„Успеавме“: Европските лидери стигнаа до договор од 750 милијарди евра за справување со корона кризата


Вкупниот финансиски пакет заедно со седумгодишниот буџет е 1,82 билион евра

Договор!

Водачите на ЕУ се согласија рано утрото во вторникот за големиот план заеднички да позајмат 750 милијарди евра за да одговорат на пандемијата на корона вирусот, во која загинаа 135.000 луѓе во Унијата и ги исцеди економиите низ целиот континент.

Фондот за обнова на ЕУ, кој ќе биде составен од 390 милијарди евра грантови и 360 милијарди евра заеми, ќе биде придружен на новиот седумгодишен буџет од 1.074 билион евра, Повеќегодишната финансиска рамка (МФФ), за која шефовите на држави и влади исто така постигнаа едногласен договор – со што вкупниот финансиски пакет е 1,82 билион евра.

Договорот беше постигнат во 5,30 часот по полноќ, со што самитот влезе во петтиот ден и стана еден од најдолгите во историјата на ЕУ.

Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, го најави договорот со еден збор на твит: „Договор!“ напиша тој.

„Добро утро на сите“, рече Мишел на прес-конференцијата што започна нешто пред 6 часот. „Ние го направивме тоа! Европа е силна. Европа е обединета!“

„Докажавме дека магијата на европскиот проект функционира затоа што кога сметаме дека е невозможно, постои извор во нашиот чекор благодарение на почитта и соработката“, додаде тој.

Говорејќи на прес-конференцијата заедно со Мишел, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен рече дека е „жално“ што некои области за трошење – како на пример за здравството – се намалени во конечниот договор меѓу лидерите.

Но, таа додаде дека додека ЕУ е обвинувана дека направила „премногу малку, премногу доцна“, ова не важи овој пат. „Преговаравме четири долги денови и ноќи, повеќе од 90 часа, но вредеше“, рече таа.

Самитот беше првиот личен собир на шефовите на држави и влади, откако беа воведени мерки за заклучување, во март и се одржа под вонредни здравствени мерки на претпазливост. Водачите честопати носеа маски за лице, се среќаваа во далеку поголема просторија од нормално за да обезбедат социјално дистанцирање и беа принудени да ја намалат големината на нивните делегации на само шест службени лица од вообичаените 19.

Особено тешко беше да се одреди МФФ овој пат заради „Брегзит“. Националните престолнини и институциите на ЕУ требаше да затворат дупка од околу 10 милијарди евра годишно или повеќе, што беше оставена со заминувањето од блокот на Велика Британија, која беше голем придонесувач во буџетот.

Мишел ги водеше преговорите и, на крајот, премости низа жестоки несогласувања, особено околу делот за грантови на фондот за обнова, кој ги донесе разговорите до работ на колапс во неделата вечерта.

Со пандемијата на корона вирусот, која сè уште беснее на глобално ниво и повторното појавување на случаи во некои земји од ЕУ, некои лидери стравуваа дека неисполнувањето на договорот ќе предизвика пад на берзите и потенцијално ја влошува економската криза. Многу експерти велат дека целосниот шок од пандемијата допрва треба да се почувствува заради итните владини програми за спречување загуби на работни места, што наскоро би можело да истече. Европската комисија прогнозираше претходно овој месец дека економијата на ЕУ ќе се намали за 8,3 проценти оваа година.

На крајот, лидерите останаа на своите разговори и Фон дер Лајен, која ги водеше напори за изготвување на огромниот план за буџетот и планот за обнова, ќе има финансиски модел што ќе започне од 1 јануари прилагоден за решавање на кризата и решавање на врвните приоритети на политиката, имено Европскиот зелен договор за борба против климатските промени и низа иницијативи насочени кон дигитална трансформација.

Франција и Германија предложија програма за грантови од 500 милијарди евра, која ја усвои Европската комисија, и додаде програма за заеми од 250 милијарди евра. Додека земјите од ЕУ заедно позајмуваа на финансиските пазари во мал обем во минатото, вклучително и како одговор на должничката криза во еврозоната во 2010 година, новиот план означува потенцијално огромен скок во фискалната интеграција.

Одобрувањето на планот означи триумф за Германија и Франција, и лична победа за канцеларката Ангела Меркел и претседателот Емануел Макрон, кои создадоа близок работен однос за време на кризата.

Макрон го поздрави последниот пакет како „историска промена на нашата Европа и еврозоната“.

„Сакам сите да го мерат растојанието поминато за два месеци“, додаде тој на заедничката прес-конференција со Меркел.

Германскиот лидер им рече на новинарите дека е „многу среќна“ со договорот и се чувствува „ослободено“.

„Тоа не беше лесно и ни требаа толку многу денови, тоа покажа и дека дојдовме од различни насоки. Но, она што за мене е важно што успеавме заедно и сега сите сме убедени во тоа што решивме да го направиме“, додаде Меркел.

Поддржувачите на планот велат дека станува збор за енормно симболична демонстрација на солидарност како одговор на пандемијата и придружниот економски шок – обезбедување на мерка за искупување на институциите на ЕУ и националните метрополи по првично невообичаената реакција во која паничните влади еднострано ги затворија границите и забранија извоз на медицински материјали за итни случаи.

Џузепе Конте, премиер на Италија, која беше особено погодена од кризата, рече дека тоа е „историски момент за Европа“.

„Ние одобривме амбициозен план за обнова, соодветно на потребите што ги доживуваме, што ќе ни овозможи да се соочиме со оваа криза со сила, со ефикасност“, рече тој на прес-конференција.

Но, некои земји, особено самопрогласената Фругална четворка од Австрија, Данска, Холандија и Шведска, остро се спротивставија на идејата за грантови за обнова. Во поголемиот дел од самитот тие се бореа жестоко за да го намалат дел од грантовите во корист на заемите.

Со започнувањето на „борбата“, фругалите освоија некои големи отстапки во основниот финансиски план, вклучително и значително зголемување на попустите што се користат за да се покријат нивните севкупни придонеси во буџетот на ЕУ. Австрискиот канцелар Себастијан Курц објави дека договорот е „добар резултат“ за ЕУ и Австрија и им оддаде почит на неговите сограѓани.

Марк Руте, лидерот на Холандија, беше помалку еуфоричен од некои лидери на ЕУ, одлучувајќи да не го означи договорот како „историски“ – „тоа е термин што не би го користел“, изјави тој пред новинарите.

Тој го пофали моделот на управување со договорот, кој ѝ дава можност на Холандија (или која било земја) да активира „сопирачка за итни случаи“ на плаќањата доколку смета дека една влада не ги исполнила своите ветувања за реформите.

Лидерите, исто така, се согласија да го зголемат делот на царинските обврски на ЕУ кои земјите можат да ги задржат за своите буџети – благодет за Холандија со своите огромни пристаништа. (Политико)