„Домот е таму каде што те боли“: Што кажа Мето Јовановски за Горан Стефановски за српски „Данас“

„Горан Стефановски е наш голем човек, не само македонски, балкански, туку и европски, неговите претстави се играа на познати сцени“, кажа во интервјуто за „Данас“, во декември лани,  Мето Јовановски, еден од најголемите југословенски и македонски филмски и театарски актери.

Како што додава, во нив ги напишал сите идентитети што ги живеевме на овие простори од поранешна голема Југославија до денес, индивидуални, културни, национални, а претставата „Се викам Горан Стефановски“ е наша посвета на овој великан.

„Тоа е временска машина низ неговите дела и нашите колективни сеќавања, во која тој зборува за слободата на човекот, домот, засолништето, емиграцијата… за тоа страшно чувство кога се чувствувате како странец во вашиот дом, како раселено лице, кога седите на средина на вашата куќа и не можете да ја препознаете како дом. А ‘домот е таму каде што те боли’, напиша Стефановски“, објаснува актерот.

Мето Јовановски, човекот што повеќе од пет децении беше симбол и легенда на македонското глумиште, кој оствари улоги кои се влезени во македонскиот ген, почина вчера на 77 години.

Поголемиот дел од јавноста можеби најмногу се сеќава на неговите филмски улоги во филмовите „Тетовирање“ и „Среќна нова 49“, но она што го направи Мето Јовановски горостас на македонската и југословенска театарска сцена беа улогите како Хамлет во истоимената претстава во режија на Слободан Унковски од 1977 година, како Профириј Петрович во „Злосторство и казна“ на режисерот Егон Савин и Вујко Вања во истоимената претстава на Чехов.

Неговите театарски улоги не можат и да се набројат. Тој беше срцето што најсилно чукаше во Драмскиот театар Скопје, во времето кога овој театарски ансамбл жареше и палеше на југословенската сцена со извонредна енергија, знаење, промисленост и неверојатна креативност.

Бардот чија актерска уметност беше вклучена во локалните антологии во Белградскиот драмски театар, лани глумеше на втората вечер на фестивалот на Регионалниот сојуз на театри, кога Драмскиот театар од Скопје и екипата на претставата „Се викам Горан Стефановски“, во режија на Бранислав Миќуновиќ, беа поздравени од ентузијазмот на публиката и неколкуминутниот аплауз.

„Пред сѐ, бев многу трогнат од присуството на публиката, полната сала, тоа не го очекувавме со оглед на тоа што нашиот настап се поклопи со натпреварот меѓу Србија и Швајцарија. И тој голем аплауз што го добивме на крајот значи дека луѓето го почувствуваа она за што зборуваме, дека се создаде емоција што ја споделивме заедно и се беше навистина убаво. Ме исполнува со радост, бидејќи Бранислав Миќуновиќ направи претстава која е почит на Горан Стефановски, а во име на тој долг сите дадовме сѐ од себе уште од првите проби“, истакна Јовановски во интервјуто за „Данас“. 

Стефановски (1952 – 2018) умре во Кентербери, Англија, каде живееше и твореше од 90-тите и почетокот на војните на овие простори, а Мето Јовановски потсетува дека еден од најголемите и најуспешни драматурзи на овие простори пишувал повеќе од четириесет години (на репертоарот на БДП е неговата култна драма „Диво месо“, во режија на Јагош Марковиќ, уред.) и дека поради авангардноста не била прифатена од самиот почеток.

„’Јане Задрогаз’, неговата прва претстава, многу чудно го започна животот на сцената – тоа беше претстава што актерите не ја прифатија, бидејќи не беа подготвени да ја разберат. Очекуваа класичен текст и режија, како дотогаш навикнати, а тоа беше авангардна претстава, која се памети и по тоа што актерите ја напуштија. После тоа, режисерот Слободан Унковски состави уште еден актерски ансамбл, претставата ‘Јане Задрогаз’ ги освои сите театарски награди што можеа да се добијат, а со неа сме на турнеја низ целиот свет. Оттогаш, па до денес, претставите на Горан Стефановски само одеа нагоре и доживеаја успех на нашата и европската сцена“, посочува Мето Јовановски.

Претставата „Се викам Горан Стефановски“ режисерот Бранислав Миќуновиќ ја изработи во форма на ораториум, а нејзиниот текст, адаптиран од Бранислава Илиќ, обединува сегменти од седум драми на Стефановски, единствените кои не се изведени во Драмскиот театар во Скопје – „Црна дупка“, „Долга игра“, „Сараево“, „Казабланка“, „Хотел Европа“, „Евроалиен“ и „Одисеја“.

Актерската екипа на претставата, покрај Мето Јовановски и Стефан Вуисиќ, ја сочинуваат и Билјана Драгиќевиќ-Пројковска, Јелена Жугиќ, Игор Ангелов, Драган Спасов, Софија Куновска, Соња Стамболџиоска, Златко Митрески, Дамјан Цветановски и Ана Димитровска.

Оригиналната музика, која „игра“ и една од главните улоги во претставата, ја компонираше Влатко Стефановски, братот на Горан Стефановски, а во авторската екипа на ова извонредно остварување се и нашиот сценограф Александар Дениќ, костимографот Роза Трајческа-Ристовска, музички соработник Давор Јордановски, а помошник режисер Кристијан Атанасов.