„Брегзит“ ја смени играта за независност на Шкотска

НИКОЛА СТАРЏЕН

Поради „Брегзит“, Шкотска може да придонесе за европска солидарност само како независна држава

Ковид кризата нè потсети како никогаш порано на нашето заедничко човештво, бидејќи земјите ширум светот се соочуваат со истиот огромен предизвик да ги чуваат луѓето безбедни.

Со развојот на вакцини – само по себе неверојатен меѓународен проект за соработка – сега можеме да гледаме на подобри денови. И како што започнуваме процес на обнова на нашите економии и општества, истиот тој колективен дух ќе биде поважен од кога било.

За жал, ние во Шкотска, во исто време, сме на остриот крај на еден многу поинаков проект, воден од многу различни вредности: „Брегзит“.

Огромното мнозинство луѓе во Шкотска гласаа за останување во рамките на ЕУ.

Тоа не е изненадувачки. Основачките вредности на ЕУ – човечкото достоинство, слободата, демократијата, еднаквоста, владеењето на правото и почитувањето на човековите права – се вредности на Шкотска.

За време на нашето речиси 50-годишно членство, имавме огромна корист од „четирите слободи“ на единствениот пазар, вклучително и слободата на движење.

Повеќе од 230.000 луѓе од цела Европа ја направија Шкотска свој дом. Тие се дел од тоа што сме, тие се наши пријатели и семејство и навистина сакаме да останат.

И, за возврат, верувам дека Шкотска придонесе многу за пошироки европски цели. Навистина, гледајќи ги големите предизвици, покрај ковидот, со кои се соочува ЕУ, како што се климатските вонредни состојби и градењето на многу поинклузивна економија за „благосостојба“, Шкотска има што да понуди. На пример, за климата, имаме околу една четвртина од потенцијалот на ветер и плима во Европа.

На гласањето за „Брегзит“ во 2016 година, Велика Британија како целина секако гласаше за напуштање на ЕУ и покрај силното гласање за останување во Шкотска.

Препознавајќи ги различните преференции во различните земји на Велика Британија (со останување во Северна Ирска, како и во Шкотска, а гласањето на Англија и Велс за напуштање), шкотската влада предложи компромис. Тоа би значело дека Велика Британија ќе ја напушти ЕУ, но ќе остане на единствениот пазар, но таа компромисна понуда беше отфрлена од владата на Обединетото Кралство, која тогаш сакаше, и сега ја прави, подалечна врска од причини што никогаш не била во можност ги објасни.

Сега сме соочени со тврд „Брегзит“ против наша волја, во најлошото можно време среде пандемија и економска рецесија. Тоа ќе значи нарушување на краток рок, истовремено воспоставувајќи нови, долгорочни бариери. Нашите луѓе ќе бидат помалку безбедни и ќе им биде ограничено правото на работа, студирање и живеење на друго место во Европа. Ова вклучува губење на „Еразмус“, чија шема секоја година за користат повеќе од 2.000 шкотски студенти, вработени и ученици.

Затоа не е изненадувачки што постојаното мнозинство луѓе во Шкотска сега велат дека се наклонети да станат независна земја.

Шкотска, како и сите нации, е единствена. Истото може да се каже и за нашите уставни околности.

Велика Британија е доброволен сојуз на земји, во кој Шкотска има свој посебен правен и образовен систем и влада и парламент одговорни за низа внатрешни работи, како што се здравството и животната средина, но не во моментов – како што „Брегзит“ тоа јасно го изложи – и прашања како што се меѓународни и европски работи.

Идејата за независност на Шкотска никогаш не била за сепаратизам. Наместо тоа, станува збор за правото на луѓето да одлучуваат за формата на управување кое најдобро одговара на нивните потреби.

Тоа право никогаш не било поважно со оглед на заканата што „Брегзит“ ја претставува за интернационалистот, поздравувајќи го европскиот етос што го имаат толку многу луѓе во Шкотска.

Задоволни сме со повеќе идентитети и другите земји од Велика Британија секогаш ќе бидат не само нашите најблиски соседи, туку и најблиски пријатели.

Но, предолго, последователните влади на Велика Британија ја однесоа Шкотска во погрешна насока, кулминирајќи со „Брегзит“ и воведување законска регулатива што се закануваше дека ќе го прекрши меѓународното право, а која сè уште го минира шкотскиот парламент. Не е ни чудо што толку многу луѓе во Шкотска им е преку глава.

Ние сме посветени на законски, уставен пат за да станеме независна држава.

Како независна членка на Европската унија, Шкотска ќе биде партнер и мост-градител – не само мост за градење посилна економија и пофер општество, туку мост за помагање на разбирањето меѓу ЕУ и Велика Британија.

Сè повеќе луѓе во Шкотска веруваат дека нашите аспирации најдобро можат да се исполнат со тоа што ќе продолжат да придонесуваат кон заедничкиот потфат и солидарност што ја претставува ЕУ. Поради „Брегзит“, ова можеме да го направиме само како независна земја-членка по свое право. Ние сме во семејството на нации на Европската унија речиси 50 години. Не сакавме да заминеме и се надеваме дека повторно ќе ви се придружиме наскоро како рамноправен партнер бидејќи заедно се соочуваме со можностите и предизвиците на иднината.

(Никола Старџен е прв премиер на Шкотска. Колумната е објавена во бриселски „Политико“)