Балканот е демографската црна дупка на Европа – Македонија на врвот

Најголем пад на населението има Северна Македонија, која во 2022 година има 11 отсто помалку жители отколку во 2012 г.


Фото: Б. Грданоски

Според податоците на статистичката агенција Еуростат, земјите од Југоисточна Европа забрзано изумираат. Меѓу шесте земји со најголемо намалување на населението помеѓу 2012 и 2022 година, има само една која не се наоѓа во Југоисточна Европа, а тоа е Латвија.

Најголем пад на населението има Северна Македонија, која во 2022 година има 11 отсто помалку жители отколку во 2012 година. Хрватска загуби 9,66 отсто од своите жители, а Бугарија 9,07 отсто. Грубо кажано, за само десет години овие три земји го загубија секој десетти жител.

После тоа, најлоша е состојбата во Србија, со загуба од 7,68 отсто од населението, потоа Летонија (-7,62 отсто) и Босна и Херцеговина (-6,74 отсто).

Во однос на БиХ, треба да се нагласи дека демографските податоци од неа се крајно неверодостојни, а последниот попис на населението беше во 2013 година. Тоа беше единствениот попис на населението од крајот на војната, а резултатите не ги прифаќа ниту Република Српска. Всушност, никој не го знае точниот број на луѓе кои живеат во Босна и Херцеговина, а многумина се регистрирани иако живеат таму само мал дел од годината.

Земјите од Југоисточна Европа губат милиони луѓе
Во апсолутни бројки, Романија загубила најмногу население од 2012 до 2022 година, која по десет години имала милион жители помалку. Процентуално ова е пад од 5 проценти, многу помалку од земјите со најголем проблем со демографска смрт.

Полска загуби 859 илјади жители, но бидејќи земјата имаше 38 милиони жители во 2012 година, тоа претставува пад од 2,26 отсто. Бугарија загуби 626,5 илјади жители, речиси секој десетти (-9,07 отсто).

Во 2022 година Грција имала 608 илјади жители помалку од 2012 година (-5,51 отсто), Србија 554 илјади (-7,68 отсто), а Италија 526 илјади (-0,88 отсто).

Во апсолутна смисла, Хрватска има седми најголем пад на населението меѓу набљудуваните европски земји, 412,4 илјади. Со оглед на нејзината големина и население, ова е голема бројка, поради што процентуално спаѓа во втората најпогодена земја со пад од 9,66 отсто.

Луѓето живеат подолго и се помалку раѓаат
Иако постојат значителни разлики во богатството и економскиот развој меѓу земјите од Југоисточна Европа, од БДП по жител од над 20 илјади долари во Грција и Хрватска до помалку од 10 илјади долари во Албанија и Босна и Херцеговина, проблемите се исти и во условите на демографијата.

Растот на стандардите во последните децении доведе до значително подобрување на условите за живот, така што очекуваниот животен век на детето родено во 2019 година во Хрватска изнесуваше 78 години, а во 1989 година беше 72 години. Во Србија растот е од 70 години животен век за родените во 1989 година на 76 години во 2019 година, како и во Романија.

Помеѓу пет и шест години, животот на новороденчињата во сите земји од Југоисточна Европа е продолжен, луѓето живеат подолго, а има се повеќе стари лица. Но, во исто време, бројот на раѓања опаѓа, што врши дополнителен притисок врз економијата и зголемувајќи ги проблемите кои произлегуваат од стареењето на населението, како што е одржливоста на пензискиот систем.

Иселувањето од земјите на Југоисточна Европа ги полни земјите од Западна и Северна Европа
Стареењето на населението и помалку раѓања се последиците од демографската транзиција во која се наоѓа цела Европа, а земјите од Југоисточна Европа ги споделуваат овие проблеми со развиените земји од Западна и Северна Европа.

Но, во развиените земји, населението порасна од 2012 до 2022 година. Германија, Франција, Белгија и Холандија имаат раст на населението од околу 5 проценти, Австрија, Швајцарија, Велика Британија, Данска и Норвешка помеѓу 5 и 10 проценти и Ирска, Шведска, а Исланд над 10 проценти.

Разликата меѓу земјите од Југоисточна Европа од една страна и земјите од Западна и Северна Европа од друга е во миграцијата, односно во нето приливот на мигранти. Додека земјите од југоисточна Европа масовно го губат своето население поради емиграција, земјите од западна и северна Европа масовно го придобиваат своето население поради имиграцијата.

Најголем дел од оние што емигрирале од ЈИЕ имигрирале во земјите од западна и северна Европа. Ова е причината зошто постои разлика помеѓу земјите кои масовно го губат своето население и земјите чие население расте.