Познатиот снајперист Вали се врати од Украина: Еве ја неговата приказна

„Имам среќа што сè уште сум жив, навистина бев блиску“, рече поранешниот војник на Кралскиот полк 22, во интервју за канадскиот дигитален весник „Ла прес“ во неговиот дом во пошироката област Монтреал.

Неговата последна мисија во регионот на Донбас, во една украинска единица која ги поддржуваше регрутираните војници, донекаде го забрза неговото враќање. Во раните утрински часови, кога тој штотуку зазеде позиција во близина на ровот изложен на оган од руски тенкови, двајца од регрутите излегоа од своите ќебиња за да испушат цигара. „Им реков да не се експонираат така, но тие не ме слушаа“, вели Вали. До нив потоа паднала „многу прецизна“ граната од руски тенк. Сцената опишана од војникот е крвава. „Силно експлодираше. Видов како шрапнелите минуваат како ласери. Телото ми се напна. Не можев да слушнам ништо, веднаш ме заболе главата. Беше навистина насилно“.

Веднаш сфатил дека нема што да се стори за неговите двајца браќа Украинци кои биле тешко погодени. „Мирисаше на смрт, тешко е да се опише; тоа е мрачен мирис на јагленисано месо, сулфур и хемикалии. Толку е нечовечно, тој мирис“.

Неговата партнерка, која сака да остане анонимна, вели дека ѝ се јавил среде ноќ околу еден час подоцна. „Тој се обидуваше да ми објасни дека имало два смртни случаи. Тој рече: ‘Мислам дека направив доволно, а? Дали направив доволно?’ Изгледа сакаше да му кажам да се врати, вели таа. Беше ужасно мирен“.

На крајот, неговиот семеен живот ја победи неговата желба да им помогне на Украинците, вели Вали. „Моето срце се чувствува како да се вратам на фронтот. Сè уште го имам пламенот. Ми се допаѓа театарот на операции. Но, јас имав среќа. Немам повреди. Си мислам: до каде можам да ги фрлам коцките? Не сакам да го изгубам тоа што го имам овде“, вели младиот татко, кој го пропуштил првиот роденден на синот додека бил на фронтот.

По два месеци поминати во Украина, Вали извлекува „прилично разочарувачка“ оценка за распоредувањето на западните доброволни борци, кое започна на почетокот на март, по повикот на претседателот Володимир Зеленски. Бројот на доброволци кои се појавија – повеќе од 20.000, според различни проценки – беше толку голем што украинската влада мораше итно да формира Меѓународна легија за територијална одбрана на Украина на 6 март.

Но, за повеќето доброволци кои се појавија на граница, приклучувањето во воена единица беше мака.

Тој и неколку други поранешни канадски војници првично претпочитаа да се приклучат на Норманската бригада, приватна волонтерска единица со седиште неколку месеци во Украина, предводена од поранешен војник од Квебек, чијшто име е Хрулф.

Брзо настана несогласување меѓу војниците и голем број борци ја напуштија Норманската бригада.

Три лица кои побараа анонимност ги опишаа за „Ла прес“ ветувањата за оружје и заштитна опрема дадени од шефот на Норманската бригадата, кои никогаш не се реализираа. Некои од волонтерите се нашле на околу 40 километри од рускиот фронт без никаква заштитна опрема. „Да имаше руски пробив, сите ќе беа изложени на ризик. Тоа беше неодговорен однос од страна на бригадата“, вели еден од нејзините поранешни војници, кој побарал да не се споменува неговото име од безбедносни причини.

Командантот на Норманската бригада, кој исто така побара да не го објавуваме неговото вистинско име од безбедносни причини, потврдува дека од почетокот на конфликтот бил напуштен од околу шеесетина борци. Неколку од нив сакаа да потпишат договор со кој ќе им се даде статус според Женевската конвенција, како и гаранции дека ќе бидат третирани од украинската држава во случај на повреда. Хрулф тврди дека некои дури „планирале“ да му ја одземат пратката со оружје од 500.000 долари, испорачана од Американците, со цел да создадат своја борбена единица.

„Има момци кои брзаа да одат на фронтот без да поминат ни најмала безбедносна проверка. Украинците нѐ тестираа и дури сега почнуваме да добиваме повеќе мисии. Има елемент на доверба што треба да се изгради, и тоа е сосема нормално“, вели Хрулф.

„Многу борци доброволци очекуваат дека тоа ќе биде клуч на рака, но војната е спротивно, тоа е страшно разочарување“, резимира Вали од своја страна.

Со уште еден војник од Квебек со прекар Сенка, снајперистот од Квебек конечно се приклучил на украинската единица која се борела во регионот на Киев.

Но, повторно, наоѓањето пушка за борба беше кафкијанска вежба. „Требаше да познавате некој што познава некој кој ви кажал дека во некоја стара берберница ќе ви дадат АК-47. Требаше да бараш наоколу оружје и муниција лево-десно, во повеќе или помалку добра состојба“, вели тој.

По неколку недели на украинска територија, некои од најискусните западни војници завршија како регрутирани од Управата за воено разузнавање на Украина и сега ќе учествуваат во специјални операции зад непријателските линии, според еден од нив.

Други, помалку искусни, „скокаат од еден Airbnb на друг“ додека чекаат да бидат регрутирани од единица која ќе ги однесе напред, вели Вали.

Мнозинството сепак одлучи да се врати дома, велат неколкумина интервјуирани за овој напис. „Многумина пристигнуваат во Украина со истурени гради, но заминуваат со опашката меѓу нозете“, вели Вали.

На крајот, тој самиот рече дека испукал само два куршуми во прозорците „за да ги исплаши луѓето“ и никогаш не дошол во дострелот на непријателот. „Тоа е војна на машини“, каде што „исклучително храбрите“ украински војници претрпуваат многу тешки загуби од гранатирањето, но „пропуштаат многу можности“ да го ослабат непријателот, бидејќи им недостига техничко воено знаење, резимира тој. „Ако Украинците ги имаа процедурите што ги имавме во Авганистан за да комуницираат со артилеријата, можевме да предизвикаме масакр“, смета тој.

Но, Вали не ја крие желбата да се врати таму и покрај се. „Никогаш не се знае кога странските борци ќе направат разлика на теренот. Тоа е како апарат за гаснење пожар: бескорисен е додека огнот не зафати“.  (Ла прес – Монтреал)