Нема мир ни по средбата на Трамп со Путин
Единствена средба сами на двајцата лидери беше во автомобилот додека се возеа од пистата до просторијата во која се одржа таа
Со борбени авиони, црвен тепих и надежен слоган – „Спроти мирот“ – залепен на ѕидот, претседателот Доналд Трамп го пречека својот руски колега Владимир Путин на самитот во Алјаска во петокот, чии резултати останаа целосно нејасни откако ненадејно заврши.
По средбата што траеше речиси три часа, двајцата лидери излегоа да прогласат напредок. Но, тие ја напуштија закажаната прес-конференција без да објаснат што точно постигнале.
Едно нешто беше очигледно: Не беше постигнат договор. А прекинот на огнот за кој Трамп рече дека сака да се воспостави кога ќе заврши самитот беше далеку од тоа да стане реалност, бидејќи тој сè повеќе го ставаше товарот врз украинскиот претседател Володимир Зеленски да „склучи договор“.
„Имаше многу, многу точки за кои се согласивме – повеќето од нив, би рекол“, рече Трамп на прес-конференцијата, зборувајќи по Путин. „Неколку големи работи што не сме ги постигнале сосема, но постигнавме одреден напредок.“
„Нема договор додека нема договор“, додаде Трамп.
Тој и Путин ја напуштија сцената без да одговорат на прашања.
Тоа беше неубедлив крај на еден раскошен самит кој – и покрај сите негови непознати – се чинеше дека решително го врати Путин назад во дипломатската сала.Сепак, и покрај целата помпезност и протокол, индикациите за тоа колку ќе биде тешка задачата на Трамп беа очигледни од моментот кога започна состанокот.
Токму кога претседателите се поздравуваа на пистата на воздухопловната база Елмендорф, во Украина се појавија предупредувања за дојдовни руски беспилотни летала и авиони – знак за намерата на Путин да ја продолжи својата војна, дури и додека Трамп го облеваше со почит на американска почва.
Еве ги клучните заклучоци од самитот во петокот во Анкориџ:
Напредок, но не и договор- И Трамп и Путин понудија нејасно објаснување за состанокот што се протегаше со часови.
„Имавме исклучително продуктивен состанок и многу точки беа договорени“, им рече Трамп на новинарите. „Остануваат само неколку. Некои не се толку значајни. Една е веројатно најзначајна, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму. Не стигнавме таму, но имаме многу добри шанси да стигнеме таму.“
Во интервју веднаш по самитот, Шон Ханити од Фокс њуз го праша Трамп за територијалните отстапки што би ѝ дале на Русија, земја што претходно ја немаше, и за потенцијалните безбедносни гаранции на САД за Украина.
„Па, мислам дека тоа се точки за кои преговаравме и тоа се точки за кои во голема мера се согласивме“, рече Трамп без да образложи.
Тој нагласи дека Украина „мора да се согласи со тоа“. На прашањето каков е неговиот совет за Зеленски, Трамп одговори: „Мора да се направи договор“.
Во периодот пред разговорите, секогаш беше појасно како би изгледал неуспешен исход отколку успешен. Трамп вети дека ќе „излезе“ ако не му се допадне она што го кажува Путин, се закани дека ќе ја намали заедничката прес-конференција на соло појавување и рече дека „тешки“ последици ќе дојдат за Москва ако војната не заврши. Но, додека леташе за Анкориџ, Трамп рече дека не знае како би изгледал успехот – сугерирајќи дека ќе го препознае кога ќе го види. Се испостави дека успехот бил исто толку тежок за идентификување по самитот како што бил кога започнал.
Трамп вели дека ќе присуствува на потенцијална средба Путин-Зеленски –Во интервјуто за Фокс, Трамп рече дека и Путин и Зеленски го сакаат на потенцијална втора средба – за која рече пред самитот дека ќе биде негова крајна цел.
„И двајцата ме сакаат таму, и јас ќе бидам таму“, изјави тој за Ханити.
Трамп не кажа ништо за можноста за трилатерална средба на прес-конференцијата, само навестувајќи дека ќе се јави по телефон со „различните луѓе за кои смета дека се соодветни“ – вклучувајќи го и Зеленски – за да ги информира за разговорите. Но, единствената претстојна средба спомената за време на заедничкото појавување на Трамп и Путин беше потенцијална средба со рускиот лидер.
„Ќе разговараме со вас многу наскоро и веројатно ќе се видиме повторно многу наскоро“, рече Трамп.
„Следниот пат во Москва“, одговори Путин на англиски – предлог што би изгледал како да го исклучува Зеленски од дискусијата.
Путин се врати од изолацијата – Набргу по неговото пристигнување во САД, насмевката на Путин додека ѕиркаше низ прозорецот на лимузината на Трамп кажа сè: по години западна изолација, тој се врати во најмоќната нација на земјата.
Поминаа 10 години откако Путин последен пат беше во Америка и уште неколку откако беше пречекан во земјата за голем претседателски самит. Откако ја нападна Украина во 2022 година, рускиот лидер беше прогласен за отпадник од многу лидери, непожелен во повеќето западни земји, па дури и заканет со налог за апсење од Меѓународниот кривичен суд. (Алјаска беше пожелна локација за самитот, делумно затоа што САД не се членка на МКС.) Но, изолацијата на Путин заврши кога неговиот авион слета во Анкориџ. Со добредојде на црвен тепих, надлетување на борбени авиони и аплауз од самиот американски претседател, пораката од Трамп беше јасна: Путин се врати од студенилото. Нивниот насмеан поздрав беше поздравен на руската државна телевизија како „историско ракување“.
Иако Путин сè уште не е добредојден на многу места во Европа, одлуката да биде домаќин од Трамп – кој ја надгледува најголемата економија во светот и нејзината најмоќна војска – прави повеќе за да ги еродира обидите за дипломатско избегнување отколку што би можел да се обиде кој било друг лидер. Тоа стана појасно кога Путин се качи во оклопното возило на Трамп, необичен гест кој се чинеше дека во еден момент го долови враќањето на рускиот лидер во глобалната дипломатија. Дури и без никаков голем напредок, тоа беше, за него, победа.
Помошниците беа додадени на она што беше најавено како средба во четири очи – Изненадувањето дојде токму кога Трамп слета. Тој повеќе несе среќава со Путин еден на еден и само со присуство на нивните преведувачи. Наместо тоа, двајца помошници им се придружија на двајцата на нивните билатерални разговори.
Тоа беше различно од почетокот на неделата, кога Белата куќа соопшти дека самитот ќе вклучува компонента еден на еден. Американски функционер рече дека станува збор за доцна промена, но не понуди објаснување зошто форматот се променил.
Средбите еден на еден на Трамп со Путин за време на неговиот прв мандат беа обвиткани во одреден степен на мистерија. Со само преведувач во просторијата, честопати беше нејасно што точно се дискутирало. Помошниците понекогаш имаа потешкотии да утврдат дали двајцата мажи постигнале некакви договори. По една таква средба, во Германија, Трамп го замоли својот преведувач да ги отфрли неговите белешки. Додавањето на двајца помошници на сесијата во петок – државниот секретар Марко Рубио и специјалниот претставник на САД Стив Виткоф – би можело да овозможи поголема јасност во наредните денови, особено ако Русија понуди објаснување за настаните што се разликува од перспективата на САД.
Сепак, имаше еден момент што само Трамп и Путин ќе можат да го раскажат: нивното кратко возење во претседателската лимузина од пистата до просторијата каде што се одржа состанокот. Никој друг не беше во автомобилот со нив освен агенти на Тајната служба – ниту советници, па дури ни преведувачи.Тоа ја остава содржината на нивниот краток разговор позната само на нив.
Засега нема реакција од Киев на самитот. Кога од „Фокс њуз“ го прашаа што би му советувал на Зеленски, Трамп рече:
„Мора да се постигне договор. Видете, Русија е многу голема сила, а тие не се“.
Зеленски ја отфрли можноста формално да ѝ предаде на Русија каква било територија и бара безбедносна гаранција поддржана од САД. Трамп рече дека ќе им се јави на Зеленски и на лидерите на НАТО за да ги информира за разговорите на Алјаска.
Ден пред самитот, Путин ја најави можноста за нов договор за контрола на нуклеарното оружје, што ќе го замени постоечкиот, кој истекува во февруари. Не е јасно дали за ова било дискутирано.
Трамп, кој во претседателската кампања тврдеше дека може да ја заврши војната во Украина за 24 часа, во четвртокот призна дека ова се покажало како потешка задача отколку што очекувал.
Рускиот претседател ја отвори прес-конференцијата по средбата со американскиот претседател Доналд Трамп и нагласи дека разговорите „се одржале во конструктивна атмосфера на меѓусебно почитување“.
„Имавме многу темелни преговори што беа доста корисни“, изјави тој и му се заблагодари на Доналд Трамп за предлагањето на самитот во Алјаска.
Рускиот претседател наведе за заедничката руска и американска историја во Алјаска и вели дека тоа била „логична“ локација за нивните разговори
Путин изјави дека сегашните односи меѓу САД и Русија „паднале на најниската точка од Студената војна“.
Преминувајќи на суштината на разговорите, Путин вели дека Украина била централна тема во разговореите и го повтори својот став дека конфликтот е заради „фундаментални закани за нашата безбедност“.
Тој вели дека Русија е „искрено заинтересирана“ за крај на конфликтот, но за да биде „траен“, тие треба да ги елиминираат „примарните причини за конфликтот“.
„Се согласувам со претседателот Трамп, како што рече денеска, дека природно, треба да се обезбеди и безбедноста на Украина…Секако, ние сме подготвени да работиме на тоа“.
„Би сакал да се надевам дека договорот што го постигнавме заедно ќе ни помогне да ја приближиме таа цел и ќе го отвори патот кон мир во Украина.“
Рускиот претседател ги критикуваше европските лидери, велејќи дека се надева дека нема да го „торпедираат почетниот напредок“.
Од интервјуто на Трамп за Фокс Њуз се потвртди дека на средбата Путин многу „играл“ на суетата на Трамп.
„Владимир рече пред малку, никогаш не сум видел некој да направи толку многу, толку брзо. Тој рече вашата земја е жешка како пиштол, а пред една година се мислеше дека е мртва“, се пофали Трамп.
Критичарите на Трамп тоа го дочекаа со скептицизам: „На самитот во Алјаска немаше прекин на огнот. Немаше договор. Немаше мултилатерален следен состанок. Не беа откриени детали. Не беа прифатени новинарски прашања. Само многу комплименти упатени кон Путин. Каков слаб претседател!“(CNN, агенции)