Ќучук: Не верувам дека на ЕУ ќе ѝ беше подобро без проширувањето

Дали ве плаши дека војната во Украина може да се префрли во регионот на Западен Балкан и дали единствен начин да се избегне тоа е да се интегрираат овие земји во ЕУ?

-Ниту една земја во Европа не може да се чувствува безбедна бидејќи е загрозен поредокот заснован на правила и се прекршени сите заеднички принципи на Повелбата на ОН. Сè се смени по инвазијата на Путин на Украина. Живееме во поинаков, поопасен свет. Едноставно не можеме да ја земеме стабилноста здраво за готово.

Според мене, најдобра гаранција против идна војна на Западен Балкан е веродостојно проширување на ЕУ кое се заснова на критериумите од Копенхаген и на јасниот патоказ за реформи што треба да ги спроведе секоја земјата кандидат. Единственото нешто што ќе донесе траен мир во регионот е полноправно членство на земјите кои го сочинуваат регионот. Нема ако, нема ама! Поради тоа нè мобилизираа да организираме форум на високо ниво „ЕУ се среќава со Балканот“ во Софија на 26-ти април и да докажеме дека Западен Балкан стана неизбежен императив заобезбедување на сигурна и просперитетна иднина на Европа.

Нема сомнеж дека ЕУ е нецелосна без Западен Балкан. Но, зар не претставува ризик за европската структура да се интегрираат земји кои не ги исполнуваат критериумите за членство? Негативни критики веќе беа искажани од некои постари земји-членки на ЕУ за големото проширување во 2004 година.

–Не треба да биде изненадување ако некои земји имаат резерви за тоа кој ќе се приклучи на клубот. Зборуваме за доверба меѓу народите. Но, јас целосно ја отфрлам идејата дека на Европа би и било подобро доколку не се проширеше во 2004 и 2007 година. Каде ќе беа овие земји и ЕУ денес, ако одевме по наш пат? Да не заборавиме дека и тогаш Путин беше претседател на Русија со исти аспирации кон поранешните советски земји. Истото важи и за мојата родна земја Бугарија, која се приклучи на НАТО во 2004 година и на ЕУ подоцна во 2007 година. Знаеме дека пристапните преговори се долги и понекогаш болни. Но, влезот во ЕУ навистина го менува начинот на кој се води вашата земја, заедно со геополитичкиот и безбедносен пејзаж. Нарушувањето на довербата што го видовме во последниве години, особено во Унгарија и во Полска, доаѓа од недостатокот на механизми откако една земја ќе се приклучи. Можеме да им кажеме на земјите дека мора да се придржуваат до одредени правила додека се приклучат, но што се случува потоа?

Многу се зборува за обидите на некои земји, кои не се членки на ЕУ, да извршат влијание во балканскиот регион. Русија, Кина, САД и Турција се сметаат за земји кои се обидуваат да влијаат на земјите во регионот за свои интереси. Колку е ова голем проблем за регионот и за Европа?

-Не можеме да бидеме слепи за реалноста во земјите. Проблемот со странското мешање на авторитарните режими постои и продолжи да расте во последниве години, што претставува една од најитните закани за кревките демократии во Западен Балкан. Знаеме дека кинеските и руските инвестиции доаѓаат со опашки. Ова мешање во општеството не е само за пари, тоа е пред се политичко влијание. Тоа е долгорочна стратегија на инвестирање со одобрение и координација од соодветните влади. Терминот  „должничка замка“ дипломатија постои со причина. Затоа, верувам дека треба да го зголемиме разбирањето на таквите механизми, да извлечеме поуки и од локалната и од перспективата на ЕУ и да ги подобриме инструментите и активностите на ЕУ за да одговориме на слични напори на авторитарните режими.

Дали овие земји би можеле позитивно да влијаат на развојот на регионот кој, според податоците, е еден од најсиромашните региони во Европа?

-Money talks не е слоган од холивудските филмови. ЕУ посвети милијарди евра за унапредување на одржливиот развој на Западен Балкан, како и средства за да помогне во справувањето со пандемијата и економското закрепнување. Но, ниту една инвестиција не може да ги надмине долгорочните придобивки што би ги донело членството во ЕУ. Ние сме шампиони во демократијата и високиот животен стандард. Европската унија напредува со причина: таа создава одржлива, социо-економска средина што се заснова на владеење на правото и вредностите. Ова дава сигурност. Ниту еден друг модел не го гарантира тоа.

Руската инвазија на Украина отвори дебата дека ова е војна меѓу Западот и Истокот. Дали е ова вистина и ако е така, каде може да доведе оваа тензија?

-Оние кои се обидуваат да ја врамат оваа војна во конфронтација меѓу Западот и Истокот грешат. Не се работи за географија. Сепак, ова е војна на вредности. Војна меѓу либералната демократија и авторитаризмот. Имаме земји кои се залагаат за демократија и го почитуваат меѓународниот мултилатерален систем од една страна, и оние кои се залагаат за автократија и насилство од друга страна. Тоа е основната борба.Мораме да направиме се што можеме за да го поддржиме украинскиот народ во нивната борба за слобода и демократија, без разлика дали се работи за построги санкции или обезбедување воена поддршка за да се потисне агресорот. Дури тогаш ќе имаат силна рака на преговарачката маса.

Господине Ќјучук, има нешто парадоксално кај вас. Вие сте бугарски европратеник и известувач на ЕУ за Северна Македонија, а вашата земја е таа што го блокира пристапниот пат на Северна Македонија со своето вето. Колку ви е ова тешко и што мислите дека треба да се направи за да се надминат проблемите?

-Како што знаете, ова е прашање што ми е при срце. Ме боли што гледам како вакво фундаментално прашање се одложува меѓу толку блиски соседи кои имале историско минато и сакаат да имаат историска иднина. Но, на крајот на краиштата, потребни се двајца за танго. Сепак, новите влади во Северна Македонија и Бугарија го означија почетокот на нов процес на односи, чии резултати се надевам дека ќе ги видам многу наскоро. Досега најголемо прашање и камен-темелник за свикување на првата меѓувладина конференција останува недостигот на компромис за нерешените билатерални прашања, таканаречените 5+1,  сега 4+1 точки.

Сега имаме обновен дијалог, тој доведе до решение околу краткото известување до Обединетите нации за името Северна Македонија и до создавање тематски работни групи за зајакнување на економските врски меѓу двете земји. Верувам дека и Северна Македонија и Бугарија треба да го искористат овој прозорец на можности и да ги вложат сите можни напори за да ги решат отворените прашања преку овозможување заедничка иднина во ЕУ. Позитивниот пример е таму и го видовме со заедничката комеморација на Гоце ​​Делчев во февруари и заедничките медиумски и универзитетски проекти што двете земји ги започнаа неодамна.

Вие сте член на партија која во голема мера го застапува турското малцинство во Бугарија и сте муслиман, ако не се лажам. Дали навистина има проблем со влезот на муслиманските земји во ЕУ? Дали има исламофобија во Европа?

-Не сакам да се фокусирам на одредена етничка група или религија. Вистината е дека говорот на омраза, екстремизмот и популизмот продолжуваат да растат надвор и дома во Европа. Наша должност е да продолжиме да се бориме со овој феномен и со лагите на сите политичари кои го поткопуваат нашето општество и демократските вредности, доколку сакаме да го одржиме ткивото на демократијата. Ова е можно само во општество кое ги цени слободата, слободата и вистината и тоа е она што мојата партија го прави во Бугарија од нејзиното формирање во 1990 година.

Која е вашата визија за Европа? Според вас, на што ЕУ треба да му даде поголем приоритет и внимание во иднина?

-Руската агресија против Украина беше повик за будење за Европа. Покажа дека со децении, оние кои ги одложуваа одлуките, на крајот правеа грешки кои не доведоа таму  каде што сме денес. Затоа, ЕУ треба да се фокусира на две работи:

1) На она што веќе го прави најдобро: создавање богатство и благосостојба за своето население. Мораме да го завршиме единствениот пазар и да продолжиме да создаваме услови со кои нашите економии можат да напредуваат.

2) На она што неодамна почна да го прави: заштита на своите граѓани и проектирање моќ надвор од нејзините граници. Европа што штити е Европа која ги чува своите граѓани и својот начин на живот безбедни од надворешни закани. Без безбедност, нема слобода. 

Спирос Сидерис