Хибридната војна е тука, може ли Путин да го скрши енергетското срце на Европа

Норвешките работници на нафта и гас вообичаено не гледаат ништо позагрозувачко од брановите во Северното Море кои се удираат врз челичните краци на нивните платформи оддалечени од брегот. Но, во последно време забележаа повознемирувачка глетка: неидентификувани дронови кои зујат на небото над нивните глави.

Бидејќи Норвешка ја заменува Русија како главен извор на природен гас во Европа, воените експерти се сомневаат дека беспилотните летала се дело на Москва. Како можни мотиви за летовите со беспилотни летала наведуваат шпионажа, саботажа и заплашување.

Норвешката влада испрати воени бродови, бродови на крајбрежната стража и борбени авиони да патролираат околу морските објекти. Националната гарда на Норвешка стационираше војници околу рафинериите на копно кои исто така беа преплавени од беспилотни летала.

Како што пишува во анализа агенцијата АП, премиерот Јонас Гар Шторе ги покани морнариците на сојузниците на НАТО, Велика Британија, Франција и Германија да помогнат во решавањето на она што може да биде повеќе од норвешки проблем.

Прилично мал дел од нафтата од морето, која обезбедува огромен приход за Норвешка, се користи од 5,4 милиони жители на земјата. Наместо тоа, „напојува“ голем дел од Европа. Природниот гас е уште една стока од континентално значење.

„Вредноста на норвешкиот гас за Европа никогаш не била поголема“, вели Стале Улриксен, истражувач во Кралската норвешка поморска академија. „Како стратешка цел за саботажа, норвешките гасоводи се веројатно целта со најголема вредност во Европа“.

Затворањето на аеродромите и евакуацијата на рафинеријата за нафта и терминалот за гас минатата недела поради забележани дронови предизвикаа огромни пречки. Но, со приближувањето на зимата во Европа, постои загриженост дека беспилотните летала може да претставуваат поголема закана за гасоводите долги 9.000 километри (5.600 милји) кои се движат од норвешките морски платформи до терминалите во Британија и континентална Европа.

Од почетокот на војната во Украина кон крајот на февруари, земјите од Европската унија се обидуваат да го заменат увозот на руски гас со испораки од Норвешка. Осомничената саботажа на гасоводите Северен тек 1 и 2 во Балтичкото Море минатиот месец се случи еден ден пред Норвешка да го отвори новиот балтички гасовод кон Полска.

Амунд Ревхајм, кој ја предводи групата за Северно Море и животна средина за југозападните полициски сили на Норвешка, рече дека неговиот тим интервјуирал повеќе од 70 офшор работници кои забележале беспилотни летала во близина на нивните објекти.

„Работната теза е дека тие се контролирани од бродови или подморници во близина“, рече Ревхајм.

Крилестите беспилотни летала имаат поголем дострел, но истражителите сметаат дека е веродостојно видувањето на модел со сечило во стил на хеликоптер во близина на платформата Слајпнер, лоциран во гасно поле во Северното Море на 250 километри (150 милји) од брегот, пишува АП.

Норвешката полиција тесно соработуваше со воените истражители кои го анализираат поморскиот сообраќај. Некои оператори на платформи пријавиле дека виделе истражувачки бродови под руско знаме во непосредна близина. Ревхајм рече дека не е воспоставен никаков модел на легалниот поморски сообраќај и дека е загрижен за предизвикување непотребна, вознемирувачка загриженост за работниците.

Но, Улриксен, од поморската академија, вели дека разликата помеѓу руските цивилни и воени бродови е мала и дека пријавените истражувачки бродови може да се опишат како „шпионски бродови“.

Апсењето на најмалку седум руски државјани фатени како носат или нелегално летаат дронови над норвешка територија ги зголеми тензиите. Во средата, истиот ден кога дрон забележа приземјени авиони во Берген, вториот по големина град во Норвешка, Норвешката полициска служба за безбедност го презеде случајот од локалните службеници.

„Ја презедовме истрагата бидејќи наша работа е да истражуваме шпионажа и да ги спроведуваме правилата за санкции против Русија“, вели Мартин Бернсен, службеник во службата познат по норвешкиот акроним PST. Тој рече дека „саботажата или можното мапирање“ на енергетската инфраструктура е постојана загриженост.

Премиерот Штере предупреди дека Норвешка ќе преземе мерки против странските разузнавачки агенции. „Не е прифатливо странско разузнавање да лета со беспилотни летала над норвешките аеродроми. На Русите не им е дозволено да летаат со беспилотни летала во Норвешка“, рече тој.

Руската амбасада во Осло возврати во четвртокот, тврдејќи дека Норвешка доживува форма на „психоза“ што предизвикува „параноја“.

Истражувач од поморската академија смета дека тоа е веројатно дел од планот.

„Неколку од беспилотните летала летаа со вклучени светла“, рече тој. „Тие требаше да се набљудуваат. Мислам дека тоа е обид да се заплашат Норвешка и Западот“.

Пошироката загриженост е што тие се дел од хибридна стратегија и за заплашување и за собирање информации за виталната инфраструктура, која подоцна би можела да биде цел на саботажа при потенцијален удар против Западот.

„Не верувам дека одиме кон конвенционална војна со Русија“, рече Улриксен. „Но, хибридна војна… Мислам дека веќе сме во неа“.

„Гардијан“, пак, на истата тема пишува дека планерите на НАТО отсекогаш биле загрижени за граничниот премин Сторски во Финмарк, каде арктичката Норвешка се соочува со студената реалност на Русија.

Во советско време, 194-километарската граница беше потенцијално жариште. Нуклеарните подморници на Северната флота на црвеното знаме  сè уште се сместени во блискиот Мурманск на леденото Баренцово Море.

Причините за нова загриженост за границата се множат по инвазијата на рускиот претседател Владимир Путин на Украина. Норвешката полиција неодамна уапси неколку Руси, опремени со дронови и камери, кои покажаа необичен интерес за нафтените и гасните капацитети. Некои од осомничените шпиони влегле во Норвешка преку Сторског, пишува Сајмон Тисдал во коментар за „Гардијан“.

Откако Русија го прекина снабдувањето со енергија за Европа како одмазда за западните санкции и по минатомесечната саботажа на гасоводот Балтички Северен тек, Норвешка стана најголемиот снабдувач на гас во Европа. Иако владата во Осло директно не ја обвинува Москва, таа е свесна дека тоа ја прави главна цел за операции на тајни хибридни војни.

Посебно загрижува балтичкиот гасовод, кој ја поврзува Норвешка со Полска и другите земји од Европската унија, а беше отворен во септември. Постои загриженост дека може да ја доживее експлозивната судбина на Северниот тек. Во новата ера на непријателство меѓу Русија и Европа, виталните гасоводи што ја снабдуваат Велика Британија теоретски стануваат ранливи.

„Ги гледаме последиците од новата безбедносна ситуација во Норвешка. Не можеме да исклучиме нови слични случаи“, предупреди норвешката министерка за правда Емили Енгер Мел по апсењето на руските државјани.

По извештаите за беспилотни летала кои зујат околу платформите во Северното Море, Норвешка и Данска – заедно со земјите кандидати за НАТО Финска и Шведска – ги засилуваат безбедносните и поморските патроли.

Финска дури планира да подигне ограда на дел од границата со Русија, стравувајќи од прилив на шпиони, саботери и злонамерно оркестрирани пристигнувања на илегални мигранти како она на границата меѓу Белорусија и Полска во 2021 година. Трасата преку Сторског стана популарна и затоа што младите Руси избегнуваат масовна мобилизација.

Руската невоено хибридно војување има многу форми, но нивната цел е идентична – извршување на активни мерки за нанесување штета, збунетост, заплашување, ослабување и поделба на целните држави, додека се одржува негирањето. Затоа, ЕУ и САД силно се сомневаат дека Путин наредил саботажа на Северен тек како дел од необјавената енергетска војна против Европа. Но, тој негира, а тие не изнесоа никаков доказ, пишува „Гардијан“.

Иако постои перцепција дека рускиот претседател нема да застане пред ништо, лидерите на ЕУ се прашуваат што би можел да стори понатаму за да ја поткопа поддршката за Украина и да ги ослабне нивните влади. Путин губи на бојното поле и и покрај неговите нуклеарни закани, очигледно се плаши од директна конфронтација со НАТО, која знае дека може да ја загуби.

Размислувајќи однапред, логично и разумно е да се претпостави дека очајниот Путин сè повеќе ќе се свртува кон хибридни напади во Европа.