Битка за моќта во Ватикан: Може ли од конклавата да се појави папа кој е „анти-Франциско“

Смртта на папата Франциско ќе ја ублажи внатрешната борба за моќ што беше белег на неговото папство.

Во наредните денови ќе се игра жестока битка за иднината на црквата со најголемите влогови во светоста на Систинската капела.

Вкупно има повеќе од 250 кардинали, но оние над 80 години немаат право да учествуваат во конклавата. Тоа остава 135 кардинали кои ги исполнуваат условите, кои ќе почнат да пристигнуваат во Рим во наредните денови.

Во 12-те години откако Франциско стана папа, тој назначи околу 110 од оние што ги исполнуваа условите, фрлајќи ја својата мрежа низ целиот свет. Некои набљудувачи на Ватикан сугерираа дека тој ја составил конклавата во корист на наследник кој најверојатно ќе го прифати неговиот став и ќе ја продолжи неговата работа.

Назначувањата го прават „тешко појавувањето на папата ‘анти-Франциско’“, рече Јакопо Скарамуци, ватикански новинар во весникот „Ла Република“ и автор на книгата „Tango Vaticano. La Chiesa al Tempo di Francesco“ (Ватиканско танго. Црквата во времето на Франциско).

„Но, тоа не значи дека оваа група е едногласна и кохезивна, или дека ги имаат истите идеи. Речиси сите кардинали што тој ги избра се пастири од големите епархии ширум светот“. Меѓу нив има и конзервативци, но и прогресивци“, додаде Скарамуци.

На пример, Герхард Лудвиг Милер, германски кардинал назначен од Франциско, се судри со покојниот папа за бројни прашања, вклучително и декларирање на декретот да се дозволи благословот на геј паровите како „ерес“.

Од моментот кога беше избран, Франциско ги налути конзервативците и традиционалистите со нов стил на папство, порака за сочувство и толеранција и предизвик за вековните привилегии во име на Римокатоличката црква.

Во своите јавни изјави, тој се залагаше за сиромашните и маргинализираните, го критикуваше влијанието на глобалниот капитализам врз животите на луѓето, бараше акција за климатската криза, повика на милост за грешниците и повика на сочувство кон мигрантите и бегалците.

Во самиот Ватикан, Франциско исклеса многу поинаква фигура. Онаму каде што претходните папи ги фаворизираа црвените кожени влечки и наметки украсени со хермелин, тој претпочиташе цврсти чевли и обична бела мантија. Додека неговите претходници престојуваа во раскошниот папски стан каде што го чекаа посветени калуѓерки, Франциско избра да живее во едноставниот пансион Санта Марта и да јаде во кафетерија за самопослужување.

За поголемиот дел од папството на Франциско, фигурата на конзервативците кои му се спротивставија не беше никој друг туку неговиот непосреден претходник. Бенедикт вети дека ќе остане „скриен од светот“ откако го напушти папскиот престол во 2013 година – првиот папа кој поднесе оставка во последните 600 години – но остана во Ватикан, одржувајќи состаноци, давајќи интервјуа и пишувајќи книги и текстови – и изразувајќи ставови во остра спротивност со оние на Франциско.

Но, жестоката опозиција на Франциско не исчезна по смртта на Бенедикт на новогодишната ноќ во 2022 година, или по смртта само 10 дена подоцна на влијателниот кардинал Џорџ Пел, кој го опиша папството на Франциско како „катастрофа“ во меморандум објавен под лажно име.

Франциско повремено упатуваше остри референци за своите непријатели. Во неговата автобиографија „Надеж“, која беше објавена во јануари, тој забележа дека поимот за состојбата на умот на неговите критичари е очигледен во приказниот начин на облекување. „Овие начини на облекување понекогаш прикриваат ментална нерамнотежа, емоционално отстапување, тешкотии во однесувањето, личен проблем што може да се искористи“, напиша Франциско.

Конзервативците беа налутени од неговото омекнување на ставот на црквата кон разведените и премажените католици, отворајќи ја вратата за некои од нив да се причестат. Збеснувајќи ги оние кои се придржуваа до доктрината дека разводот е грев, потегот поттикна група конзервативни свештеници да го обвинат Франциско за ерес и за тоа.

Обвинението за ерес беше повторено во отворено писмо на 20 страници во 2019 година, потпишано од истакнати свештеници и научници како одговор на „насобраната штета предизвикана од зборовите и постапките на папата Франциско во текот на неколку години, што доведе до една од најлошите кризи во историјата на католичката црква“.

Најистакнат меѓу неговите критичари беше американскиот кардинал Рејмонд Бурк, кој долго време се спротивставуваше на ставот на папата за прашањата за правата на хомосексуалците и социјалната правда и кој, како и Милер, се усогласува со ставовите на Доналд Трамп. Франциско го маргинализираше Бурк, дури и му ја одзеде платата и станот субвенциониран од Ватикан. Но, Бурк е сè уште популарен меѓу конзервативните католички Американци.

Кардиналот Роберт Сара се појави како уште еден голем ривал во јануари 2020 година кога објави книга, очигледно коавторска со Бенедикт, која го бранеше свештеничкиот целибат во моментот кога Франциско размислуваше за олабавување на правилата. Кардиналот од Гвинеја исто така зборуваше против исламот, мигрантите, хомосексуалците и улогата на жените.

Неколку варијабли ќе влијаат на исходот од конклавата, особено на светската политика.

„Трамп, Кина, националистите… тоа се варијабли кои некако ќе се сметаат“, рече Скарамуци. „Исто така, можеби постои желба за некој поуреден и помалку харизматичен [од Франциско]. Неколку работи можат да имаат тежина во моментот на гласањето, што може или да се придвижи кон попрогресивен или конзервативен избор“. (Гардијан)