„Трамп е како нескротлив џин“: Како беше склучен договорот за примирје во Газа

Во политиката е добро позната поговорка дека успехот има многу родители, но неуспехот е сирак. Освен кога е вмешан Доналд Трамп, во тој случај има само еден родител.

Сепак, многу земји и поединци имаат право да истапат напред за да побараат авторска улога во договорот за кој се надеваат дека ќе стави крај на двегодишната војна во Газа.

Но, тоа е знак за колективната природа на напорите од изминатите неколку месеци што толку многумина можат веродостојно да побараат улога, вклучувајќи го и американскиот претседател, кој по многу лажни почетоци конечно беше убеден да се фокусира, да ја прекине фантазијата за протерување на десетици илјади Палестинци од нивната татковина и наместо тоа да му ги објасни на Бенјамин Нетанјаху верзиите за победа што израелскиот премиер можеше и не можеше да ги има.

Пресвртницата беше состанокот во Њујорк на маргините на Генералното собрание на ОН со кој претседаваше Трамп, веднаш по неговиот барокен говор пред собирот. Трамп го опиша разговорот на маргините како негов најважен состанок во ОН. На средбата организирана од Обединетите Арапски Емирати, тој за прв пат го изложи својот тогашен план за мир од 20 точки пред група арапски и муслимански држави кои би можеле да го формираат ‘рбетот на секоја стабилизациска сила што ќе влезе во Газа во случај на прекин на огнот.

Дотогаш Трамп, со помош на неговиот зет Џаред Кушнер и поранешниот британски премиер Тони Блер, беше убеден да се предомисли за две критични прашања. Прво, Палестинците не треба да бидат протерани од Газа и Израел не треба да владее со територијата. „Газа треба да биде за Газанците“, рече еден од нив.

Тоа значеше дека Трамп ќе се откаже од реториката за раселување што ја употреби претходно во годината, кога предизвика широка вознемиреност зборувајќи за плановите за развој на „Ривиера Газа“.

Планот за „денот потоа“

Второ, Трамп беше убеден дека планот „ден потоа“ за иднината на Газа нема да ги комплицира преговорите за договор за прекин на огнот и ослободување на заложниците со додавање нови спорни состојки, туку беше предуслов за успех. Еден британски дипломат го објасни размислувањето на Блер: „Хамас немаше да се откаже освен ако не знаеше дека Израелците ќе излезат и дека Израелците нема да излезат и да престанат да ја окупираат Газа освен ако не знаат дека Хамас нема да биде на власт. Ако не го решите прашањето кој управува со Газа, не можете да го завршите тоа“.

Тоа, пак, им го олесни на арапските држави да извршат политички притисок врз Хамас за преговори, бидејќи тие можеа да посочат пат кон палестинска државност, нешто што отсекогаш бил нивен предуслов за помирување со Израел. Арапските држави, исто така, ги ставија своите имиња на барањата Хамас да се повлече и да се разоружа.

Еден од оние вклучени во убедувањето на американскиот претседател рече: „Луѓето не сакаат да го слушнат ова, но предноста на Трамп е што откако ќе одлучи да направи нешто, тој е како нескротлив џин. И тој навистина изврши притисок врз Израелците“.

Расположението на Трамп кон Израел беше засенето од едностраната одлука на Нетанјаху да ја бомбардира Доха на 9 септември со надеж дека ќе ги уништи преговарачите на Хамас. Трамп не беше консултиран, но американските гаранции беа пречекани со скептицизам. Како резултат на тоа, на Нетанјаху, кој не е човек склонен кон каење, му беше наредено да се извини и да каже дека во иднина ќе го почитува суверенитетот на Катар.

За целосно да ги поправи односите со Катар, домаќин на главната американска воздухопловна база на Блискиот Исток, Трамп издаде вонредна извршна наредба во која се вели дека секој иден напад врз емиратот ќе се третира како напад врз САД. Сето ова значеше дека американскиот лидер е подобро расположен кон визијата на земјите од Заливот за нов Блиски Исток. Во знак дека е подготвен силно да ја притисне израелската влада, на начин на кој Џо Бајден не го стори тоа, Трамп му рече на Израел дека нема да има понатамошни анексии на Западниот Брег.

Концептот на Трамп

Од самиот почеток на состанокот на маргините во ОН во септември, целта на арапските држави беше лично да го вклучат Трамп во процесот. Емирот на Катар, шеикот Тамим бин Хамад Ал Тани, рече: „Сметаме на вас и вашето водство… да ја завршите оваа војна и да им помогнете на луѓето од Газа“. Тој рече дека вистинската цел на Израел е „да ја уништи Газа, да ги направи невозможни домувањето, средствата за живот, образованието и медицинската грижа, со што ќе се отстранат самите темели на човечкиот живот“.

Концептот дека Трамп лично бил централен за решението – всушност, негов гарант – му ласкал на американскиот претседател кој се понудил да биде претседател на мировниот одбор, телото кое ќе ја надгледува реконструкцијата на Газа.

Во една смисла, тој би бил само табла со име, но до степен до кој има заднина, тоа е изградба. Тоа значи дека постои можност тој да остане ангажиран, барем засега.

Оние што го набљудувале рекле дека Трамп почнал да чувствува дека има сериозна можност да реши конфликт за кој различно рече дека траел 3.000 или 600 години, за разлика од неговиот неуспешен обид во Украина. Изгледот за освојување на Нобеловата награда за мир, опсесијата на Трамп, повторно се појави на виделина.

Тоа значеше дека откако неговиот план беше објавен, Трамп не попушти, туку го продолжи притисокот врз Хамас, предупредувајќи за уништување на групата доколку не ги ослободи заложниците во замена за 250 Палестинци. Но, ниту Трамп не дозволи Израел да се повлече. Брзината и моментумот станаа од суштинско значење.

Висината на преговарачите кои отидоа на разговорите во Египет откри дека ѕвездите конечно се поклопуваат и Хамас ќе биде принуден да ги ослободи сите заложници што ги држи, иако Израел нема веднаш да ја напушти цела Газа. Сцените беа доволно извонредни по тоа што преговарачите на Хамас – иако преку медијатори – водеа разговори со влада која се обиде да ги убие еден месец претходно. Кога започнаа, учесниците почувствуваа дека договорот е неизбежен.

Доаѓањето на Кушнер, шефот на разузнавачката канцеларија на турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган, Ибрахим Калин, и премиерот на Катар, Мохамед бин Абдулрахман Ал Тани, потврди дека е неизбежен пробив.

Притиснатиот Хамас

За време на разговорите, преговарачите на Хамас, предводени од неговиот лидер Калил ал-Хаја, Мохамед ал-Хинди, заменик-генерален секретар на Исламски џихад, и Џамил Мезер, заменик-генерален секретар на Народниот фронт за ослободување на Палестина, се обидоа да ги разјаснат имињата на Палестинците што треба да се ослободат, механизмот на ослободување на израелските заложници и аспектите на „денот потоа“ од договорот, внимателно проучувајќи ги мапите што покажуваат повлекување на израелските сили.

Но, на Хамас му беше кажано дека додека стојат критичните принципи на „денот потоа“, деталите ќе мора да почекаат втори поврзани преговори. Ризикот за Хамас сега е дека ќе ја изгуби својата моќ по предавањето на заложниците – и стравот дека Израел потоа ќе одбие да се вклучи во плановите за иднината на Газа или ќе најде изговор за повторно започнување на борбите ќе биде реализиран. Домашната кочница за Нетанјаху да ги продолжи борбите – барањето за спасување на заложниците – ќе биде отстранета.

Тука, континуираната подготвеност на Трамп да го продолжи притисокот врз Нетанјаху беше критична, а тоа го признава и Хамас во своите изјави во кои се повикува на американскиот претседател како гарант на планот. На Фокс њуз, Трамп рече дека му рекол на Нетанјаху оти „Израел не може да се бори против светот“, додавајќи: „И тој тоа многу добро го разбира“. Тој рече: „Ќе видите како луѓето коегзистираат и Газа ќе биде обновена“.

Спротивно на тоа, Амит Сегал, новинар близок до Нетанјаху, рече: „Нема втора фаза. Тоа им е јасно на сите, нели? Втората фаза може да се случи еден ден, но не е поврзана со она што штотуку беше потпишано“.

Многу елементи од планот на Трамп од 20 точки ќе се разгледуваат од дипломати од САД, Европа и арапските држави на посебен собир во Париз во среда.

На дневен ред се прашања како што се предавањето на оружјето од страна на Хамас; неговото исклучување од идните администрации; мандатот на меѓународните мировни сили; испораката на обновените приливи на помош; и идниот однос меѓу Газа и Западниот Брег како јадро на идната палестинска држава. Речиси во сите овие прашања, имало длабоки разлики меѓу Израел од една страна и Европа и арапските држави од друга страна.

Но, ветувачки знак е што американските претставници ќе присуствуваат на овој состанок, што укажува дека Вашингтон не е за вооружен статус-кво.

Тони Блер е во центарот на дискусиите

Во центарот на овие дискусии е Блер, кој треба да биде член на мировниот одбор или привремената влада што ќе ги надгледува палестинските технократи што помагаат во спроведувањето на плановите за реконструкција. Блер ќе мора да ги убеди Палестинските власти дека не нуди колонијален аранжман, како што поранешниот премиер вели дека се плаши. Но, малку е веројатно дека ќе ја заврши работата освен ако нема вистински овластувања, нешто што тој смета дека не му било дадено кога бил специјален пратеник за Блискиот Исток во квартетот.

Арапските лидери бараат гаранции дека меѓународните сили за стабилизација што на крајот ќе влезат во Газа имаат мандат од Советот за безбедност на ОН и дека постои јасен план за третирање на Газа и Западниот Брег како еден политички ентитет.

Едно од најтешките прашања што не се решени во брзаните разговори во Египет е времето на предавање на оружјето на Хамас. Групата можеби е подготвена да го предаде своето оружје на арапски орган или на палестински цивилни полициски сили, но не и на Израел. Некои дипломати дури веруваат дека Хамас можеби ќе почувствува потреба да заземе нов политички курс, нешто што беше блиску до тоа да го направи и претходно. „Газанците ќе бараат да знаат за што се работеше во изминатите две години“, рече еден дипломат.

Еден дипломат вклучен во разговорите рече: „Трагедијата е што сето ова можеше да се договори пред 20 месеци, сите елементи беа таму. Клучната израелска цел – поради што е трагедија што оваа војна трае толку долго – беше отстранување на Хамас од идната власт, а тоа беше остварливо одамна“. (Гардијан)