Се уште не сте сигурни дали да се вакцинирате?

Во раните денови на пандемијата постоеше вистинско чувство за заедништво. Сите бевме во оваа ситуација заедно. Стоевме на балконите и им ракоплескавме на лекарите од првата линија. Останавме дома за да се заштитиме едни со други. Сега, тој алтруистички менталитет се врати на племенскиот. Се чувствува дури дека  се нацртани борбените линии: од една страна се  оние кои се вакцинирани, а од друга, оние кои не се вакцинирани.

Но, работите никогаш не се толку црно -бели. Дури и меѓу оние кои се вакцинирани, многу луѓе се уште се загрижени и имаат дилеми во врска со вакцината. И  тие кои немаат, се плашат дека ќе добијат  треска или други  несакани ефекти, се плашат од игли или едноставно не можат да земат слободни денови од работа. Собравме некои од најчестите грижи за вакцинацијата споменати од луѓе кои се двоумат околу вакцината, и дадовме одговори базирани на докази за секој од нив:

„Вакцината не постои доволно долго за да знам дека е безбедна“.

„Се уште можам да добијам КОВИД-19 откако се вакцинирав, така што нема смисла да се занимавам со тоа“.

„Вакцинираните луѓе се уште можат да го шират вирусот, така што не прави разлика во јавното здравје ако не сум вакциниран“.

„Вакцините не се целосно одобрени од ФДА“.

„Веќе имав КОВИД-19, па затоа сум имун и не ми треба вакцина“.

„Слушнав дека вакцината може да предизвика неплодност“.

„Вакцината не постои доволно долго за да знам дека е безбедна“: Точно е дека во споредба со вакцината против тетанус, која се користи скоро еден век, вакцините за КОВИД-19 имаат многу пократок запис за безбедност. Но, има неколку работи што треба да се земат предвид. Едната е дека, поради пандемијата, милијарди луѓе ги примиле овие вакцини. Собирањето податоци за тоа како медицинската интервенција влијае на милијарди луѓе ќе потрае децении во кое било друго сценарио, експертите успеаја да ги добијат за само неколку месеци. И бидејќи овие вакцини се нови, тие внимателно се следат. Така експертите успеаја да идентификуваат дека вакцината АстраЗенека носи мал ризик од ретка состојба на згрутчување на крвта наречена синдром на тромбоцитопенија. Ризикот е помал од 10 во 1 милион, но истражувачите успеаја брзо да го идентификуваат поради интензивниот мониторинг и големиот број луѓе што ги добија.

Додека вакцините „Фајзер“ и „Модерна“ се првите одобрени вакцини со употреба на mRNA,, истражувањето за овој вид на производство на вакцини се случува со децении. Претходните клинички испитувања за mRNA вакцините покажаа дека се безбедни, со благи несакани ефекти како главоболка или болка на местото на инјектирање. Исто така, би можело да биде корисно да се знае дека mRNA (или гласник рибонуклеинска киселина) не е некоја нова, лабораториска супстанца, туку таа е природна молекула што нашето тело ја произведува и ја користи како дел од секојдневните клеточни функции.

„Исто така, градиме со децении разбирање за тоа како функционираат вакцините“, рече Наманџе Бумпус, директор на Одделот за фармакологија и молекуларни науки на Универзитетот Џон Хопкинс. Дел од тоа разбирање го вклучува и фактот дека негативните несакани ефекти од вакцините скоро секогаш се појавуваат многу брзо откако се ставени – по неколку минути, како и во ретките случаи на анафилакса по вакцините Фајзер и Модерна по неколку недели, како што видовме со ретката состојба на згрутчување на крвта. Најдолго време пред да се појави несакан ефект за било кој тип на вакцина е шест недели. И бидејќи вакцините се дизајнирани да го поттикнат нашето тело да го зголеми својот имунолошки одговор, вистинската вакцина не останува во нашиот систем – нашите тела ги обработуваат состојките во инјекцијата во рок од еден или два дена. Бидејќи вакцините се користат со месеци до овој момент, требаше да се појават какви било несакани ефекти.

Дали може да има непредвидени ефекти од вакцините што се уште не се појавиле? Можно е. Но, и самиот коронавирус  и неговите варијанти не постојат  многу долго и не ги знаеме ни долгорочните ефекти на КОВИД-19. А, она што го знаеме досега не е идеално: Некои луѓе што се опоравуваат од КОВИД-19 имаат несакани ефекти кои траат со месеци, вклучително и замор, тешкотии во дишењето и когнитивност.

 „Се уште можам да добијам КОВИД-19 откако се вакцинирав, така што нема смисла да се занимавам со тоа“:Пред да бидат достапни вакцините, експертите предупредија дека тие нема да бидат 100 проценти ефикасни во спречувањето на инфекцијата. За среќа, вакцините со кои завршивме беа всушност многу поефикасни отколку што сугерираа раните предвидувања – Модерна и Фајзер се со над 90 проценти ефикасност, а Џонсон и Џонсон со  околу 72 проценти,  -но бидејќи не се 100 проценти, тоа значи дека некои вакцинирани луѓе се уште можат да добијат КОВИД-19. Раните студии покажуваат дека вакцините се нешто помалку ефикасни против варијантата на Делта, при што  Фајзер и Модерна се околу 90 проценти ефикасни против инфекцијата а Џонсон до 71 проценти ефикасни против хоспитализација.

Како и да е, студиите покажуваат дека ризикот од добивање на КОВИД-19 е многу помал ако сте вакцинирани отколку ако не сте вакцинирани. Во студија објавена минатата недела која следеше над 98,000 луѓе во Англија од крајот на јуни до средината на јули, вакцинираните лица имаа три пати помала веројатност да заболат од КОВИД-19 отколку невакцинираните лица, дури и кога доминираше Делта варијантата. Всушност, дури и ако навистина се заразите по вакцинацијата, ризиците од сериозно заболување, да одите во болница, да завршите на одделот за интензивна нега или да умрете се намалуваат уште повеќе. Вакцинираните Американци сочинуваат помалку од 0,06 проценти од хоспитализациите, според прегледот на Фондацијата „Семејство Кајзер“. Од повеќе од 166 милиони Американци кои се вакцинирани, 1.507 починале по заразување со КОВИД-19-стапка од 0.0009 проценти, во споредба со стапката на смртност од околу 1,7 проценти за сите потврдени случаи на Американци кои биле заразени со КОВИД-19. Тоа значи дека, ако 100.000 невакцинирани лица заболат од КОВИД-19, во просек, 1.700 луѓе би умреле. Ако 100.000 вакцинирани луѓе имаа пробивни случаи на КОВИД-19, во просек, ниту едно лице нема да умре.

„Вакцинираните луѓе се уште можат да го шират вирусот, така што не прави разлика во јавното здравје ако не сум вакциниран“: Ставот за тоа дали вакцинираните лица можат да го пренесат вирусот на другите се уште се развива и, иако постојат докази што сугерираат дека тоа може да се случи, сепак постојат важни јавни здравствени причини за вакцинирање. Прво, вашите шанси да добиете КОВИД-19 се намалуваат кога сте целосно вакцинирани, што, пак, ќе ја ограничи веројатноста за ширење на вирусот на некој друг – не можете да го ширите она што го немате. Колку повеќе луѓе се вакцинирани, толку потешко вирусот може да циркулира кај населението. Ова помага да се заштитат луѓето кои се уште не можат да се вакцинираат, како што се децата под 12 -годишна возраст, кои се хоспитализирани со многу повисоки стапки отколку порано во пандемијата.

 Можеби сте прочитале за имунитетот на стадото и фактот дека, за овој вирус, ќе ни требаат многу високо нивоа на имунитет за да стигнеме до таа точка. Но, Наманџе Бумпус, директор на одделот за фармакологија и молекуларни науки на Универзитетот Џон Хопкинс смет дека без оглед на тоа дали ќе го достигнеме имунитетот на стадото, повеќе вакцинирана популација ќе го намали ширењето на КОВИД-19 – стапката на вакцинација од 70 проценти е сепак подобра од 60 проценти, што е подобро од 50 проценти.

Но, уште поважно за јавното здравје е дека помалку инфицираните даваат помала можност вирусот да мутира во нови, потенцијално посмртоносни соеви. Секогаш кога новиот коронавирус ќе зарази некое лице, се дуплира  во телото. Кога вирусот се дуплира, понекогаш прави точна копија од себе, а другпат неговите копии имаат мала мутација. Понекогаш овие мутации го прават вирусот послаб, а другпат го прават посилен , вели Џонатан Ли, директор на Специјалната лабораторија за вирологија Харвард/Бригам на Универзитетот Харвард.

„Секој пат кога вирусот инфицира нова личност, постои можност да најде мутација што е од корист за него“, рече Ли.

Тие  корисни мутации му овозможуваат на новиот коронавирус да еволуира во нови варијанти, вклучувајќи ја и варијантата Делта, која е скоро 50 проценти повеќе заразна од оригиналниот вид на вирусот. Новите варијанти можеби ќе можат да ги избегнат нашите имунолошки одговори, правејќи ги нашите постоечки вакцини помалку ефикасни (како кај Делта) или ќе олеснат  невакцинираните луѓе да добијат Ковид -19 по втор пат. Со вакцинирање, ќе ја намалите веројатноста да добиете инфекција, негирајќи му на вирусот нова можност да мутира и да се зајакне. И, дури и да добиете ретка инфекција, вакцините помагаат да ја  намалат должината и сериозноста на инфекцијата, што значи дека се намалува времето за вирусот да мутира.

„Вакцините не се целосно одобрени од ФДА“:  Вистина е, ниту една од вакцините што се користат во моментов не е целосно одобрена од Администрацијата за храна и лекови. Сепак, на сите им е дадено овластување за итна употреба, што не е лесна пречка да се расчисти, и  тие постојано се следат така што  ФДА може да го отповика ова овластување во секое време, доколку се појави загриженост за безбедноста. Сите знаци сугерираат дека ФДА целосно ќе ги одобри овие вакцини во наредните месеци.

Дел од причината што процесот трае толку долго е затоа што ФДА бараше шестмесечни податоци за да го разгледа целосното одобрување.Тоа значи дека процесот за давање целосно одобрување бара подолго следење. Со оглед на итноста околу смртоноснтаа пандемија, одобрението за итна употреба беше дадено за да се осигураме дека ќе добиеме пристап до овие вакцини порано отколку подоцна. Плус, ако ФДА го забрза целосниот процес на одобрување, ќе ја наруши довербата во вакцините, наместо да ја зголеми

„Веќе имав КОВИД-19, па затоа сум имун и не ми треба вакцина“: Да се ​​има КОВИД-19 предизвикува имунолошки одговор, но се уште не знаеме колку е робустен тој одговор и колку долго трае. Тоа е непознато, додека вакцините се добро проучени и разбрани, така што можете да бидете сигурни дека вакцината ќе ви даде силен имунолошки одговор. Исто така, не е толку лесно да се потврди дека сте имале КОВИД-19, колку што е лесно да потврдите дека сте вакцинирани, што може да претставува проблем за патување или работа, во зависност од барањата.

„Слушнав дека вакцината може да предизвика неплодност“: Постојат многу гласини за потенцијални страшни несакани ефекти од вакцината, а оние околу плодноста се особено застрашувачки. Сепак, нема докази дека вакцините предизвикуваат ризици за плодност – всушност, ниту една вакцина во историјата никогаш не предизвикала неплодност. Бремените жени исто така се изложени на поголем ризик од потешки инфекции со КОВИД-19, така што е особено паметно да се вакцинирате ако има шанси за забремените.

Се чини дека една верзија на оваа гласина се базира на конфузијата помеѓу два вида протеини. Новиот коронавирус се прикачува за клетките во нашето тело со помош на протеини. Вакцините со mRNA (Фајзер и Модерна) се дизајнирани да го поттикнат нашето тело да ги произведе овие протеини, така што нашиот имунолошки систем ќе научи како да ги идентификува и да ги нападне во случај да дојдеме во контакт со вирусот. Некои луѓе ги помешаа овие протеини со сосема поинаков вид протеин наречен синцитин-1, кој е дел од формирањето на плацентата за време на бременоста. Тие тврдеа дека вакцината ќе предизвика нашиот имунолошки систем да го нападне синцитин-1, предизвикувајќи неплодност или спонтани абортуси. Ова не е вистина. Синцитин-1 и протеинот што го поттикнува вакцината се имунолошки многу различни, и нашето тело лесно може да направи разлика помеѓу двете, тврди Равина Кулар, експерт за заразни болести и член на Друштвото за заразни болести на Америка.

„Има една мала сличност, но целокупната конструкција на протеинот е сосема поинаква“, рече Кулар. „Нашиот имунолошки систем е премногу паметен за да биде збунет од тоа“, вели таа.