Протестите против премиерот Фицо во Словачка се шират и во малите градови

Прозападното протестно движење во Словачка, кое беше поттикнато од промосковската траекторија на премиерот Роберт Фицо, се прошири во петокот, при што околу 110.000 луѓе присуствуваа на вечерните демонстрации во 41 град во земјата и уште 13 градови низ Европа.

Во Братислава имаше 42.000-45.000, а повеќе од 20.000 во источниот словачки град Кошице, според SafetyCrew, консултантска компанија за безбедност на настани.

За разлика од претходните демонстрации, овонеделните протести ги потресоа и помалите рурални градови кои досега беа бастиони за поддршка на владејачката левичарско-популистичка партија Смер.

49-годишниот Мило Јанач изјави за „Политико“ дека пред две недели се враќал со воз во својот роден град Гелница (население 6.202) од протестот во Братислава, кога му го привлекло интервју за весник. Во него, наставничката Ева Волфова објасни дека „не е голема работа да имаш 50.000 луѓе кои демонстрираат во Братислава и 15.000 во Кошице. Но, во моментот кога ќе има 300 луѓе да протестираат во Гелница, сè е готово (за владата на Фицо)“.

Гелница, осиромашен рударски град населен во 13. век од етнички Германци од Баварија, се наоѓа во словачките рудни планини на истокот на земјата. Просечната бруто-месечна плата таму во август 2024 година беше 1.241 евра, трета најниска меѓу 79-те области во Словачка. Смер на Фицо победи во Гелница со 30 отсто од гласовите на последните парламентарни избори.

„Го сфатив тоа како предизвик, па дури и во возот почнав да им испраќам пораки на луѓето да прашам дали можат да помогнат“, рече Јанач, кој покрај тоа што пишува и работи како бармен, служи и како портпарол на кабинетот на градоначалникот на Гелница.

„Роберт Фицо има голема поддршка од гласачите каде што живеам. Знам дека тој нема да поднесе оставка, без разлика колку луѓе ќе излезат во Гелница, но ако овие протести почнат да се шират понатаму меѓу овие помали градови, ќе бидеме во нова реалност“, рече Јанач.

Фицо, кој пред 1989 година беше член на Комунистичката партија на тогашна Чехословачка, се врати на власт во октомври 2023 година за својот четврти мандат како премиер. Заедно со унгарскиот лидер Виктор Орбан, тој формираше прорускиот ориентир во Европската унија, а пред Божик минатата година отиде кај рускиот претседател Владимир Путин во Москва, отфрлајќи ја неофицијалната забрана на ЕУ за средби со највисоките руски функционери.

Неодамна, Фицо, без да обезбеди докази, тврдше дека легионери од Грузија заедно со украинското воено контраразузнавање ги поттикнувале протестите во Словачка за соборување на неговата влада.

Јанач рече дека протестите навистина имале за цел да го спречат Фицо „да нѐ повлече назад во минатото во прегратките на Кремљ“, но истакна дека тие имаат и други цели.

„За време на владите на Фицо, од економски тигар на Европа станавме една од најсиромашните земји во ЕУ“, рече Јанач. „Нашиот училишен систем е катастрофа, а нашата здравствена заштита е толку лоша што 10.000 луѓе умираат без потреба секоја година. Нашите млади луѓе тука не гледаат перспектива и ја напуштија земјата. Ја губиме нашата иднина“.

Во петокот, Јанач навистина ги собра своите поддржувачи, при што околу 400 луѓе се појавија на протести во Гелница. Актерот Милан Књажко, една од централните фигури во Кадифената револуција во 1989 година, која стави крај на комунизмот во поранешна Чехословачка, ги повика демонстрантите „да не дозволуваат луѓето од минатото да ја крадат нашата иднина и иднината на нашите деца“.

Луција Штаселова од невладината организација „Мир во Украина“ со седиште во Братислава, која ги организираше протестите, во петокот го обвини Фицо дека е „главниот протагонист на руската хибридна војна во Словачка“.

Меѓутоа, во објава на социјалните мрежи, словачкиот лидер во петокот ја цитираше изјавата од кабинетот на претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен дека извршната власт на ЕУ „не гледа индиции дека Словачка размислува да ја напушти Европската унија“ и дека „соработката меѓу Комисијата и словачката влада е конструктивна и продуктивна“. „Се прашувам, навистина, зошто луѓето ќе протестираат денес“, напиша Фицо. (Политико)