Нобел за економија за Клаудија Голдин – покажа кои се причините за нееднаквата заработка на мажите и жените

Кралската шведска академија на науките одлучи да ја додели наградата за економски науки на Клаудија Голдин (77) „за тоа што го унапреди нашето разбирање за резултатите на пазарот на трудот на жените“.

Овогодинешниот лауреат на економски науки, Клаудија Голдин, професор на Харвард, го даде првиот сеопфатен извештај за заработката на жените и учеството на пазарот на труд низ вековите. Нејзиното истражување ги открива причините за промените, како и главните извори на преостанатиот јаз меѓу половите.

Жените се недоволно застапени на глобалниот пазар на труд и, кога работат, заработуваат помалку од мажите. Клаудија Голдин ги истражуваше архивите и собра податоци за повеќе од 200 години од САД, што ѝ овозможи да покаже како и зошто родовите разлики во заработката и стапките на вработеност се менувале со текот на времето.

Историски гледано, голем дел од родовиот јаз во приходите може да се објасни со разликите во образованието и професионалните избори. Сепак, Голдин покажа дека најголемиот дел од оваа разлика во заработката сега е помеѓу мажи и жени во исто занимање и дека во голема мера се јавува со раѓањето на првото дете.

„Разбирањето на улогата на жената на пазарот на трудот е важно за општеството. Благодарение на револуционерното истражување на Клаудија Голдин, сега знаеме многу повеќе за основните фактори и кои бариери можеби ќе треба да се решат во иднина“, вели Јакоб Свенсон, претседател на комитетот за наградата за економски науки.

Јазот во приходите меѓу половите не е намален
Учеството на жените на пазарот на труд открива крива во форма на буквата U, заклучи таа, посочувајќи дека уделот на мажените жени се намалил на почетокот на 19 век со преминот од аграрно во индустриско општество и повторно се зголемил на почетокот на 20 век благодарение на растот на услужниот сектор.

Кривата е одраз на структурните промени и развојот на општествените норми во областа на одговорноста на жената за домот и семејството, се вели во истражувањето на овогодинешниот добитник на Нобеловата награда за економија. Во текот на 20 век, нивото на образование на жените континуирано се зголемувало и во повеќето земји со високи приходи денес е значително повисоко од оној на мажите.

„Достапноста на апчиња за контрацепција одигра важна улога во забрзувањето на оваа револуционерна промена, нудејќи нови можности за планирање на кариерата“, се вели во соопштението на академијата за објавување на наградата.

И покрај модернизацијата, економскиот раст и зголемениот удел на работните жени во 20 век, јазот во приходите меѓу жените и мажите речиси не се намалил во текот на подолг временски период, меѓу другото затоа што одлуките за образованието се носат „на релативно рана возраст“. 

Наградата е основана во 1968 година
„Ако очекувањата на младите жени се обликуваат од искуствата на претходните генерации, на пример нивните мајки кои се вратиле на работа само кога нивните деца пораснале, тогаш развојот ќе биде бавен“, се вели во соопштението.

Порано, родовите разлики во заработката произлегоа од разликите во образованието и изборот на занимање, а денес жените и мажите добиваат различни плати за иста работа, покажа Голдин, а тоа од моментот кога жените ќе го родат своето прво дете.

Наградата за економија е востановена во 1968 година по повод 300-годишнината од шведската централна банка. Потоа беше додадена на другите Нобелови награди кои се доделуваат од 1901 година според волјата на шведскиот индустријалец и пронаоѓач на динамитот, Алфред Нобел.

Голдин е трета жена добитник на Нобелова награда за економија, а покрај наградата, добива и 11 милиони шведски круни, односно речиси 950.000 евра.