Која е целта на посетата на кинескиот лидер Ши на Белград

Посетата на кинескиот лидер Ши Џинпинг на Европа започна во понеделникот во Париз, каде што се сретна со францускиот претседател Емануел Макрон, а одржа трилатерална средба со претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен и државен банкет вечерта во Елисејската палата.

Денеска Макрон го одведе Ши до превојот Турмале на 2.000 метри во планините Горни Пиринеи, област во која францускиот претседател го помина детството со својата баба. Двајцата последен пат се сретнаа во април 2023 година за време на тридневната државна посета на Макрон на Кина.

Ши од Париз патува за Белград на разговори со српскиот претседател Александар Вучиќ, а во четврток во Будимпешта, каде ќе се сретне со унгарскиот премиер Виктор Орбан. Двете земји се проруски и големи приматели на кинески инвестиции.

Официјално, посетата на Ши на Париз имаше за цел да одбележи 60 години од воспоставувањето дипломатски односи меѓу Франција и Кина: Франција беше првата западна земја што официјално ја призна Народна Република Кина, на 27 јануари 1964 година.

Неговата посета на Белград се совпаѓа со 25-годишнината од бомбардирањето на кинеската амбасада во Србија, кога три лица загинаа откако американски напад случајно го погоди комплексот за време на воздушната кампања на НАТО против српските сили.

Во Унгарија, Ши ќе ги претстави блиските економски и дипломатски врски меѓу двете земји, вклучително и безбедносната соработка, и ќе разговара за напредокот на кинеската иницијатива „Појас и пат“, која ја вклучува брзата железничка врска Будимпешта-Белград.

Унгарија, гласен поддржувач на Кина, која блокираше некои предлози на ЕУ кои го критикуваат Пекинг за прашањата за човековите права, ја има најголемата база на „Хуавеи“ надвор од Кина и наскоро ќе биде домаќин на првата европска фабрика БИД на овој производител.

Кинескиот лидер беше во Србија во 2016 година и тогаш беше потпишано стратешко партнерство, но двете земји ги продлабочуваа односите уште пред да дојде Вучиќ на власт – повеќе од 15 години. Меѓутоа, откако владејачката Српска напредна партија (СНП) дојде на власт пред дванаесет години, соработката се забрзува.

Вучиќ потпиша 17 договори со Ши во Пекинг минатата година, вклучително и еден за слободна трговија (Белград инсистира дека разбира дека ако се приклучи на ЕУ, ќе ги усвои трговските политики на блокот). Во 2023 година три кинески компании се водечки извозници во Србија. Кинеските банки во последниве години обезбедија заеми од милијарди евра за инфраструктурни проекти.

За време на средбата се очекува Вучиќ да објави проекти за забрзан технолошки развој во областите од роботика и сателити до летечки автомобили.

Секоја страна во парот, која ја дефинира нивната врска како „челично пријателство“, ја користи визата за свои цели.

Во 2023 година, Кина веќе беше втор најголем трговски партнер на Србија по ЕУ со вкупна трговска размена од 6,1 милијарди долари и меѓу првите пет инвеститори, според најновите податоци на националната инвестициска агенција. Сепак, поранешната српска премиерка, сега претседателка на парламентот, Ана Брнабиќ побрза да ја нарече Кина најголем инвеститор во Србија. Водечките позиции заземаат компании од ЕУ, иако кинеската држава е најголемиот индивидуален инвеститор.

Белград и Пекинг споделуваат некои политички позиции – од Косово до Тајван – но економските можности се очекува да бидат во центарот на разговорите за Србија. Изборот на Кина на трите земји, од друга страна, испраќа јасна порака дека може да ги искористи внатрешните поделби во Европа, според некои европски аналитичари („Њујорк тајмс“ ја гледа посетата како барање за прекројување на светскиот поредок низ земјите кои делумно го делат светогледот на Кина), но може да биде поврзан и со долгорочните интереси на азискиот гигант на континентот.

Со Ши во Белград пристигнуваат 400 луѓе. Нив ги обезбедуваат околу 3.400 полицајци.

Улиците на Белград се украсени со кинески знамиња и билборди.

Борбените авиони „МиГ-29“ ќе го пречекаат авионот на Ши при пристигнувањето пред да слета на белградскиот аеродром. Двајцата ќе ручаат, а потоа српските изведувачи ќе пеат на кинески.

На местото на кинеската амбасада денеска има и културен центар кој Ши ќе го посети и пред кој ќе биде пречекан од група Кинези. Дизајниран од Кинезите, ќе се отвори токму на време за посетата на Ши. Кина го претставува како прв од ваков вид на Балканот. (Според агенциите)