„Како во времето на Сталин“: Русија ја обнови шпионската мрежа во странство и ги гони противниците

Откако не успеаја да се подготват за инвазијата на Украина и претрпеа протерување од Европа на околу 400 дипломати (од кои многумина беа шпиони), руските разузнавачки служби почнаа да ја обновуваат странска мрежа и започнаа активен лов по противниците на режимот на Владимир Путин. Тајните оперативци ги следеа антивоените Руси кои избегаа од мобилизацијата во земјите во Европа, Централна Азија и Кавказ, изјавија претставници на европските разузнавачки агенции за „Волстрит џорнал“.

Друг доказ за обновувањето на нивната активност беше убиството во Шпанија во февруари на пилотот на хеликоптер Максим Кузминов, кој им се предаде на украинските војници. Со интензивирање на ловот по оние кои Кремљ ги нарекува предавници, Путин ја враќа земјата во сталинистичко време, кога самите специјални служби и со помош на регрутирани странци ги ликвидираа и киднапираа противниците на советската моќ.

Руските разузнавачки агенции стануваат се повеќе дрски и креативни кон оние што се против режимот во странство, велат американските и европските разузнавачи. Во исто време, границите меѓу трите главни служби – ФСБ, ГРУ (Главна дирекција на Генералштабот) и Службата за надворешно разузнавање (СВР) – стануваат сѐ повеќе заматени, што ја отежнува определбата на одговорните за одредена операција.

„Порано беа многу поделени, но сега разменуваат и вработени и регрути, исто како во времето на Сталин“, кога за време на војната беа создадени три контраразузнавачки структури под општото име „Смерш“ („Смрт за шпиони“), велат рускиот разузнавачи. специјалист Андреј Солдатов.

Во годините пред почетокот на војната во Украина, ФСБ значително го зголеми персоналот на Одделот за оперативни информации, кој е дел од Петтата служба. По инвазијата, вработените требаше да обезбедат соборување на легитимната влада на Украина и да учествуваат во формирањето на влада лојална на Москва.

По неуспехот на оваа операција, Путин стави некои челници на ФСБ во домашен притвор, но потоа ги ослободи, одлучувајќи да не ги чисти нивните редови. Сега, рекоа безбедносните аналитичари за ВСЏ, најголемата единица на ФСБ е Одделот за воено контраразузнавање (ДМКР, или Трета служба), кој порасна многу од почетокот на војната. ДМКР ја надгледува Централната канцеларија на Министерството за одбрана и Генералштабот, и му е доверена задачата да го спречи дезертирањето на воениот персонал. Претставниците на ДМКР се наоѓаат во секоја воена област и во голем број воени единици.

Украина и западните земји активно ги привлекуваат Русите на своја страна. ЦИА во три видеа ги охрабрува, особено разузнавачите, да соработуваат. Доколку оваа работа немаше ефект, одделот, според неговите претставници, не би продолжил да снима видеа. „Нашите врати се секогаш отворени“, рече Ричард Мур, шеф на британското разузнавање МИ6, минатата година во Прага. „Ние секогаш ќе ги чуваме“ тајните на Русите кои одлучуваат да соработуваат, додаде тој.

За возврат, Украина ја отвори телефонската линија „Сакам да живеам“. Токму преку неа, Максим Кузминов, кој служеше во 319-от посебен хеликоптерски полк, побара азил. На 9 август 2023 година полета од близина на Курск и полета на мала надморска височина кон територијата на Украина.

Кузминов добил 500.000 долари (Украина плаќа пари до оваа сума на рускиот воен персонал кој доаѓа на нејзина страна со вредна воена опрема) и решил да се насели во шпанскиот град Вилјајојоса.

Неговиот стан бил во куќа која се наоѓа на само 150 метри од полициската станица. Полицијата брзо одговорила на повикот кон средината на февруари, но кога пристигнала, Кузминов веќе бил мртов. Неговиот убиец побегнал, прегазувајќи го телото, во кое лекарот пронашол траги од пет куршуми, од кои едниот го погодил директно во срцето.

Шпанија не идентификуваше осомничен, иако истражителите веруваат дека убиството било нарачано од Кремљ, изјави официјален претставник вклучен во истрагата.

Москва не го негираше убиството на пилотот. „Овој предавник и криминалец стана морален труп токму во моментот кога го планираше своето валкано и страшно злосторство“, изјави Сергеј Наришкин, шефот на руското надворешно разузнавање, за својата државна новинска агенција ТАСС.

Од инвазијата на Украина, истакнати Руси загинаа во необични околности на три континенти. Се сметаше дека некои имаат политички субверзивни идеи, додека други можеби биле фатени во неизбежна криминална војна. Некои можеби навистина умреле од природна смрт. Но, има доволно такви што Википедија објави актуелна листа, со 51 име, со наслов „Сомнителни смртни случаи на руски деловни луѓе (2022–2024 година).

По првичниот хаос од неуспешното преземање на Украина и протерувањето на шпионските дипломати од нивните домови во Европа, руските разузнавачки агенции ја вратија довербата и повторно ја изградија својата прекуокеанска мрежа, изјавија за ВСЏ европските безбедносни аналитичари. Се врати и сталинистичката практика да се прави валкана работа со туѓи раце – на пример, како шпанскиот комунист Рамон Меркадер, регрутиран од НКВД, кој го уби Леон Троцки во Мексико во 1940 година.

Така, минатата година во Варшава, 16 странци (од земјите „источно од Полска“, вклучувајќи ги Украина и Белорусија) беа обвинети за шпионирање за Русија. Тие признаа дека собирале информации за испорака на оружје за Украина и планирале саботажа.

Во април 2023 година, синот на тогашниот гувернер на Краснојарск, Артем Ус, избега од домашен притвор во Милано со помош на српска криминална група. Според американското Министерство за правда, Ус и неговите соучесници изградиле тајни синџири за снабдување преку кои, кршејќи ја контролата на извозот на САД, транспортирале електроника за борбени авиони, ракетни системи, паметна муниција, радари, сателити и други воени случувања во Русија. По бегството пристигнал во Србија, од каде полетал за Москва.

И британските истражители идентификуваа мрежа од пет Бугари – руски агенти, кои дејствуваа во 2020-2023 година. Имале лажни документи, шпионирале разни луѓе и им помагале на руските разузнавачки служби да ги киднапираат – и во Велика Британија и во други земји. Тие беа предводени од Јан Маршалек, директор за операции во германскиот платен систем Wirecard. По неговиот банкрот, Маршалек, кого западните разузнавачки агенции го сметаат за руски шпион, побегна во Москва.