Јужноамериканска државичка стана нафтен гигант. Создава сојуз со САД против Венецуела

Гвајана е една од најмалите земји во Јужна Америка, но исто така и земја што стана нафтен гигант за само неколку години.

Земјата со најголем раст на производството на нафта во светот
Според извештајот на Глобалниот енерџи монитор, Гвајана ќе има најголем раст на производството на нафта во светот до 2035 година. Се проценува дека тогаш ќе произведуваат околу 2 милиони барели дневно – исто колкушто во 2022 година Колумбија, Еквадор, Перу, Тринидад и Тобаго и Венецуела произведоа заедно.

Гвајана веќе произведува околу 650.000 барели дневно, а Меѓународниот монетарен фонд вели дека имала највисока стапка на раст на БДП во светот од 2022 до 2024 година. БДП порасна за 63,3 проценти во 2022 година, а за 33,8 проценти во 2023 година. Во 2024 година, економијата порасна за 43,6 проценти, петта година по ред со двоцифрен раст.

Економскиот бум започна во 2015 година кога американската компанија „ЕксонМобил“ откри речиси 11 милијарди барели нафта во длабоки води. И тогашниот претседател Дејвид Гренџер и сегашниот претседател Ирфан Али инвестираа во развој на нафтената индустрија, ветувајќи дека приходите ќе ја подобрат инфраструктурата и здравствената заштита.

„Гвајана мора да управува со своето богатство на начин што овозможува инклузивен и стабилен раст“, ​​изјави за Си-ен-ен Рајан Берг од Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS).

Важни избори
Денес, Гвајана избира претседател, членови на парламентот и членови на регионалните совети. Претседателот Али, лидер на Народната прогресивна партија/Граѓанска партија, бара нов мандат.

Негови главни противници се Обри Нортон, долгогодишен пратеник и лидер на опозицискиот Национален конгрес за реформи, и Азурдин Мохамед, син на претприемач и кандидат на новата партија „Вложуваме во нацијата“ (WIN). Во 2024 година, Мохамед беше санкциониран од Министерството за финансии на САД со обвинувања дека се обидел да „го искористи неразвиениот сектор на злато за сопствена корист“.

Политичкиот аналитичар Имдат Онер од Меѓународниот универзитет во Флорида вели дека мирните избори би покажале дека ненадејното богатство од нафта не мора да ја сруши демократијата, како што се случи во Венецуела.

„Ако новата влада го искористи овој бум транспарентно и со посилни институции, тоа може да биде пример за целиот регион“, рече Онер.

Стар територијален спор со Венецуела
Изборите се одржуваат во сенка на тензиите со Венецуела, која полага право на регионот Есекибо, богат со нафта, злато и други ресурси. Околу 125.000 луѓе живеат во таа област, вклучувајќи бројни членови на домородните заедници.

Спорот датира од колонијалната ера. Во 1899 година, Арбитражниот суд во Париз го додели Есекибо на Обединетото Кралство, но Каракас го оспорува ова. Во 2024 година, Венецуелското собрание донесе закон за создавање на федералната држава Гвајана Есекиба, а владата неодамна се обрати до Меѓународниот суд на правдата со „дополнителни докази“ за своето побарување за областа.

Сепак, Венецуела тврди дека не ја признава надлежноста на судот на ОН и нема да се придржува до неговата одлука. Гвајана го нарече територијалното побарување „егзистенцијална закана“.

Гвајана и САД против Венецуела
Аналитичарот Бенџамин Гедан од Центарот Вилсон вели дека Гвајана нема сила да се одбрани од евентуален напад од Венецуела и затоа се приближува до САД и нејзините сојузници.

„Британската морнарица минатата година испрати брод во регионот, а американските сили одржаа заеднички вежби со Гвајана“, рече Гедан. Тој додаде дека во август Тринидад и Тобаго поддржаа евентуална воена интервенција на САД доколку Каракас тргне на Гвајана.

Во исто време, САД ги засилија своите воени активности во Карипското Море и продолжија да ја обвинуваат владата на Николас Мадуро за трговија со дрога, што Каракас цврсто го негира. Гвајана целосно се усогласи со американските потези.

„Силниот сојуз со Вашингтон би можел да осигури дека Мадуро нема да се впушти во никаква авантура кон Гвајана“, рече Берг.

Помеѓу САД и Кина
Иако американските компании водат во нафтената индустрија, Кина е присутна преку инфраструктурни проекти. Нов мост преку реката Демерара во Џорџтаун гради кинеска компанија, додека американските „Ексон“ и „Бехтел“ остануваат меѓу највлијателните во земјата.

„Гвајана ќе се обиде да се усогласи и со Вашингтон и со Пекинг, во зависност од проектите“, вели Берг. Гедан забележува дека претседателот Али очигледно е наклонет кон САД, но е отворен и за кинески инвестиции.

Онер заклучува дека интересот на Кина е поврзан со нејзиното влијание во регионот што традиционално се смета за „двор на Америка“. Доколку Гвајана успее да ја одржи рамнотежата, вели тој, тоа би можело да ги претвори врските со двете сили во конкретни политички и економски придобивки, објавува Си-ен-ен.