„Ефектот Мона Лиза“ во глобалната економија
Лондонскиот магазин „Економист“ пишува дека како и со сликата на Да Винчи (никогаш не знаете што прави Мона Лиза), така е и со глобалната економија: прогнозите никогаш не биле потешки
Што прави Мона Лиза? На прв поглед, темата на најпознатата слика во светот се чини дека е насмевка. Погледни повторно и нејзината насмевка згаснува. Следниот пат тоа е поинаква насмевка. Леонардо да Винчи го постигна овој двосмислен ефект со употребата на „сфумато“, каде што ги замати линиите околу лицето на Мона Лиза. Без разлика колку пати гледате, не сте сигурни што се случува.
Лондонски „Економист“ пишува за „ефектот на Мона Лиза“ во економијата: „Економијата, во ерата по пандемијата, е како протагонистот на познатото дело на Да Винчи. Секој пат кога ќе погледнете, ќе видите нешто поинакво“.
Прогнозите ретко биле потешки, пишува „Економист“. Минатата година, опсегот на очекувањата на аналитичарите за кварталниот раст на американскиот БДП беше двојно поголем од оној во 2019 година. Зборот „неизвесност“ се појавува повеќе од 60 пати во најновата глобална проценка на Меѓународниот монетарен фонд, речиси двојно повеќе од она што се прогнозите за април и октомври 2022 година.
Кога се појави банкарската криза пред неколку недели, никој немаше ни најмала идеја како Банката на федерални резерви ќе се движи со каматните стапки – дали се очекуваше да ја зголеми, намали или да ја остави непроменета. На последниот состанок за монетарна политика на Европската централна банка минатиот месец, нејзината претседателка, Кристин Лагард, беше јасна за улогата на институцијата што ја предводи: „Во овој момент не е можно да се одреди каков ќе биде идниот курс“.
Релевантните агенции мака мачат да ја разберат целосната слика. Тие се обидуваат да ги ревидираат своите проценки за сè, од БДП до стапки на невработеност, но „нешто се смени“, вели „Економист“.
Ревизиите на БДП во еврозоната се четири пати поголеми од нормалното. Во март, британската канцеларија за статистика објави огромни ревизии, при што резултатите покажаа дека реалните деловни инвестиции се совпаѓаат со нивоата пред пандемијата, а не за 8% пониски, како што беше претходно проценето. Минатиот месец, Австралиското биро за статистика ја преполови својата проценка за раст на продуктивноста во третиот квартал од 2022 година.
Три причини за конфузија
„Што се случува; можеби светот е само понестабилен. Минатата година Европа ја доживеа најголемата копнена војна во последните седум децении, прекин на синџирот на снабдување, енергетска криза и период на банкарски превирања“, забележува британскиот магазин.
Сепак, има и подлабоки структурни промени – кои британскиот магазин ги сумира во следните три.
Првиот е поврзан со проблемите предизвикани од Ковид-19. Како што доаѓаа и си заминуваа заклучувањата, глобалната економија премина од пад во бум и пад. Ова предизвика хаос на „сезонските приспособувања“ заеднички за повеќето економски показатели.
Вториот е поврзан со големината на примерокот. Пандемијата го влоши трендот во кој поголем дел од луѓето одбиваат да одговорат на официјалните истражувања и анкети.
Третата причина за забуна доаѓа од разликата помеѓу „тврдите“ и „меките“ податоци – објективни показатели, односно, како што е нивото на невработеност, и субјективните, како што се идните прогнози на експертите.