28 јануари во историјата – Вселенскиот шатл „Челинџер“ експлодира по полетувањето


 

Во 11,38 часот по локално време, на 28 јануари 1986 година, вселенскиот шатл „Челинџер“ полета од Кејп Канаверал, Флорида, а Криста Меколиф е на пат да стане првиот обичен американски цивил кој патува во вселената. Мекалиф, 37-годишна професорка по социјални студии во средно училиште од Њу Хемпшир, победи на натпреварот што ѝ донесе место меѓу седумчлената екипа на „Челинџер“. Таа беше подложена на неколкумесечна обука за шатл, но потоа, почнувајќи од 23 јануари, беше принудена да чека шест долги дена бидејќи одбројувањето за лансирање на „Челинџер“ постојано се одложуваше поради временските и техничките проблеми. Конечно, на 28 јануари, шатлот полета.

Седумдесет и три секунди подоцна, стотици на земјата, вклучително и семејството на Криста, гледаа со неверување додека шатлот се распадна во облак од чад и оган. Милиони други ја гледаа страшната трагедија која се одвива на телевизија во живо. Немаше преживеани.

Во 1976 година, Националната аеронаутичка и вселенска администрација (НАСА) го претстави првото вселенско летало со екипаж за повеќекратна употреба, „Ентерпрајс“. Пет години подоцна, вселенските летови на шатлот започнаа кога „Колумбија“ отпатува во вселената на 54-часовна мисија. Лансиран од два цврсти ракетни засилувачи и надворешен резервоар, шатлот сличен на авион влезе во орбитата околу Земјата. Кога мисијата беше завршена, шатлот ги запали мотори за да ја намали брзината и, откако се спуштил низ атмосферата, слета како едрилица. Раните шатлови однесоа сателитска опрема во вселената и извршија различни научни експерименти. Катастрофата на „Челинџер“ беше првата голема шатл несреќа.

По катастрофата, претседателот Роналд Реган назначи специјална комисија за да утврди што тргнало наопаку со „Челинџер“ и да развие идни корективни мерки. Претседателската комисија беше предводена од поранешниот државен секретар Вилијам Роџерс, а во неа беа и поранешниот астронаут Нил Армстронг и поранешниот пробен пилот Чак Јегер. Истрагата утврди дека катастрофата била предизвикана од дефект на пломбата „О-прстен“ во една од двете ракети со цврсто гориво. Еластичниот О-прстен не реагираше како што се очекуваше поради студената температура за време на лансирањето, што започна низа настани што резултираше со огромна загуба. Како резултат на тоа, НАСА не испрати астронаути во вселената повеќе од две години бидејќи редизајнираше голем број делови на вселенскиот шатл.

Во септември 1988 година, летовите на вселенскиот шатл продолжија со успешното лансирање на „Дискавери“. Оттогаш, вселенскиот шатл изврши многу важни мисии, како што се поправка и одржување на вселенскиот телескоп „Хабл“ и изградбата на Меѓународната вселенска станица.

На 1 февруари 2003 година, втора катастрофа со вселенски шатл ги потресе Соединетите Држави кога „Колумбија“ се распадна при повторното влегување во атмосферата на Земјата. Сите во бродот загинаа. И покрај стравувањата дека проблемите што ја соборија „Колумбија“ не беа задоволително решени, летовите на вселенскиот шатл продолжија на 26 јули 2005 година, кога „Дискавери“ повторно беше ставен во орбитата.

Програмата „Спејс шатл“ формално заврши на 31 август 2011 година по нејзината последна мисија, СТС-135 летана од „Атлантис“, во јули 2011 година.