Зошто руши рекорди цената на струјата во Европа?
Според оценката на „Економист“ шокот со цената на струјата и на другите енергенси се должи најмногу на последиците од ковид кризата и сега на економското закрепнување. така, на пример, од септември цените на големо на електрична енергија во Германија и Франција соодветно се зголемија за 36 и 48 проценти. Тие сега се движат околу 160 евра за мегават час, што е рекордно ниво. Во Велика Британија, цените се неверојатни 453 евра, наспроти 173 евра пред неколку недели.
Еден од проблемите е снабдувањето со природен гас, што се користи за производство на околу една петтина од електричната енергија во Европа. Недостатокот ја зголеми нејзината цена – и потоа и цената на електричната енергија. Околу една третина од европските резерви доаѓаат од Русија, а една петтина од Норвешка. Двете земји се погодени од нарушувања на проиозводството, како што е пожарот во фабрика за преработка во Сибир, што, пак, предизвика залихите да бидат помали од очекуваните.
Европските купувачи, како и националните компании за гас, се свртеа кон пазарот за течен природен гас (ЛНГ) за да го надополнат недостатокот. Но, тие мораа да се „натпреваруваат“ со клиентите во Кина и Јапонија, каде побарувачката за ЛНГ расте. Од јануари до јули, увозот на ЛНГ во Европа беше 15 отсто под минатогодишниот просек, забележува Греам Фридман, аналитичар во истражувачката фирма „Вуд Мекензи“. Уште повеќе, Европа претрпе студена, продолжена зима, која ги исцрпи резервите. Резервите сега се околу 25 проценти под вообичаениот просек.
Европските компании најчесто реагираат на високите цени на бензинот со користење повеќе јаглен. Но, цената на јагленот, исто, така е на рекордно високо ниво поради побарувачката на електрична енергија во Кина и проблемите ( застој во производството. Трошоците за европските дозволи за емисиите на јаглерод, исто така, се на рекордно високо ниво. Тие на сопственикот на дозволата му даваат право да емитува одредени количества на гасови со ефектот на стаклена градина. Со оглед на фактот дека и согорувањето на јагленот емитува повеќе стакленички гасови во споредба со согорувањето на природниот гас, веќе скапите дозволи за јаглерод дополнително ја зголемуваат цената.
Вториот фактор е ветрот – или недостаток од него. Околу една десетина од енергијата во Европа се произведува од ветер. Во некои земји, вклучително и Германија и Британија, уделот е двојно поголем. Меѓутоа, неодамна, воздухот беше невообичаено мирен. На пример, во Германија, производството на енергија од ветер во првите две недели од септември беше 50 отсто под просекот во последните пет години, вели Рој Мануел од истражувачка компанија ICIS.
Високите цени на електричната енергија се најизразени во Велика Британија. Тоа е затоа што во голема мера се потпира на гасот и ветерот. Двата извори произведуваат околу 60 отсто од британската електрична енергија, речиси двојно повеќе од европскиот просек. Друг фактор е тоа што Велика Британија е помалку поврзана со своите соседи со европската мрежа, што помага да се прошири понудата и побарувачката на електрична енергија на континентот и на тој начин ги прави цените помалку нестабилни. Овој проблем значително се засили оваа недела кога интерконекторот помеѓу Велика Британија и Франција беше прекинат поради пожар.
Аналитичарите очекуваат цените да останат високи во текот на целата зима, кога побарувачката за греење и електрична енергија ќе достигне максимална побарувачка. Ова е лошата вест за европските потрошувачи, кои ќе поднесат голем дел од трошоците. Некои земји веќе се обидуваат да ги заштитат. Во Шпанија, владата донесе итни мерки за ограничување на цената на гасот и профитот на комуналните претпријатија. Италијанската влада размислува како да ја пресмета сметката за електрична енергија. Но, креаторите на политики нема да можат да ги заштитат потрошувачите од најекстремните влијанија од недостаток на природен гас. Некои аналитичари веруваат дека особено студената зима може да предизвика прекин на електричната енергија.