Застрашувачко откритие: Невидлив гас опасен за планетата протекува од морското дно на Антарктикот

Научниците открија дека метанот, гас што заробува 80 пати повеќе топлина од јаглерод диоксидот во првите децении откако ќе се испушти во атмосферата, неконтролирано протекува од морското дно околу Антарктикот. Нови извори на метан, познати како метан сипс (протекувања на метан,) се појавуваат со „зачудувачка брзина“, предупредува меѓународен тим истражувачи во студија објавена во списанието Nature Communications.

Откритието предизвика сериозна загриженост кај научниците бидејќи би можело да значи дека сегашните проценки за идното глобално затоплување се премногу ниски. Како што се затоплува климата, океаните ослободуваат сè повеќе гас од подводните резервоари стари илјадници години, што би можело да предизвика верижна реакција на опасни промени.

Нови извори на метан во Росовото Море

Истражувачкиот тим помина месеци во Росовото Море, дел од Јужниот Океан што го опкружува Антарктикот. Користејќи сонар, далечински управувани подморници и нуркачи, тие анализираа области на длабочини од 5 до 240 метри и пронајдоа повеќе од 40 активни извори на метан.

Ова е шокантен резултат: досега, само еден активен извор беше познат на целиот Антарктик. Повеќето од новооткриените наоѓалишта се наоѓаат на места што научниците претходно ги проучувале детално, што значи дека изворите се формирале неодамна, веројатно како резултат на затоплувањето на морињата и копното.

„Нешто што се сметаше за ретко сега станува вообичаено“, рече Сара Сибрук, морски биолог во Earth Sciences New Zealand. „Секој нов извор првично предизвикуваше возбуда, но тоа брзо отстапи место на вознемиреност“.

Како метанот излегува од морето

Огромни количини на метан се наоѓаат во подземните резервоари под морското дно. Кога карпите почнуваат да пукаат поради зголемување на температурите или движење на земјата, гасот излегува низ овие пукнатини во форма на меурчиња што патуваат кон површината.

Дел од метанот го „јадат“ микроорганизмите што се хранат со него, но не е познато колку од гасот стигнува до атмосферата, а колку останува во водата. Она што научниците го знаат со сигурност е дека метанот има брз и моќен ефект на затоплување, што го прави еден од најопасните стакленички гасови.

Климатска јамка што сама се храни

Научниците веруваат дека затоплувањето на Антарктикот може да биде директна причина за ширењето на овие подводни отвори. Сличен процес е веќе потврден во Арктичкиот круг, каде што зголемувањето на температурите, промените на нивото на морето и подигнувањето на земјиштето по леденото доба ослободуваат подземни резерви на метан.

Овој механизам создава опасна климатска јамка: колку повеќе планетата се затоплува, толку повеќе метан се ослободува – и колку повеќе го има во атмосферата, толку побрзо се затоплува.

„Метанот е вистинска непозната. Неговата концентрација се зголемува и сè уште не знаеме точно зошто“, вели Ендру Тербер, морски биолог на Универзитетот во Калифорнија и еден од авторите на студијата. Според него, Антарктикот содржи огромни подземни резерви кои би можеле да се претворат „од природна лабораторија во епицентар на опасност“.

Потенцијални последици за планетата

Доколку трендот продолжи, новите извори на метан би можеле драматично да ги забрзаат климатските промени бидејќи овој гас моментално не е вклучен во климатските модели што ги предвидуваат идните температури.

Покрај потенцијалното влошување на глобалното затоплување, метанот го менува и хемискиот состав на морето и го осиромашува кислородот, загрозувајќи го морскиот живот во регионот. Истражувачите предупредуваат дека последиците би можеле да бидат „каскадни“ – од промена на микроекосистемите до нарушување на целиот синџир на океански живот.

Научниците се упатуваат кон југ

Тимот се враќа на Антарктикот следната недела на двомесечна експедиција за детално да ги проучи обемот и причините за истекувањето на метан. Целта е да се утврди колку од гасот влегува во атмосферата и какви би можеле да бидат долгорочните последици.

„Овие отвори се фасцинантни, но и застрашувачки – како опасно животно кое не треба да го потценуваме“, вели Тербер. „Тие нè учат колку е ранлива планетата, но и колку брзо може да реагира ако премногу притиснеме.“

Научната заедница предупредува дека Антарктикот наскоро би можел да стане ново глобално жариште за климатска нестабилност – место каде што иднината на Земјата буквално почнува да се загрева под површината на морето.