Во Русија се пробива гласот да нема војна, преку петиција

МОСКВА -Во обични времиња, неможноста да се влијае на политиката на вашата земја може да се чувствува фрустрирачки.

Кога таа земја е на работ на војна, може да се чувствува како тортура.

„Сосема е ужасно да се најдете беспомошни, личност од која ништо не зависи“, вели Андреј Макаревич, ветеран на руската рок-сцена.

Неговото е едно од многуте имиња под отвореното писмо со наслов „Да нема војна“, објавено на интернет кон крајот на јануари.

Многу од над 150-те потписници се добро познати во круговите на руската интелигенција: водечки активисти, уметници и интелектуалци кои во последниве години формираа мало, но гласно малцинство против сè порепресивната политика на Кремљ.

Поизненадувачки беше уште едно антивоено писмо објавено набргу потоа. Тој беше потпишан од Леонид Ивашов, пензиониран генерал-полковник нашироко познат како националист со антизападни ставови.

Потоа, во неделата, се приклучи уште еден глас – Јаблоко, мала, либерална опозициска партија која е настрана од мејнстрим политиката. Бидејќи американските власти предупредија дека сеопфатна војна може да започне секој ден, партијата рече дека ќе собира потписи против војната преку Интернет и во нејзините канцеларии низ целата земја. Еден ден подоцна, онлајн петицијата имаше околу 4.000 имиња.

Земени заедно, молбите се знак на растечкото антивоено расположение меѓу Русите од различни делови во време кога западните лидери велат дека доаѓаат одлучувачки денови за тоа дали Путин ќе им нареди на своите 100.000 војници кои кружат околу Украина да извршат инвазија.

„Се чини дека постои општо чувство дека ако има војна, таа нема да биде ниту кратка ниту триумфална и ќе има многу жртви“, рече Андреј Колесников, аналитичар во Московскиот центар Карнеги. „Изгледа дека дури и најконзервативниот слој на општеството не сака вистинска војна“.

Тешко е да се каже кој навистина ја ужива довербата на Путин, но нашироко се претпоставува дека тој ги зема неговите совети од избрана група тврдокорни безбедносни функционери познати како „силовики“, термин за моќници од војската и безбедносните служби.

Меѓу имињата за кои најчесто се зборува се шефот на ФСБ Александар Бортников, советникот за национална безбедност Николај Патрушев и Сергеј Наришкин, шефот на руската надворешна разузнавачка служба.

Годишните риболовни патувања во Сибир, исто така, укажуваат на тоа дека Путин ужива блиски односи со министерот за одбрана Сергеј Шојгу.

Останатите 140 милиони граѓани на Русија се назначени на седиштата за гледачи. Кога не се согласуваат со правецот во кој маршира нивната земја, многу малку можат да направат за да се слушнат.

Во „управуваната демократија“ на Путин, опозициските кандидати се држат надвор од гласачкото ливче – па дури и тогаш, изборите сè уште се наместени. Правилата за протестирање се толку строги што сите се незаконски. Непокорноста на еден човек може да резултира со затворска казна; исто така може и погрешен „лајк“ или „споделување“ на интернет.

Еден политичар кој се осмели да организира големо протестно движење, Алексеј Навални, е во затвор и се соочува со нови обвиненија; неговите поддржувачи отидоа во илегала или ја напуштија земјата. Граѓанското општество е замолчено.

Тоа ја препушта задачата за мерење на јавното мислење на единствениот преостанат независен анкетар, Центарот Левада. Но, работата на анкетарот е попречена од стигматизирачката етикета на „странски агент“. Анкетите на Левада сугерираат дека повеќето Руси мислат оти НАТО е виновно за ескалацијата на тензиите, но се плашат од војна.

За оние кои сакаат да направат јавен бум и се подготвени да ризикуваат да ја напуштат безбедноста на анонимноста, петициите се најлесен начин.

Во писмото од над 150 личности од интелигенција, упатено до „партијата на војната“, потписниците тврдеа дека зборуваат во име на „оние во руското општество кои ја отфрлаат војната и ја сметаат за криминална употребата на воени закани и распоредувањето на уценувачки стил во надворешната политика“.

„Вие не зборувате во името на руското население – ние зборуваме“, се додава во него. „Со децении, рускиот народ, кој загуби милиони животи во минатите војни, живее според изреката: ‘Да немаше војна’. Дали го заборавивте ова?“

Еден ден по објавувањето на писмото, доцна на 31 јануари, на веб-страницата на Серуското офицерско собрание, самоорганизирана група поранешни офицери, познати по своите реваншистички, просоветски ставови, се појави интригирачки пост.

Последен пат кога неговиот претседател, Ивашов, излезе на насловните страници беше кога го опиша корона вирусот како вештачки произведен во американска лабораторија како геополитичко оружје.

Сега, тој го обвини Путин дека води „криминална политика на предизвикување војна“ и повика на негова оставка.

Додека Советскиот Сојуз водеше само „неизбежни (праведни) војни, кога немаше друг излез“, Русија сега ќе влезе во воена конфронтација со цел да го одвлече вниманието од домашните грижи и интересите на корумпираната елита, се вели во текстот.

Ивашов не одговори на барањето за коментар. Но, Евгениј Савостјанов, кој рече дека се познавал со Ивашов 35 години, призна дека го прочитал текстот со зголемена недоверба.

„Едноставно не можев да склопам во мојата глава дека овој текст навистина е потпишан од Ивашов во името на офицерското собрание“, изјави тој за „Политико“. „Тоа е извонредна промена на позицијата“.

Како поранешен шеф на ФСБ на московскиот регион во 1990-тите, Савостјанов носи печат дека некогаш бил „силовик“.

Но, за разлика од Ивашов, тој ја отфрли својата јастребска мантија, преобликувајќи се себеси како прогресивен демократ и служејќи како заменик-шеф на претседателската администрација под Борис Елцин.

Во 2011 година, тој дури ја предводеше иницијативата за подобрување на американско-руските односи откако руската војна со Грузија предизвика студ во билатералните врски.

Но, сега се најде во аголот на Ивашов и тоа јавно го кажа преку објава на Фејсбук.

Објаснувајќи го потегот, тој изјави за „Политико“: „Според мене, ова е момент во историјата кога е важно да се надминат какви било лични или политички антипатии. Сега е време кога оние против војната треба да се поддржуваат едни со други. Никој не сака војна. Никој“.

Тој додаде: „Кога спротивните страни се спојуваат, тоа зборува за широко распространето незадоволство. Путин и владејачката класа треба да бидат вознемирени“.

Ивашов, генерал-полковник, во интервју за руската радио станица „Ехо Москва“ рече дека 76 отсто од членовите на групата го поддржале писмото, но не прецизирал број.

Во петицијата од „поддржувачите на мирот“ се наведени и неколку пензионирани и резервни офицери – единствените воени личности кои можат дури и да размислуваат да зборуваат во Русија, рече Колесников, аналитичар на Московскиот центар Карнеги.

„За службениците кои служат, дискусијата е апсолутно незамислива“, рече тој. Затоа, тоа што пензионираните офицери зборуваат треба да се сфати сериозно и додаде: „Забележително е кога јастребите ја играат улогата на гулаби за мир“.

Сепак, малку е веројатно дека Кремљ ќе внимава, призна Колесников: „Во авторитарен систем практично е невозможно луѓето да влијаат на настаните. Кремљ ќе се преправа дека тоа не е значајно и дека бројот на луѓе кои ги поддржуваат (таквите молби) е многу мал“.

Потписниците на отвореното писмо имаат малку очекувања да направат разлика.

Запрашан од руски интервјуер дали мисли дека писмото стигнало до публиката за која е наменето, Леонид Гозман, поранешен политичар кој стана аналитичар, се насмеа: „Не, се разбира дека не! Ние не го напишавме за нив, го напишавме за себе, за нормалните луѓе“.

Гозман направи паралела со 1968 година, кога осум луѓе се собраа на Црвениот плоштад во Москва, држејќи банери кои ја осудуваа советската инвазија на Чехословачка.

Потоа, чиновите на пркос на демонстрантите завршија со долги казни во далечни работни логори или принуден прием во психијатриски одделенија.

Овој пат руските власти изгледаат задоволни со едноставно игнорирање на писмата. Медиумите кои го поддржуваат Кремљ или воопшто не го покриваа нивното објавување или, како во случајот на Ивашов, го дискредитираа авторот дека или страда од нервен слом или дека е корисен идиот за непријателските сили.

За потписниците на јавната петиција, нивната акција изгледа – пред сè друго – послужи како момент за некое толку потребно психолошко ослободување.

„Последната од човековите слободи [е] да се избере ставот во кој било даден сет на околности“, рече Гозман, цитирајќи го Виктор Е. Франкл, преживеан од Холокаустот и филозоф. „Ние ја користиме оваа последна слобода, тоа е сѐ што имаме“.

Во едно поинакво интервју, Макаревич, музичарот, го повтори тоа чувство.

„За жал, не можам многу да направам, но барем можам да зборувам и тоа е она што го направив“.

Но, додаде тој, „не очекувам ништо да дојде од тоа“. (Политико)