Србија: „Падна“ првиот богаташ кој не може да го докаже потеклото на својот имот

Во Србија е испорачано првото решение за плаќање на посебен данок. Државата ќе земе од граѓанин голем дел од имотот за кој нема докажано потекло.

Со неплаќање данок се стекнал со имот од нешто повеќе од 170 милиони динари, што е помалку од 1,5 милиони евра. Сега на буџетот му должи околу 127,5 милиони динари, нешто повеќе од еден милион евра, пишува „Форбс Србија“.

Тој, како и сите други обврзници, согласно законот има рок од 15 дена од приемот на решението за подмирување на утврдената обврска.

На крајот на февруари, Законот за потеклото на имотот и посебниот данок на имот наполни четири години (веќе една година подоцна беше изменет). Долго чекаше и не се знае кој очекуваше повеќе од него. Граѓаните, кои се надеваа дека ќе се справат со корупцијата и незаконското богатење или владата, која секогаш има корист од дополнителни даночни приходи. Очекувањата на ниту еден од нив се уште не се остварени.

Пристигна првото решение

„Во согласност со примената на Законот и во рамките на своите надлежности, Даночната управа на Република Србија донесе решение, со кое се утврдени обврските на физичко лице, откако во даночната постапка за утврдување на потеклото на имотот е спроведена“, му одговорила даночната управа на „Форбс Србија“.

„Утврдена е даночната основа за физичко лице во износ од над 170 милиони динари, на кои е применета посебна даночна стапка од 75%.

Кругот околу првиот српски државјанин кој службено заработил надвор од даночната евиденција веќе подолго време се намалува. Патот е делумно поставен со самиот закон, а делумно со проценката на ризикот на Даночната управа. Задачата на даночникот е прво да допре до сите чиј имот е зголемен за повеќе од 150.000 евра во три последователни години.

„Од вкупниот број обработени податоци, Даночната управа за 13.522 физички лица утврдила дека за една година, а најмногу за три последователни календарски години имале зголемување на вредноста за повеќе од 150.000 евра“, велат даночните службеници. „Воедно, тоа не значи дека овие физички лица се предмет на постапката за даночна контрола, туку дека овие физички лица ја зголемиле вредноста на нивните средства во набљудуваниот период.

Едноставно, сосема е можно меѓу нив да има граѓани кои имотот го стекнале целосно легално, без даночно затајување. Сепак, тоа ќе се утврди само со дополнителна контрола.

„Претходната постапка се спроведува сукцесивно, согласно приоритетите на Даночната управа кои ја прават нејзината работа ефикасна и ефективна и согласно расположливите капацитети“, одговорија од Даночната управа кога останатите ќе бидат во потесниот круг.

Во оваа бројка се вклучени и оние за кои се вклучи алармот на даночниците. Постојат сите шанси имотот што го поседуваат да пораснал многу побрзо од приходот на сметката и не можат лесно да го оправдаат тоа. Како што веќе напиша „Форбс Србија“, моментално ги има 150.

„Даночната управа на Република Србија во однос на примената на Законот за утврдување потекло на имот и посебен данок за 150 физички лица спроведе претходна постапка. Се ажурираат податоците од надворешните бази на податоци за 2023 година за да се идентификува нова група физички лица за кои ќе се спроведе претходната постапка“, посочуваат од Даночната управа.

Првиот откриен и неговите следбеници во иднина ќе мора повнимателно да плаќаат даноци. УЈП ќе внимава на нив.

„Поединците чии даночни обврски се утврдени, согласно одредбите, ќе се окарактеризираат како физички лица со висок степен на ризик за почитување на даночните прописи и во оваа смисла нивното законско и навремено исполнување на идните даночни обврски ќе се запази со посебни внимание“, објаснуваат во Даночната управа.

Контролата може да се врати со години наназад

Законот усвоен во 2020 година им дава слобода на даночните инспектори да истражуваат незаконско, односно неоданочено збогатување колку што сакаат. Тие не се ограничени со вообичаениот петгодишен статут на застареност.

„Законот може да се применува на неодредено време во минатото, но не знаеме до каде проверува Даночната управа“, вели Немања Ненадиќ од Транспаренси Србија. „Постојат неколку спорни прашања поврзани со Законот. Се поставува прашањето за времето што се набљудува. Хипотетички, нема ограничување на времето на обврската, што е спротивно на застареноста“.

Самиот концепт на правото исто така се разликува. Како што истакнува Ненадиќ, властите го прогласиле за антикорупциски, што, според него, не е.

„Кога ќе ги погледнете одредбите на законот, ќе видите дека тој навистина не е антикорупциски. Тоа е пред се даночен закон“, додава Ненадиќ. „За да бидеме антикорупциски приоритетен предмет на контрола треба да бидат лицата кои вршат јавни функции или работни места каде што можат да бидат дел од корупција. Но, тоа не е определено со ниту еден критериум. Можеби ги има даночната управа, но не се објавени. Не знаеме како стигнале до тие 150 луѓе. Тоа не значи дека не било добро направено, само не знаеме по кој принцип е направено“.

Ненадиќ додава и дека ефектот би бил поголем доколку се применуваше со други прописи.

„Самите ефекти се дефинитивно помали отколку што беа најавени. Сметам дека што поскоро треба да се разгледа имплементацијата на Законот за потекло на имот и дополнителен данок со прописите кои ја регулираат контролата на приходите и имотот на јавните функционери, како и оние кои ја регулираат конфискацијата на имотот“, заклучува Ненадиќ.