Си замина ли Себастијан Курц – или не?

Секој што очекуваше понизност беше разочаран. Оставката на канцеларот Себастијан Курц во саботата навечер не беше признавање на вина. Тој сакаше да спречи хаос и неизвесност и да ја поштеди Австрија од четирипартиска коалиција, рече Курц; со што ќе се спречи влада која ќе зависи од благоста на лидерот на Слободната партија, Херберт Кикл. А непријатните СМС пораки што станаа познати во изминатите неколку дена? „Јас сум само личност со емоции и грешки“, рече поранешниот човек што зеачи на европските конзервативци.

Себастијан Курц се бореше за местото канцелар во Виена од средата. Беше пркосен, борбен и огорчен. Секогаш кога некаде се случува неправда, тој треба да биде виновен, рече тој во средата навечер на австриската телевизија ОРФ. Поминаа помалку од дванаесет часа од упадот во претседателството на владата. Но, немаше ништо останато што да се спаси.

Политичкиот притисок во Австрија се зголемуваше од ден на ден. Дојде од медиумите, од сите партии и од граѓанското општество, од кои стотици демонстрираа пред седиштето на Народната партија и држеа плакати на кои пишуваше „Курц мора да си замине“. Речиси секој час во јавноста беа објавувани нови СМС пораки од истрагата против Курц и неговиот круг.

Многу од нив можеби немаат криминална важност, но тие ја покажуваат моралната слика на бескрупулозната клика што го отвори нивниот пат до власта преку одвратни интриги. Таа го опиша нејзиниот лидер на партијата, претходникот на Курц, како „газ“ и ја саботираше работата на сопствената влада. За после Себастијан Курц да може да се појави како месијански спасител на Народната партија.

И во неговата сопствена партија, која Курц ја прилагоди за себе и за својата личност, се зголеми скептицизмот дали 35-годишникот сѐ уште може да опстане како федерален канцелар. Кога моќните регионални шефови на народната партија пристигнаа во четвртокот во Виена, тие на разговорот грубо го прекоруваа нивниот канцелар и шеф на партијата – но јавно застанаа зад него уште еднаш.

Зелените, со кои Народната партија (ОВП) формира коалициска влада, веќе побараа Курц да поднесе оставка. Само ако биде заменет со „беспрекорна“ личност, владата може да продолжи, велат Зелените.

Во саботата вечерта, кратко по седум и пол часот, дојде време. Стравот на Курц и неговата придружба дека следниот вторник ќе му биде изгласана недоверба во парламентот на крајот беше премногу голем. Канцелар кој губи мнозинство во парламентот двапати во рок од две и пол години, не може да си дозволи ни политичарот како Курц.

Но, стравот од наредните денови веројатно беше многу поголем. Ако претседателот Александар Ван дер Белен би назначил нова влада, тогаш министерствата предводени од Народната партија денес би биле превртени во сите ќошови за да се бараат дополнителни докази за махинациите на „кланот Курц“.

Во исто време, ОВП се плаши од брзи нови избори. Истрагите на обвинителот за корупција ќе продолжат во наредните недели и месеци и – така треба да се претпостави – сѐ повеќе и повеќе детали и нови нечистотии ќе се откриваат од тиркизните редови. Во таква средина, мобилизирањето на сопствените членови за изборна кампања ќе биде многу тешко дури и за Курц.

Неговиот сјај избледе за само неколку дена. Иако порано беше гаранција дека младите луѓе повторно ќе бидат ентузијасти за конзервативната партија, сега таа претставува систем на пријателство, непотизам и контрола на моќта што ги тера дури и тврдокорните големи коалиционери да се згрозат.

Себастијан Курц не завршува овде – напротив. Оставката всушност не е вистинска. Накратко останува шеф на ОВП, со сите права на интервенција што ги обезбеди пред четири години кога ја презеде партијата. И, што е особено перфидно, тој станува водач на парламентарната група. Така, тој ќе биде помоќен од сите министри, ќе продолжи да учествува на сите владини состаноци, па дури и може да интервенира во сите истражни комисии.

Со својата оставка, Себастијан Курц го спречи гласањето и тој го надмудри коалицискиот партнер – и тоа го направи двапати. Зелените само бараа Курц да биде сменет како канцелар; никој не побарал негово целосно повлекување. Во исто време, тие веројатно не мислеа дека ОВП ќе предложи непартиски член на владата како нов канцелар: денешниот министер за надворешни работи и поранешен врвен дипломат Александар Шаленберг. Што е поинаку од експертската влада што владееше со земјата по скандалот „Ибица“.

Дури и во најниската точка во кариерата, Себастијан Курц успева да ја постави основата за сопственото враќање. Сега останува на Зелените. Од нив зависи дали навистина ќе има нов почеток во Австрија.

(Флоријан Гасер е шеф на австриското дописништво на германскиот весник „Цајт“)