Што значеа четирите години на Трамп за светската економија?
Економската политика на американскиот претседател Доналд Трамп за четири години од неговиот мандат во Белата куќа може да се опише како голем пресврт.
За разлика од претходните администрации, кои во голема мерка безрезервно ги поддржуваа процесите на глобализација во современиот свет, Трамп ги смени правилата на играта и започна да ја прилагодува глобализацијата пред се на американските интереси.
Потегот е целосно во согласност со најавите објавени од Трамп во претходната изборна кампања во 2016 година, кои можат да се ссублимираат во слоганот „Америка на прво место“, пишува хрватскиот портал Индекс.
Трамп направи низа контроверзни потези
Така, откако го презеде кормилото на најмоќната земја во светот, Трамп направи низа контроверзни потези што светот ги гледаше со чудење. Од почетокот, на удар беше Кина, а потоа тој го сврте сечилото кон соседите – Канада и Мексико, со кои САД се поврзани со Северноамериканската зона за слободна трговија (НАФТА) од 1994 година. Ја нападна и ЕУ, додека во односите со Иран, еден од најголемите извозници на нафта во светот, дојде до работ на војна. Тој исто така се закани со повлекување на Соединетите држави од Светската трговска организација (СТО).
Дека администрацијата на Трамп ќе гледа поинаку на либерализацијата на трговијата од нејзините претходници, покажа неговата одлука од 2017 година да ги повлече Соединетите држави од Транс-пацифичкото партнерство, трговски договор на 12 пацифички земји. Тој договор беше еден од најважните трговски договори на администрацијата на неговиот претходник Барак Обама. Но, според Трамп, договорот бил штетен за американската економија и интересите на САД во регионот на Пацификот, па Вашингтон вклучи црвено светло за договорот.
Ја зачува Северноамериканската зона за слободна трговија, но по вкусот на САД
Одлуката на Вашингтон да започне да склучува нов, поповолен договор за САД за слободна трговија со Канада и Мексико привлече многу поголемо внимание на светската јавност. Претходниот договор НАФТА, кој беше генериран од администрацијата на Бил Клинтон, од страна на Трамп беше оценет како договор што беше на штета на САД, додека плодовите, според него, ги собирале американските соседи – Канада и особено Мексико, каде што голем број американски компании го пренеле производството. Во ситуација кога се чинеше дека од опстанокот на НАФТА, една од најголемите зони за слободна трговија во светот, со околу 480 милиони потенцијални потрошувачи, нема да има ништо, Вашингтон, Отава и Мексико Сити конечно постигнаа договор и склучија нов договор, скратено именуван како USMCA, според почетните букви на трите земји-членки. Договорот стапи на сила неодамна, по ратификувањето во националните парламенти, и во пракса не донесе многу промени во однос на НАФТА, освен што тој беше во согласност со одредени американски барања.
Сепак, светот ќе го памети мандатот на Трамп во Белата куќа најверојатно по трговските војни. Сечилото на администрацијата на Трамп претежно беше свртено кон Кина, па официјален Вашингтон реши сериозно да оцарини дел од кинескиот извоз во САД. И додека остатокот од светот беше зачуден, Соединетите држави велеа дека треба да се стави крај на се поизразената кинеска доминација на светскиот пазар.
Започна трговска војна против Кина
Хрватски експерти со кои разговараше редакцијата на порталот посочуваат дека слични потези кон Кина веројатно би направила која било друга американска администрација. Проблемот, посочуваат тие, е што Кина едноставно стана пресилен играч на светскиот пазар во последните децении, заканувајќи им се на американските интереси. Покрај тоа, додаваат тие, Пекинг ги искористи ефектите на глобализацијата во своја полза, па затоа кинеските производи го преплавија американскиот пазар.
„Податоците покажуваат дека дури 95 проценти од антибиотиците што се трошат во САД доаѓаат од Кина. Ова е последица на глобализацијата како што ја имавме во претходните децении, во која главниот критериум беше цената. Ниту една земја, а особено САД, не би дозволила таква зависност од само еден снабдувач“, изјави за Индекс деканот на Загребската школа за економија и менаџмент, Ѓуро Њавро.
Тој додава дека претходните американски администрации исто така биле свесни за брзиот пораст на Кина, но само Трамп се фатил во костец со проблемот. Тоа беше едно од неговите изборни ветувања.
„На сите им беше јасно дека Кина го презема водството во светот, беше само прашање кој американски претседател ќе се обиде да го запре тоа. На крајот, тоа беше Трамп “, изјави за Индекс Даринко Баго, претседател на хрватските извозници и долгогодишен прв човек на „Кончар“.
Трамп го направи она што се очекуваше од него и се спротивстави на Кина
„Во политичка и дипломатска смисла, Трамп комуницираше на по малку чуден, забавен начин. Но, во економска смисла, тој го стори она што мораше и што се очекуваше од него, а тоа беше да се запре трансферот на висока технологија во Кина, што всушност беше последица на алчноста на големите глобални компании кои го пренесоа производството таму “, вели Баго.
Тој додава дека администрацијата на Трамп направила слични потези и кон други земји, како што е Мексико, кое заедно со САД и Канада е дел од НАФТА. Во делот на преговорите меѓу Вашингтон и Мексико Сити за нов северноамерикански трговски договор, дојде до израз проблемот со преселба на производството од САД во Мексико, особено во мексиканските градови долж американската граница, и беше отворено прашањето за автомобилската индустрија. Трамп, сепак, успеа во својот план и постигна компромис со Мексико, па денес, забележува Баго, делови за автомобили и компоненти се произведуваат во Мексико, но автомобилите повторно се склопуваат во Соединетите држави.
„Трамп јасно стави до знаење дека Америка е неговиот приоритет број еден. Тој започна приказна за стратешките интереси на земјите која беше прифатена од другите земји во светот. На крајот на краиштата, нешто слично беше направено од Германија и Франција, и сега, во корона кризата, ЕУ го прави истото. Планот „Следната генерација“ на Европската комисија е исто така насочен кон зајакнување на ЕУ како заедница на држави и продлабочување на економските врски меѓу нив “, посочува Баго.
Даночна реформа и враќање на американскиот капитал во САД
Економистите исто така истакнуваат дека администрацијата на Трамп сфатила дека американската економија станала премногу зависна од странските синџири на снабдување и решија да стават крај на тоа. Или, поточно, таа сметаше дека синџирите на снабдување треба да бидат ограничени на земјите со кои САД имаат блиски односи.
Администрацијата на Трамп, исто така, направи голем напредок во даночната политика, што експертите ја оценија како најголема даночна реформа во САД од времето на Роналд Реган. Еден од најзначајните потези беше намалувањето на даноците на претпријатијата со цел да се врати производството на американски компании од странство во САД и со тоа да се отворат нови работни места во Америка. Трамп делумно успеа во тоа, но последицата е голем буџетски дефицит. Сепак, соговорниците на Индекс сметаат дека економската политика на Трамп даде резултати, пренесува Банкар.ме.
Трамп ги редефинираше процесите на глобализација
„Да не беше пандемијата со корона вирусот оваа година, САД ќе беа економски одржливи“, рече Њавро.
Соговорниците на хрватскиот портал исто така велат дека не би ја оцениле политиката на Трамп како деглобализација. Според нив, попрво би можело да се зборува за глобализацијата во ново руво.
„Глобализацијата е незапирлива. „Трамп започна процес на редефинирање на глобализацијата“, посочува Њавро.
„Глобализацијата продолжува, но на нови принципи. Поголем акцент ќе биде ставен на националните интереси “, заклучува Баго.