Пред шест месеци цел свет беше со Израел. Сега е осамен како ниедна друга земја

ЕРУСАЛИМ – Кога Израел објави војна против Хамас минатиот октомври, тој беше обединет дома и уживаше широка поддршка од целиот свет по нападот без преседан на исламската милитантна група.

Шест месеци подоцна, Израел се најде на многу поинакво место: заглавен во Газа, поделен внатрешно, изолиран на меѓународно ниво и сè повеќе во судир со својот најблизок сојузник. Ризикот од поширока регионална војна останува реален.

И покрај жестокиот воен напад на Израел, Хамас сè уште стои, иако е значително ослабен. Офанзивата ја турна Газа во хуманитарна криза, раселувајќи повеќе од 80 отсто од населението и оставајќи над 1 милион луѓе на работ на глад. Во исто време, Израел не претстави повоена визија прифатлива за неговите партнери, а разговорите за прекин на огнот остануваат во мирување.

Еве шест заклучоци од првите шест месеци од војната.

ВОЈНАТА Е ЗАГЛАВЕНА

Израел објави војна како одговор на прекуграничниот напад на Хамас на 7 октомври, во кој милитантната група уби 1.200 луѓе, од кои повеќето цивили, и киднапираше околу 250 други.

Премиерот Бенјамин Нетанјаху постави две цели: уништување на Хамас и враќање на заложниците дома. И покрај неговите постојани ветувања дека ќе постигне „тотална победа“, неговите цели остануваат неостварливи.

По постојано освојување на поголемиот дел од Газа, израелските копнени трупи се во режим на задржување обележан со мали тактички операции и неизвесност дали армијата ќе маршира во јужниот град на Газа, Рафа, последното значајно упориште на Хамас.

Нетанјаху постојано ветува дека ќе го нападне Рафа, но тој се соочува со широк меѓународен отпор, вклучително и од Соединетите Држави, поради стотиците илјади раселени Палестинци кои се засолнети таму. Нетанјаху тврди дека има план за евакуација на цивилите, но не е јасно дали тој е подготвен или ќе ги задоволи Американците.

Дури и ако Израел го нападне Рафа, нема гаранција за долгорочен успех. Иако се чини дека Хамас претрпе големи загуби, неговите сили успеаја да се прегрупираат во областите напуштени од Израел.

Во исто време, Израел не можеше да ги запре секојдневните напади со кои се соочува на северниот фронт од либанската милитантна група Хезболах. За разлика од Хамас, многу поголемиот арсенал на Хезболах останува недопрен, оставајќи ја во воздух судбината на десетици илјади откорнати цивили од двете страни на границата. Тензиите се заканија дека ќе го повлечат спонзорот на Хезболах, Иран, особено по воздушен напад кој нашироко му се припишува на Израел, уби двајца ирански генерали во соседна Сирија оваа недела.

РАСТЕЧКА ИЗОЛАЦИЈА

Израел уживаше широка меѓународна поддршка по масакрот на 7 октомври, кој беше најсмртоносниот напад врз Евреите од Холокаустот. Сепак, таа добра волја е заменета со нетрпеливост и бес, бидејќи условите во Газа се влошуваат.

Повеќе од 33.000 Палестинци се убиени во војната, од кои околу две третини се жени и деца, според палестинските здравствени власти, чиј број на жртви не прави разлика меѓу цивили и борци. Претставниците на меѓународната помош велат дека приближно една третина од населението во Газа се справува со катастрофална глад.

Првичните изрази на солидарност од сојузниците на Израел отстапија место на повиците за прекин на борбите. Во меѓувреме, Меѓународниот суд на ОН, кој ги разгледува наводите за геноцид против Израел, му нареди на Израел да стори повеќе за заштита на цивилите во Газа.

Изгледа дека оваа изолација достигна врв на 25 март, кога Советот за безбедност на ОН, поради израелските приговори, донесе резолуција со која се бара итен прекин на огнот. САД го налутија Израел со тоа што дозволија да помине резолуцијата.

Оттогаш работите за Израел само се влошија, особено по неговото убиство на седум хуманитарни работници во, како што вели, погрешен воздушен напад. Шест од жртвите беа доброволци од земји сојузници со Израел, што ги антагонизираше и го навреди американскиот претседател Џо Бајден. Наводниот израелски воздушен напад врз иранската амбасада во Сирија и напорите на Нетанјаху да го затвори арапскиот сателитски канал Ал Џезира дополнително ги отуѓија сојузниците.

ИЗРАЕЛ Е ПОДЕЛЕН

По периодот на широко единство на почетокот на војната, Израел се врати на своето поделено јас – со својот поларизирачки лидер во центарот на бурата.

Неделните протести против владата пораснаа и привлекуваат илјадници. Тие се вкоренети во долгогодишните поплаки против Нетанјаху – од неговите политички сојузи со екстремно десничарските и ултраортодоксните партии до неговото неопределено судење за корупција. Сепак, тие извлекоа нова сила од неговиот неуспех да ги врати дома заложниците. Приближно половина од заложниците беа ослободени за време на еднонеделниот прекин на огнот во ноември. Но, Израел вели дека 134 остануваат во заробеништво.

Израел веќе прогласи повеќе од 30 заложници за мртви – и постојат широко распространети стравувања дека вистинската бројка е поголема и ќе продолжи да расте колку подолго тие се држат.

Маките на заложниците и мачните плачења на нивните семејства длабоко одекнаа во израелската јавност. Некои заложнички семејства беа меѓу десетиците илјади луѓе кои излегоа на улиците оваа недела повикувајќи ја владата да поднесе оставка. Тоа беа најголемите антивладини демонстрации од почетокот на војната.

НЕТАНЈАХУ НЕ ОДИ НИКАДЕ

Популарноста на Нетанјаху опадна по избувнувањето на војната, при што многумина го сметаат за одговорен за разузнавачките и безбедносните неуспеси што дозволија да се случи нападот на 7 октомври. Сепак, тој ги отфрли повиците да поднесе оставка или да започне истрага за тоа што тргнало наопаку.

Нетанјаху не се соочува со непосредна закана за неговото владеење. Засега, неговите коалициски партнери, кои исто така се соочуваат со веројатни загуби на гласачките места, остануваат цврсто зад него.

Иронично, најголемата непосредна закана за Нетанјаху е само периферно поврзана со војната. Врховниот суд на Израел нареди запирање на долгогодишниот контроверзен систем за ослободување од задолжителна воена служба на ултраортодоксните мажи.

Со над 600 убиени војници од 7 октомври, на Нетанјаху ќе му биде тешко да го продолжи овој систем. Но, ако се обиде да ги натера религиозните луѓе на воена служба, може да ја изгуби поддршката од своите ултраортодоксни партнери и да биде принуден на предвремени избори.

„Нетанјаху не е способен ниту да се срами ниту да преземе одговорност“, напиша Аншел Фефер, колумнист на „Хаарец“ и автор на биографијата на Нетанјаху. „Тој нема намера да поднесе оставка по своја волја“.

ХАМАС НЕ ОДИ НИКАДЕ

Израелската офанзива предизвика масовно уништување низ Газа и нанесе големи загуби на Хамас. Израел тврди дека убил околу 13.000 борци на Хамас и дека ги разбил воените капацитети на групата низ поголемиот дел од Газа.

Сепак, дури и ако овие тврдења се вистинити, Хамас сè уште е недопрен во Рафа, а неговите борци се прегрупираа во областите каде Израел претходно прогласи победа. Иако имаше мали изрази на јавно незадоволство од Хамас во Газа, немаше јавни знаци на широко противење на групата.

Калил Сајег, палестински аналитичар, рече дека Хамас продолжува да се појавува и Израел не дозволи да се појави никаква алтернатива.

„Кога водите герилска војна, мислам дека конечниот успех или неуспех е дали ќе успеете да преживеете“, рече тој. „Значи, ако Хамас опстане како раководно тело, тогаш ова ќе биде успех“.

Мајкл Милштајн, поранешен висок израелски воен разузнавач, кој сега е експерт за палестински студии на Универзитетот во Тел Авив, вели дека Израел се соочува со два непривлечни избори: да прифати договор за заложници и прекин на огнот со кој ќе се признае дека Хамас преживеал или да ја засили воената кампања и освојување на Газа со надеж дека Хамас на крајот ќе биде уништен.

Тој рече дека очекувањата дека сегашниот пристап на израелската војска може да го уништи Хамас или да го натера да се предаде се „пуста желба“.

НЕМА ПОВОЕНА ПОЛИТИКА

Нема консензус за иднината на Газа.

Нетанјаху претстави нејасна визија која повикува на отворена израелска контрола на територијата, при што локалните палестински партнери во Газа ќе управуваат со секојдневните работи. Израел се надева дека реконструкцијата ќе биде финансирана од меѓународната заедница, вклучувајќи ги и богатите арапски земји од Заливот.

Овие планови, сепак, се судираат со визиите промовирани од САД, другите меѓународни партнери и Палестинците.

САД повикаа на враќање на меѓународно признатата палестинска управа, која Хамас ја собори од Газа во 2007 година, и за обновени напори за воспоставување независна палестинска држава на Западниот Брег и Газа. ПС, со седиште на Западниот Брег, окупиран од Израел, неодамна назначи нов премиер за да одговори на американските повици за реформи.

Нетанјаху се противи на палестинската државност или каква било улога на ПС. Во меѓувреме, постои мал апетит меѓу земјите донатори да придонесат за реконструкција без политички консензус. Обединетите Арапски Емирати, на пример, велат дека нема да финансираат реконструкција без остварлива визија на две држави.

Офер Шелах, поранешен пратеник, кој сега е висок истражувач во израелскиот Институт за национални безбедносни студии, рече дека успесите на бојното поле се „речиси бесмислени“ без дипломатска визија.

„Вистинската закана за Хамас нема да бидат израелските тенкови или воени авиони. Тоа е алтернатива за водење на животот во повоена Газа“, рече тој. (АП)