Португалија ќе отвори рудник за литиум, прв во Европа?

Португалија следната година би можела да одобри ископ на литиум што ќе ја намали зависноста на Европа од надворешни извори за клучна состојка во бесната глобална трка за декарбонизација на автомобилската индустрија.

Се смета дека јужноевропската нација ги има најголемите резерви на литиум на континентот. Покрај никелот и кобалтот, литиумот стана ценета суровина бидејќи е витален елемент во производството на батерии за електрични возила.

Побарувачката се зголемува бидејќи производителите се обидуваат да произведат флоти со ниски емисии, а владите се обидуваат постепено да ги укинат возилата со погон на фосилни горива во битката против климатските промени.

Регулаторот за животна средина на Португалија ќе ја донесе својата одлука за одобрување на нов голем рудник за литиум на северот од земјата на почетокот на 2022 година.

Со оглед на тоа што литиумот најмногу се ископува во Австралија и Јужна Америка, додека Кина доминира во синџирот на снабдување, одлуката на регулаторот може да ги зајакне независните набавки на Европа со посакуваниот ресурс.

„Бела златна треска“

Кина – која истовремено се смета за економски ривал и партнер во многу западни престолнини – контролира повеќе од 40% од светското производство на литиум и речиси 60% од глобалниот капацитет за рафинирање на литиум.

Тоа би можело да се промени доколку договорот меѓу португалската нафтена компанија „Галп енергија“ и шведскиот производител на електрични батерии „Нортволт“ вроди со плод.

Двете компании претходно овој месец потпишаа договор за основање на една од најголемите европски рафинерии за литиум во северна Португалија.

Чини околу 700 милиони евра, објектот ќе преработува доволно руда за производство на батерии за околу 700.000 електрични возила годишно до 2026 година.

Но, „Галп“ и „Нортволт“ имаат намера да обезбедат снабдување со литиум од британската рударска компанија „Савана“, која вели дека поседува едно од најголемите наоѓалишта на литиум во Западна Европа во североисточна Португалија, но мора да ја чека одлуката на регулаторот следната година.

„Савана“ вели дека наоѓалиштето може да обезбеди доволно литиум за до 600.000 електрични возила годишно за десет години.

Португалската компанија „Лусорекурсос“ годинава поднесе и студија за влијанието врз животната средина за отворање на втор рудник во соседна општина, кој би имал сопствена фабрика за рафинирање.

„Белата златна треска“ за литиум во Португалија следи по одлуката на канадската група „Рок тек литиум“ да инвестира 470 милиони евра во германска фабрика за литиум од 2024 година.

Министерот за животна средина Жоао Педро Матос Фернандеш ја поздрави моќта на рударскиот сектор и рече дека владата ја основала својата индустриска стратегија на природните ресурси на Португалија.

Но, многу одложениот тендер ќе започне дури по законодавните избори на 30 јануари, додаде тој.

Зголемена побарувачка

Зависноста на Европа од надворешни извори за литиум доаѓа во услови на зголемена побарувачка делумно поттикната од автомобилската индустрија која се бори да се декарбонизира.

Според Светскиот економски форум, глобалната автомобилска индустрија произведува повеќе емисии на стакленички гасови од целата Европска унија.

Меѓународната агенција за енергија проценува дека глобалната побарувачка за литиум ќе се зголеми за 42 отсто меѓу 2020 и 2040 година.

Ова барање ги поттикнува технолошките иновации за зголемување на капацитетот за екстракција.

Хемиската компанија „Бондалти“ – подружница на португалскиот историски корпоративен гигант „Мело“ – овој месец објави дека се здружила со австралиски фирми за тестирање на нова технологија за рафинирање која ќе третира литиум извлечен од саламура од Јужна Америка.

Идните случувања би можеле да видат дури и екстракција на литиум од североисточниот дел на Португалија богат со гранит и да се додаде на европската литиумска бонанца.

„Огромни купишта згура“

Иако литиумот може да помогне во декарбонизацијата на автомобилската индустрија, неговата екстракција и рафинирање не се без влијание врз животната средина, а проектите предизвикаа многу загриженост.

„Експлоатацијата на литиумот не може да стане национално претпријатие што ќе ни овозможи да екстрахираме на кој било начин или по која било цена“, рече Нуно Форнер од еколошката невладина организација „Зеро“.

Форнер не ја исклучи можноста регулаторот за животна средина да донесе „изненадувачка“ одлука, но очекува дека ќе го одобри проектот на „Савана“ под одредени услови.

Во Ковас до Баросо, оддалечена северна општина позната по своето говедско месо, каде што треба да се отвори рудникот на „Савана“, проектот предизвика вознемиреност.

„Веќе знаеме дека политичките и економските сили одлучуваат“, рече Нелсон Гомес, претседател на локална група за притисок, за АФП.

Тој предвиде дека рудникот ќе „уништи земјоделско земјиште, ќе ги пренасочи потоците и ќе создаде огромни купишта згура“ и вети дека ќе „направи се“ за да го запре.

Главниот извршен директор на „Савана“, Дејвид Арчер, рече дека компанијата планирала 238 мерки за „елиминирање или минимизирање“ на влијанието на проектот што вклучува инвестиции од околу 15 милиони евра. (Еурактив)