Олимписката „Тајна вечера“ всушност е сцена од слика на грчките богови

Контроверзната сцена на церемонијата на отворањето на Олимпијадата, која христијанските и конзервативните критичари ја осудија како навредлива пародија на „Тајната вечера“, всушност била инспирирана од холандската слика од 17. век на грчките олимписки богови, велат историчарите на уметност.

„Дали оваа слика ве потсетува на нешто? Музејот Мањин во францускиот град Дижон праша (со намигнување)“ на Икс, повикувајќи ги луѓето „да дојдат и да му се восхитуваат“ на „Празникот на боговите“, насликан од уметникот Јан ван Бајлерт помеѓу 1635 и 1640 година.

Организациониот одбор на Париз 2024 во неделата им се извини на католиците и другите христијански групи доколку биле навредени од сцената, на која се прикажани кралици, трансродова манекенка и полугола пејачка седнати на маса со овошје.

Француските бискупи изразија жалење за „екцесите и провокациите“ од сцената, за кои рекоа дека е „исмејување на христијанството“. Екстремно десничарските француски политичари и конзервативните христијани во САД и на други места беа поостри.

Многу пародизираната „Тајна вечера“ на Леонардо да Винчи го прикажува последниот оброк за кој се вели дека Исус го земал со своите апостоли. Сепак, креативниот директор на церемонијата на отворањето, Томас Жоли, негираше дека сцената насловена „Фестивност“ е заснована на сликата.

„Тоа не беше моја инспирација“, изјави тој за БФМ ТВ. „Мислам дека беше прилично јасно. Тука е Дионис кој пристигнува на масата… Зошто е таму? Затоа што тој е богот на гозбите, на виното и татко на Секуана, божицата на реката Сена“.

На церемонијата во петокот, која ја следеа 23 милиони луѓе во Франција и, според анкетата на Харис, беше оценета како успешна за 86%, Дионис го играше кантавторот Филип Катерин. Секуана беше во подоцнежна сцена олицетворена од Флоријан Исер, подофицер во Националната жандармерија, јавајќи метален коњ во реката.

Идејата, рече Жоли, беше „повеќе да има голема паганска забава поврзана со боговите на Олимп, олимпијците, олимпијството… Никогаш нема да најдете во мене каква било желба да се потсмевам, воопшто да оцрнувам нешто. Сакав церемонија која ќе поправа и помирува“.

Жоли не ја именуваше сликата што ја инспирираше таблата, но историчарите на уметност во Франција и Холандија укажаа на делото на Ван Бајлерт, портрет на античките грчки божества собрани на гозба на планината Олимп.

Холандскиот историчар на уметност Волтер Шуненберг не се сомневаше. „Tableau vivant  или ‘живо сликарство’ на церемонијата на отворање во Париз 2024 година беше ‘Празникот на боговите’, од Јан ван Бајлерт од 1635 година“, рече Шуненберг на Икс.

Аполон, богот на сонцето, беше препознатлив по неговиот ореол, вели Шуненберг, Дионис по грозјето, Посејдон, богот на морето, по неговиот трозабец, Артемида по месечината и Венера по Купидон. Присутни беа и Минерва, божица на мудроста и Марс, богот на војната.

„Значи, во оваа сцена не станува збор за навреда на христијаните“, рече историчарот. „Зборуваме за олимписките богови во претстава на делото на Ван Бајлерт. Грчките богови се собраа на Олимп – каде што се одржаа античките игри“.

Меѓутоа, музејот Мањин ги призна сличностите помеѓу делото и „Тајната вечера“, која била насликана повеќе од еден век порано пред протестантската реформација, која ја отфрли католичката уметност, па дури и уништи многу дела.

Тоа може на некој начин да ја објасни конфузијата. „Во контекст на реформацијата… уметникот најде стратегија за сликање на ‘Тајната вечера’ поврзана со Христос под покривката на митолошка тема“, велат од узејот.

Катерина изјави за весникот „Паризиен“ дека е „горд на изведбата“, додавајќи дека голотијата е „навистина потеклото на Игрите“ и дека бил „многу среќен“ што бил дел од церемонијата.

Хуго Бардин, чиј лик на кралицата Палома учествуваше во сцената, беше разочаран што Париз 2024 се извини. „Извинувањето значи да се препознае грешка, да се препознае дека намерно сте направиле нешто за да наштетите, што не беше случај“, рече тој. (Гардијан)