Научниците ја решија мистеријата на „Окото на Саурон“ во вселената
Галаксијата PKS 1424+240, оддалечена милијарди светлосни години, ги збунува научниците повеќе од половина век. Сепак, се чини дека долгогодишната мистерија за нејзините необични млазови конечно е решена, пишува Science Alert.
Што се блазари?
Блазар е галаксија со екстремно активна црна дупка во центарот што исфрла моќни млазови плазма во вселената. За една галаксија да се смета за блазар, таа мора да биде специфично ориентирана – со еден од млазовите насочен директно кон Земјата. Затоа изгледа неверојатно светла.
Загатката на премногу бавните млазови
Долгогодишната мистерија лежи токму во ова. PKS 1424+240 е еден од најсветлите блазари што произведуваат неутрина, емитувајќи гама зраци во согласност со суперлуминалните млазови. Сепак, брзината на неговите млазови изгледаше премногу бавна за да се објасни таквата светлина.
Одговор по 15 години набљудувања
По 15 години набљудувања, се чини дека е пронајден одговор. Користејќи го Very Long Baseline Array, тим предводен од астрономот Јуриј Ковалев од Институтот за радиоастрономија „Макс Планк“ успеа да ги мапира магнетните полиња во рамките на млазот додека тој се движи кон нашата галаксија.
„Кога ја реконструиравме сликата, изгледаше апсолутно зачудувачки“, рече Ковалев. „Никогаш порано не сме виделе нешто слично – речиси совршено тороидно магнетно поле со млаз, насочен директно кон нас.“
Млазовите се формираат кога црните дупки активно „вшмукуваат“ материја од нивната околина. Додека материјалот се врти околу црната дупка, дел од него се води по линиите на магнетното поле и се исфрла кон половите. Овој материјал потоа се лансира во вселената како плазма млаз со брзини блиски до брзината на светлината. Поради нивниот специфичен агол на гледање, тие понекогаш се чини дека се движат побрзо од светлината, што е фасцинантна оптичка илузија.
Тимот на Ковалев собира податоци за PKS 1424+240 веќе 15 години, набљудувајќи ја поларизацијата на светлината во млазот. Поларизацијата, или степенот до кој светлината е „извиткана“, е предизвикана од магнетни полиња, што им овозможи на научниците прецизно да ги мапираат.
Оптичката илузија го решава парадоксот
Резултатите открија магнетни полиња обвиткани околу млазот како мета, потврдувајќи дека од Земјата гледаме речиси директно во неговата „цевка“. Ова, според истражувачите, го решава парадоксот на навидум бавниот млаз.
„Ова усогласување предизвикува зголемување на осветленоста за фактор од 30 или повеќе“, објасни астрономот Џек Ливингстон од истиот институт. „Во исто време, млазот се чини дека се движи бавно поради ефектите на проекција – класична оптичка илузија.“
Ковалев заклучи: „Решавањето на оваа загатка потврдува дека активните галактички јадра со супермасивни црни дупки не се само моќни забрзувачи на електрони, туку и на протони – извор на набљудуваните неутрина со висока енергија.“
Наодите од истражувањето беа објавени во списанието „Астрономија и астрофизика“.