Кого друг би славеле: Во окупираниот Мариупол Русија отвори музеј на запамтениот по репресии Жданов

Мариупол, украинскиот град речиси избришан од мапата од руската опсада во 2022 година, доби нов музеј – не за комеморација на загинатите, туку во чест на Андреј Жданов, еден од главните архитекти на репресиите на Сталин.

„Ова е обид на окупаторските власти да ги рехабилитираат советските криминалци и да ја напишат одново историјата на Украина“, пишува украинскиот весник „Телеграф“. За многумина, Музејот Жданов е повеќе од историски ревизионизам – тој е дел од пошироките напори за бришење на културниот идентитет на Украина. Тоа е исто така соодветен одраз на актуелната руска влада, вели историчарот Александар Даниел: „Сето тоа се вклопува заедно: освоениот, уништен град и овој музеј, совршено прилагодени на моментот“.

Нарекувајќи го неговото отворање „долгоочекуван“ настан темпиран да се совпадне со 80-годишнината од советската победа во Втората светска војна, Пјотровски го цитираше гувернерот на Санкт Петербург Александар Беглов, велејќи: „Зачувувањето на историската меморија е стратешка задача“.

„Народот на Мариупол  ги издржа маките во застрашувачките денови под блокада. Овие спомени засекогаш ќе останат во срцата на нашиот народ“, рече Олег Моргун, шеф на окупациската администрација на Мариупол, инсталирана од Русија. „Во ослободениот Мариупол, ја почитуваме и се сеќаваме на вистинската историја на нашата земја“. Руската брутална 85-дневна опсада и нападот на градот во 2022 година всушност оставија илјадници цивили мртви, а стотици илјади беа заробени без основни потреби.

На церемонијата на отворањето, внукот на Жданов ја изрази својата „голема радост“ што го видел оживувањето на наследството на неговиот дедо, нарекувајќи го триумф на „историската правда“.Но, вистинското „наследство“ на Андреј Жданов вклучува лично оркестрирање на прогонството на поетесата Ана Ахматова, писателот Михаил Зошченко, композиторите Сергеј Прокофјев и Дмитриј Шостакович и други интелектуалци и уметници од советската ера.

Како еден од главните организатори на репресиите на Сталин, Жданов ја таргетираше и културната и интелектуалната сфера на Украина, вклучувајќи ги институциите посветени на украинската историја и литература, креативните синдикати и редакциите на весниците и списанијата. Тој ги прогонуваше истакнатите украински културни фигури како што се писателот Јуриј Јановски, поетот Андриј Малишко, филмскиот режисер Олександр Довженко и поетот Володимир Сосиура.

Советските власти го преименуваа Мариупол – родното место на Жданов – по него во 1948 година. Но, во подоцнежните децении, неговото име беше систематски отстрането од јавните простори. Во 1989 година, Мариупол го отфрли своето име од советската ера и го обнови своето историско.

„Ова е одмазда“, изјави Нина Попова, долгогодишна поранешна директорка на музејот за  Ана Ахматова. „Го укинавме името Жданов од градот и сега, можеби ќе се врати. Кој знае?“

За украинскиот историчар и писател Јан Валетов, кој живее во Днипро, отворањето на музејот е симбол на поширокиот пристап на Русија кон окупираните територии. „Видов видео – некои насилници облечени во Комсомол и униформи на НКВД држат говори во Луганск“, изјави тој. „Тоа е тренд. Русија се лизга назад во 1930-тите. Така што не, не сум изненаден“.

Валетов, чие семејство има корени од Мариупол, рече дека дури и во советската ера никој во неговото семејство не го нарекувал градот „Жданов“. „Секогаш беше Мариупол – градот на Марија, прекрасно име“, рече тој.

Тој го гледа музејот, заедно со другите напори на Русија за обнова на градот, како покритие за нешто поподмолно.

„Кога руските сили го зазедоа Мариупол, тие не само што го уништија градот. Тие ги извадија остатоците, заедно со човечките остатоци од подрумските засолништа и изградија домови на врвот. Луѓе купија имот таму – тоа е исто како да купувате куќи на гробишта“.

Валетов, исто така, го забележа систематскиот грабеж на украинските музеи по инвазијата. „Разговарав со луѓе кои беа дел од таканареченото раководство ДНР. Прашав: Што правите? Ова е ваша земја — вие живеете овде.“ И ми рекоа: Па, кога ја ослободивме земјата од нацистичките окупатори, не го правевме ли истото? Како  воопшто даодговариш на таквите луѓе? За нив грабежот не е ништо невообичаено“, рече Валетов. „Ова е окупаторска војска. Ова е постколонијална војна“.

Рускиот историчар за човекови права Александар Даниел исто така изјави дека отворањето на музејот не е изненадување за него. „Ако режимот на Путин отвори Музеј на Сахаров, тоа ќе ме шокираше“, рече тој. „Но, Музејот на Жданов во окупираниот Мариупол? Кој друг би го славеле?“

„Ова е одмазда на копилиња. Во Мариупол – град што го зазедоа и го претворија во урнатини – отвораат музеј за Жданов“, рече Даниел. „А зошто да не? Тоа ќе ги остави луѓето со помалку сомнежи за природата на оваа влада. Сè се вклопува заедно: освоениот, уништен град и овој музеј, совршено прилагоден на моментот“.

Даниел го гледа музејот како рефлексија на модерна Русија. „Ако една земја е управувана од духови, тогаш ова е соодветен музеј на големите духови од минатото“. (медуза)