Голема лага на Борис
ГИ ВЕРХОФШТАТ
Три години по референдумот за „Брегзит“ во Обединетото Кралство, Велика Британија не е поблиску до решението како да ја напушти Европската Унија и што следува потоа, отколку кога беше објавен резултатот. А сега изборите за претседател на Конзервативната партија за замена на премиерката Тереза Меј се во полн замав. На оние што гледаат однадвор, дебатата меѓу кандидатите потврдува дека тие не научиле ништо од последните две години од преговорите со ЕУ.
За жал, ова не е изненадување, со оглед на тоа што водечки кандидат е Борис Џонсон, најистакнатиот архитект на кампањата за напуштање и човек кој продолжува да ја изневерува, преувеличува и дезинформира јавноста за „Брегзит“. Во 2016 година, Џонсон и неговите колеги „брегзитери“ го измамија тесното мнозинство гласачи во Велика Британија да помислат дека напуштањето на ЕУ некако ќе ја обезбеди британската Национална здравствена служба со дополнителни 350 милиони фунти (445 милиони долари) неделно. Тој, исто така, ги искористи стравувањата дека членството на Велика Британија во ЕУ на некој начин би довело до масовна имиграција од Турција (која, како што се знае, е татковина на неговиот дедо по таткото, Али Кемал).
Иако Џонсон, најверојатно, наскоро ќе се најде во позиција каде што ќе мора добро да ги исполни своите ветувања, тој продолжува да шири невистини. Главната меѓу нив е митот дека Велика Британија може да го раскине договорот за повлекување што Меј го испреговара со ЕУ, да ги задржи финансиските обврски кон блокот и истовремено да започне преговори за договори за слободна трговија. Меѓутоа, за следбениците на Џонсон, тој е повеќе пророк отколку политичар: само тој може да испорача митски вистински ‘Брегзит’, кој ќе го испорача просперитетот ветен за време на референдумската кампања.
Како што често се случува со популистите, реалноста не се поклопува со комбинацијата на Џонсон со лажни ветувања, псевдопатриотизам и тврдиот однос кон странците. Тој и неговите колеги „брегзитери“ зборуваат за „Глобална Британија“, која слободно ќе тргува со остатокот од светот, дури и кога ја влечат својата земја по патот со нови бариери за трговија.
Вистинската глобална трговска сила, се разбира, е ЕУ, која неодамна склучи трговски договори со Јапонија, Јужна Кореја и Канада. Како земја членка на ЕУ, Велика Британија автоматски има корист од 40-те трговски договори што ги има блокот со повеќе од 70 земји. Ако Велика Британија се одлучи за тврд „Брегзит“ и остане без договор, како што посочи Џонсон дека е подготвен да го стори тоа, веднаш ќе го изгуби повластениот пристап до пазарите кои сочинуваат околу 11 отсто од нејзината вкупна трговија. (Иако владата на Меј потпиша договор за континуитет со некои земји, тие не ја покриваат трговијата како постојниот аранжман на Велика Британија во рамките на ЕУ.)
Покрај тоа, ЕУ ги финализира преговорите за нов договор за слободна трговија со блокот Меркосур – Аргентина, Бразил, Парагвај и Уругвај – како дел од поширокиот договор за асоцијација меѓу двата региона. Тоа ќе ја зацементира позицијата на ЕУ како глобален лидер на отворената трговија. Иако европските компании веќе извезуваат голем дел во Меркосур – 42 милијарди евра стока во 2016 година; 22 милијарди евра во услугите во 2015 година – тарифни бариери во моментов се високи. Европските извозници се соочуваат со давачки од 35 отсто за автомобили, 20-35 отсто за машини и сродни компоненти и 14 отсто за лекови.
На предложениот трговски договор не му недостигаат противници, вклучувајќи и некои невладини организации и земји членки на ЕУ со значителни индустрии за говедско месо. Преговарачите на ЕУ ќе треба внимателно да балансираат за да ги заштитат правата на сите Европејци низ економските сектори. Тие, исто така, ќе треба да ги решат влошувањето на човековите права и условите во животната средина во Бразил и да промовираат одредби за поттикнување на компаниите да постапуваат одговорно, да ги поддржуваат стандардите за безбедност на храната и полицијата против имитациите на европските производи за исхрана и пијалаци.
Сето ова, трговскиот договор ЕУ-Меркосур – кој ќе биде еден од најголемите трговски договори во светот, кој ќе биде наменет за 750 милиони луѓе – претставува „вин-вин“, создавајќи можности за раст и работни места на двете страни. Во време кога САД и Кина се заглавени во трговска и технолошка војна без крај на повидок, ЕУ и земјите од Меркосур имаат шанса да го водат светот во повеќе ветувачка насока.
Навистина, постои силен стратегиски случај за финализирање на договорот. Како што Мартин Сандбу од „Фајненшал тајмс“ тврдеше неодамна: „ЕУ нема многу воени поделби… но има нешто речиси како неверојатно. Власт над најголемиот пазар во светот“. ЕУ мора да ја користи својата колективна куповна моќ за да ги подигне стандардите на глобално ниво, особено во однос на заштитата на животната средина.
Успешниот заклучок на разговорите ЕУ-Меркосур ќе испрати порака до остатокот од светот за вредноста и важноста на отворената трговија. Со Џонсон, кој најверојатно ќе ја преземе власта кон крајот на јули, Европа ќе понуди уште повеќе докази дека „Брегзит“не е само непотребен туку и штетен за економските интереси на Велика Британија. „Брегзитерите“ тогаш конечно би требало да објаснат за што сè уште се жалат.
(Авторот, поранешен белгиски премиер, е претседател на либералната група АЛДЕ во Европскиот парламент)