Фон дер Лајен најави дека ќе ги казни израелските „екстремистички министри“ и ќе ги запре плаќањата

Претседателката Урсула фон дер Лајен го искористи својот годишен говор за состојбата на Унијата за да објави дека Европската комисија ќе заземе построг пристап кон Израел – предизвикувајќи аплауз и потсмев од поделениот Европски парламент.

Извршната власт на ЕУ ќе санкционира „екстремистички министри“ и насилни доселеници и ќе ги паузира билатералните плаќања кон Израел, рече Фон дер Лајен, додека се обидува да го надмине застојот во одговорот на блокот на хуманитарната криза во Газа.

Комисијата, исто така, ќе предложи делумно суспендирање на трговските аспекти на Договорот за асоцијација меѓу ЕУ и Израел – иако ова се мерки кои веројатно ќе бидат блокирани од постојаните поделби меѓу главните градови околу тоа како да се ограничи одговорот на израелската влада на нападите на Хамас на 7 октомври 2023 година.

„Она што се случува во Газа е неприфатливо“, изјави Фон дер Лајен пред Парламентот во Стразбур. „Ќе предложиме санкции за екстремистичките министри и за насилните доселеници“.

Фон дер Лајен призна дека несогласувањето меѓу националните влади блокирало поконкретни дејствија – вклучително и суспендирање на финансирањето на истражувањата од ЕУ – и рече дека тоа го поттикнува гневот на јавноста.

„Ќе ја ставиме нашата билатерална поддршка за Израел на чекање“, рече таа, додавајќи дека финансирањето за музејот на холокаустот Јад Вашем и израелското граѓанско општество нема да биде засегнато. Таа не даде дополнителни детали од тоа.

Осврнувајќи се на „глад предизвикан од човекот“, таа рече: „За доброто на човештвото, ова мора да престане“.

Најавата дека ЕУ ќе санкционира клучни израелски функционери и доселеници предизвика аплауз и извици од целата сала.

Многу пратеници, од кои некои беа облечени во црвено во знак на солидарност со Газа, ја поздравија најавата. Но, тоа предизвика врева од десната страна на салата каде што некои членови, вклучително и од германската крајно десничарска Алтернатива за Германија (AfD), извикуваа, поттикнувајќи ги присутните и европратениците да им кажат да бидат тивки.

ЕУ е најголемиот трговски партнер на Израел, со учество од 32 проценти од вкупната трговија во 2024 година, па секое евентуално суспендирање ќе има голем ефект врз израелската економија. ЕУ извезува машини и транспортна опрема, хемикалии и други произведени стоки во Израел, со вкупен извоз од 26,7 милијарди евра во 2024 година.

Во долгите преговори зад затворени врати меѓу главните политички групи пред говорот на фон дер Лајен, Парламентот не успеа да се согласи за заеднички став за Газа. Централнодесничарската Европска народна партија (ЕПП) на Фон дер Лајен излезе од договорот бидејќи не се согласуваше со содржината на конечниот текст, што значи дека резолуцијата нема да помине на гласањето во четврток, рекоа тројца функционери за „Политико“, на кои им беше дадена анонимност за слободно да зборуваат.

Сепак, заострениот став на говорот на претседателката на Комисијата отвори надежи меѓу политичките групи од централнолевичарската партија дека ЕПП ќе го промени курсот за да ја одрази Фон дер Лајен, нивниот највисок член.

„Продолжувам да добивам мешани сигнали од ЕПП во врска со нивната поддршка за резолуцијата за Газа“, изјави за „Политико“ пратеничката од либералната партија Обнова, Хилде Вотманс, која преговара за резолуцијата за Газа. „Но, утрово, имаше јасна промена во ставот на претседателката на Комисијата, Урсула фон дер Лајен, со тоа што предложи санкции кон Израел и суспендирање на трговскиот столб од Договорот за асоцијација меѓу ЕУ и Израел. Таа постави нова и важна насока.

„Се надевам дека овој моментум позитивно ќе влијае на поддршката на ЕНП за резолуцијата“, додаде таа.

Суспендирањето на трговските аспекти на договорот за асоцијација со Израел нема да значи целни санкции или ембарго за оружје на ниво на ЕУ – чекори што граѓанското општество и некои земји-членки, исто така, ги повикаа за вршење економски притисок врз Израел – туку наместо тоа, повторно ќе воведат царини.

Сепак, постигнувањето на потребното квалификувано мнозинство за суспендирање на тоа нема да биде лесно. Иако мнозинството земји гласаа за преиспитување на договорот за асоцијација на ЕУ со Израел, тоа не значи дека сите ќе гласаат за суспендирање на неговиот трговски дел. Претходниот предлог на Комисијата за суспендирање на учеството на земјата во фондот за истражување и иновации Хоризонт не доби доволна поддршка меѓу земјите-членки. Големите критични земји – како што се Италија и Германија – ќе треба да ја поддржат суспензијата. А блиските сојузници на Израел, како што се Унгарија, Чешка, Австрија и Полска, исто така веројатно нема да се поколебаат во својата поддршка.