ЦЕРН сака да изгради нов акцелератор на честички, ќе биде три пати поголем од сегашниот
Официјални лица во ЦЕРН во близина на Женева, домот на Големиот хадронски судирач, имаат планови да изградат нова машина која ќе биде најмалку три пати поголема од сегашниот забрзувач на честички.
Големиот хадронски судирач е изграден во кружен тунел долг 27 километри, под границата на Швајцарија и Франција. Ги забрзува протоните и другите субатомски честички речиси до брзината на светлината, а потоа се судира со нив за да ги рекреира условите што постоеле дел од секундата по големата експлозија.
Откритието на Хигсовиот бозон
Користејќи ја машината, инаку најголемиот судирач на честички во светот, Хигсовиот бозон беше откриен во 2012 година, речиси 50 години откако физичарот Питер Хигс од Универзитетот во Единбург и неговите колеги го теоретизираа неговото постоење.
По откривањето на Хигсовиот бозон, судирачот не учествувал во откривањето на некои нови закони на физиката. Некои од тајните на универзумот што научниците сакаат да ги откријат со помош на такви машини се природата на темната материја и темната енергија, зошто материјата доминира над антиматеријата и дали постојат други димензии.
Планови за иднината
Уште во 2019 година, Церн направи планови за нова машина, Future Circular Collider (FCC). Машината ќе вреди 20 милијарди долари, треба да има обем од 90 до 100 километри и треба да се судри со честички со максимална енергија од 100 тераелектронволти (TeV). Тековниот најголем судар постигнува енергија од 14 TeV.
Во петокот, Советот на ЦЕРН расправаше за полугодишен преглед на физибилити за проектот, пишува Гардијан. Ако се оди според планот, организацијата ќе бара одобрение за започнување на проектот во рок од пет години, а тие се надеваат дека машината треба да биде завршена до 2040 година.
Професорката Фабиола Џаноти, директорка на ЦЕРН, рече: „Доколку се одобри, FCC ќе биде најмоќната алатка некогаш направена за проучување на законите на природата во најмал размер и со најголема енергија. Целта е да се одговори на некои од најфасцинантните прашања во фундаменталната физика, што водат до разбирање на нашиот свет“.
Доколку проектот биде одобрен, тој ќе се реализира во две фази. Во првите експерименти ќе се судрат со електрони, а во експериментите со кои треба да започнат во 2070-тите ќе се судрат со протони. Поради зрачењето што ќе го произведе, машината ќе треба да биде поставена двојно подлабоко од нејзиниот претходник, пренесува Индекс.хр.
Научниците се поделени
Проектот има многу критичари. Сер Дејвид Кинг, поранешен советник за наука на британската влада, рече дека трошењето милијарди на оваа машина би било несовесно кога светот се соочува со сериозни проблеми како што се климатските промени. Други научници веруваат дека физичарите треба да се фокусираат на проучување на квантната физика.