25 март во историјата – Југославија се приклучи кон Силите на Оската


 

Југославија, и покрај раната декларација за неутралност, го потпишува Трипартитниот пакт, формирајќи сојуз со Силите на Оската – Германија, Италија и Јапонија.

Југославија, нестабилна федерација во која доминираа Србите, Хрватите и Словенците, беше одговор на колапсот на Отоманската и Хабсбуршката империја на крајот на Првата светска војна, кои претходно содржеа делови од она што стана Југославија. Југославија како уставна монархија изгради пријателства со Франција и Чехословачка во годините меѓу светските војни. Со избувнувањето на Втората светска војна и Аншлусот меѓу Австрија и Германија, беше ставен притисок врз Југославија за поблиско сојузништво со Германија, и покрај прогласената неутралност. Но, стравот од инвазија како онаа што ја претрпе Франција ја турна Југославија да потпише „Договор за пријателство“ – нешто помалку од формален политички сојуз – на 11 декември 1940 година.

Со ширењето на војната на Балканот по инвазијата на Грција од страна на Италија, на Хитлер му беше важно Силите на Оската да имаат сојузник во регионот кој ќе дејствува како бедем против сојузничкото навлегување на територијата на Оската. На состанокот на 14 февруари 1941 година, Адолф Хитлер се покажа неспособен да го убеди југословенскиот премиер Драгиша Цветковиќ формално да се приклучи на Оската. Следниот ден, британскиот премиер Винстон Черчил стапи во контакт со југословенскиот регент, принцот Павле, во обид да го охрабри да остане цврст во отпорот на понатамошните германски бладања. За сојузниците беше од суштинско значење Југославија да соработува со англо-грчките сили во одбраната на освојувањето на Грција од Оската.

Но, кога кралот Борис од Бугарија се приклучи на Германија, принцот Павле ја почувствува топлината на нацистите и на 20 март побара од југословенскиот кабинет соработка за да им се дозволи на Германците пристап до Грција преку Југославија. Кабинетот беше против, а четворица министри поднесоа оставки во знак на протест на предлогот. Овој гест не успеа да го спречи премиерот Цветковиќ конечно да го потпише Тројниот пакт во Виена на 25 март 1941 година.

Во рок од два дена, владата на Цветковиќ беше соборена од обединет фронт на селаните, црквата, синдикатите и војската – лут одговор на сојузот со Германија. Новата влада, предводена од генералот на воздухопловните сили Душан Симовиќ, веднаш се откажа од Тројниот пакт. За помалку од две недели, Германија ја нападна Југославија и насилно ја окупираше.