19 март во историјата – Нацистичка Германија ја нападна Унгарија

Окупацијата на Унгарија од страна на силите на Третиот Рајх се случи на 19 март 1944 година, за време на Втората светска војна, како дел од операцијата позната како „Операција Маргарета I“. Оваа воена интервенција го означи крајот на релативната автономија на Унгарија во рамките на силите на Оската и доведе до воспоставување на целосна нацистичка контрола над земјата, со што започна масовното депортација на унгарските Евреи во концентрационите логори.

Унгарија беше сојузник на Германија под регентот Миклош Хорти од 1940 година, приклучувајќи им се на силите на Оската со надеж дека ќе ги врати териториите изгубени по Првата светска војна преку Договорот од Тријанон. Унгарија учествуваше во војната против Советскиот Сојуз и добиваше германска поддршка, но владата на Хорти одржа одреден степен на независност и се двоумеше целосно да ги спроведе нацистичките расни политики, вклучително и масовната депортација на Евреите.

До 1944 година, со поразите на Германија на Источниот фронт, Хорти почна да бара излез од војната и да преговара за примирје со сојузниците. Германскиот водач Адолф Хитлер, свесен за унгарските тајни преговори (кои беа откриени преку разузнавачки извори), одлучи да обезбеди контрола врз Унгарија за да го спречи нејзиното пребегнување кај сојузниците и со тоа да обезбеди стратешка длабочина за одбрана на германските позиции.

„Операцијата Маргарета I“ започна на 19 март 1944 година. Германските сили, вклучително и елементи на Вермахтот и СС, ја преминаа унгарската граница без значителен отпор. Планот го развил германскиот генерал Максимилијан фон Вајхс и бил спроведен со минимални борби бидејќи унгарската војска не добила наредба да се брани. Хорти, соочен со ултиматум, им дозволи на германските трупи да влезат за да избегне крвопролевање и да ја задржи номиналната моќ.

Окупацијата беше брза и ефикасна. Германските војници за неколку часа ги освоија клучните градови, вклучувајќи ја и Будимпешта. Хорти остана регент, но вистинската моќ преминала на германскиот ополномоштен, Едмунд Везенмаер. На 22 март 1944 година беше назначена нова марионетска влада под Доме Штојај, пронацистички премиер.

По окупацијата, Германија брзо ја консолидираше контролата. Една од најтрагичните последици беше организирањето на масовни депортации на унгарските Евреи. Адолф Ајхман, кој пристигна во Унгарија набргу по окупацијата, го координираше транспортот на над 400.000 Евреи во Аушвиц-Биркенау помеѓу мај и јули 1944 година. Оваа брутална акција, поддржана од унгарските власти и жандармеријата, речиси ја уништи еврејската заедница во Хунгарија.

Хорти се обиде да ги запре депортациите во јули 1944 година под притисок на меѓународната заедница, но неговиот авторитет беше сериозно ослабен. Во октомври 1944 година, откако Хорти прогласи примирје со сојузниците (15 октомври), германските сили ја спроведоа операцијата „Панцерфауст“, соборувајќи го и инсталирајќи ја ултранационалистичката партија Крст со стрели под Ференц Салаши. Ова ја натера Унгарија целосно да се интегрира во германската воена машина до нејзиното ослободување од Црвената армија во 1945 година.

Окупацијата на Унгарија во 1944 година беше стратешки потег на Третиот Рајх да ја одржи контролата над клучниот сојузник во време на очај на бојното поле. Иако воената операција помина речиси без отпор, нејзините последици беа погубни за унгарското население, особено за еврејската заедница.