12 август во историјата – Тито и Черчил се сретнаа во Неапол

Во врвот на Втората светска војна, британската влада под водство на Винстон Черчил беше многу заинтересирана за Балканот. Черчил веруваше дека најдобриот начин е сојузниците да ја нападнат Европа од југ, да ја освојат Италија, а потоа да се движат кон Балканот за да го ограничат советското влијание во регионот.

По добивањето на неколку извештаи дека четниците не се борат против окупаторите, туку напротив, понекогаш соработуваат со нив, беше потребно да се најде нов балкански сојузник. Од 1943 година, партизаните беа признати како единствени легитимни борци за ослободување, па затоа беше неопходна средба со нивниот водач. Тито и Черчил пристигнаа во Неапол и одржаа состанок во Вила Ривалта на 12 август 1944 година.

Средбата траеше неколку часа, а водачите ги продолжија разговорите и следниот ден. Главната тема беше повоената организација на Југославија. Черчил сакаше Тито да гарантира дека ќе обезбеди слободни избори во обновената земја и дека нема да употреби воена сила за да ја претвори Југославија во комунистички режим. Тито го уверил дека тоа нема да се случи и дека негова примарна цел е да ја заврши војната во земја каде што владее глад и терор на окупаторите.

По постигнувањето на договорот, Черчил се врати дома, а подоцна истата година се сретна со Сталин, со кого се согласил да го подели Балканот. Југославија ќе падне 50% под британско влијание и 50% под советско влијание. Британскиот премиер верувал дека Црвената армија сигурно ќе го ослободи поголемиот дел од земјата, па затоа се согласил на компромис.

Политиката на Черчил на Балканот всушност беше многу паметна. Тој правилно претпостави дека нема да може да влијае на сите настани по војната и дека Црвената армија ќе ја диктира судбината на барем дел од Балканот.

Сепак, тој згреши за едно нешто – Тито и партизаните во голема мера ја ослободија земјата самостојно и беа во можност да ја обликуваат иднината на Југославија со слободна рака. Договорот за поделба на Југославија на основа 50/50 стана 0/0. Тито првично се наклонил кон Сталин и комунистичкиот свет, од каде беше избркан по три години со резолуцијата на Информбирото и почна да добива помош од Западот.