Зошто Египет е толку важен за мировниот план на Трамп за Газа

Американскиот специјален претставник за Блискиот Исток, Стив Виткоф, алудираше на клучната улога на Египет во постигнувањето на договор за првата фаза од планот на претседателот Доналд Трамп за Газа, кога му рече на Претседателот Абдел Фатах ал-Сиси дека пробивот не би бил можен без неговата поддршка.

Египет очигледно повторно се враќа во центарот на вниманието, откако неговата релевантност за регионалните прашања беше нарушена под товарот на неговите домашни економски и безбедносни проблеми во поголемиот дел од изминатата деценија.

Каиро сега може да стане клучен елемент во поттикнувањето на планот на Трамп – и придвижување на напорите за регионален мир – кон напред. За да го стори тоа, ќе се потпре на својата географска близина до Газа и Израел, своето искуство во минатото во посредување меѓу двете страни и своите стратешки интереси.

Вклученоста на Египет во палестинско-израелскиот конфликт отсекогаш била повеќеслојна, комбинирајќи дипломатија, безбедносни гаранции и хуманитарна логистика за да ги премостува празнините меѓу неволните страни, додека ги штити своите граници и економија.

Дури и пред да започнат неодамнешните преговори, египетскиот министер за надворешни работи, Бадр Абделати, наводно бил влијателен во убедувањето на Хамас сериозно да се вклучи, координирајќи со Доха и Анкара за да ги реши резервите на групата, како што се обезбедување на траен прекин на огнот и целосно израелско повлекување, додека нагласуваше дека „Хамас нема улога во денот потоа“ во Газа.

Симболиката содржана во изборот на египетското одморалиште на Црвеното Море, Шарм ел-Шеих, како место за преговори во врска со првата фаза од планот на Трамп е сосема јасна: Египет се позиционира повторно како регионална политичка суперсила.Но, сега ќе има и преглед на улогата на Египет во Газа, особено во однос на тоа што може да стори за да го напредне планот на американскиот претседател во наредните недели, месеци и години.

Стабилизација по војната

Египет првично ќе придонесе со контингент од десетици лица во поголеми сили, кои ќе вклучуваат и 200 американски војници, за следење на прекинот на огнот во рамките на договорот за размена на заложници/затвореници, постигнат меѓу Хамас и Израел во Шарм ел Шеик на 9 октомври.

Според извештаите, истите сили ќе ги лоцираат телата на заложниците и ќе спречи шверц на оружје во Газа.

Сепак, има малку информации за улогата на Египет во стабилизациските сили што ќе бидат формирани во Газа подоцна за да го зачуваат редот и безбедноста по повлекувањето на израелските трупи.

Силите треба да се состојат од трупи од низа земји, вклучително клучни арапски и исламски земји кои го поддржаа планот на Трамп за Газа.

Египетскиот министер за надворешни работи претходно изјави дека неговата земја ќе биде подготвена да учествува во поствоените сили во Газа, под услов тие да добијат мандат од Обединетите нации.

Сепак, безбедносните аналитичари во Каиро укажуваат на длабоки египетски загрижености за вкупните безбедносни услови во палестинската територија по заминувањето на Хамас и повлекувањето на израелските трупи. Нивните најдлабоки стравови, додадоа тие, се безбедносна празнина по повлекувањето во Газа, што ќе влијае на безбедносните услови долж неговата 13-километарска граница, нешто што ја поттикнува неговата проактивна позиција во моментов.

„Постои итна потреба од присуство на меѓународни сили во Газа откако Хамас ќе се откаже од власта и Израел ќе се повлече“, изјави пензионираниот генерал на египетската армија Наср Салем за „Њу Араб“.

„Египет ќе биде дел од овие сили за да се осигури дека нема да има безбедносен вакуум во Газа, таков што ќе ги загрози нејзините граници“, додаде тој.

Во меѓувреме, и други аналитичари велат дека Египет нема да сака сам да ја преземе одговорноста за одржување на редот и мирот на Газа. Затоа Каиро се обиде да ги зацврсти обврските на САД и Заливот за споделување на товарот.

Во заклучувањето на овие обврски, Египет е заинтересиран да избегне повторување на својата административна и безбедносна контрола врз Газа меѓу 1948 и 1967 година, што ги преоптовари воените способности и се смета дека заврши катастрофално со заземањето на Синај од страна на Израел.

Египет веќе го отфрли барањето на Израел за постојано присуство на Коридорот Филаделфија (оската на границата Газа-Египет), инсистирајќи наместо тоа на заеднички патроли.

Овој компромис, поврзан со разоружувањето на Хамас, се справува со загриженоста на Каиро за можни скриени ќелии на Исламска држава (ИД) во Синај, кои ја користат нестабилноста.

Египет скапо плати во изминатата деценија за да ја елиминира присутноста на ИД во Синај, жртвувајќи огромни ресурси и животи за да ја искорени групата, која сакаше да воспостави исламски калифат таму.

Таквите загрижености делумно ги поттикнаа дополнителните распоредувања на египетски трупи во Северен Синај во неодамнешните месеци, што ги разгневи Израелците, кои побарале од Американците да извршат притисок врз Каиро да ги повлече овие сили.

Хуманитарна помош и реконструкција

Египет се залага за неограничен проток на помош во Газа уште од почетокот на војната, барање што конечно ќе се задоволи во првата фаза од прекинот на огнот што започна на 10 октомври.

Договорот би требало ќе ја зголеми количината на помош што влегува во Газа на околу 400 камиони дневно, од десетици камиони пред неговото спроведување. Ова потоа треба да се зголеми на 600 камиони, носејќи храна, медицински потреби и привремени домови како мобилни куќи.

Очекуваното зголемување на количината на помош што влегува во Газа ќе биде витално, имајќи ги предвид огромните потреби во територијата уништена од војната и тешките хуманитарни услови.

„Хуманитарните потреби во Газа се огромни, имајќи ги предвид лишувањата на кои луѓето од Газа биле изложени за време на двете години од војната“, изјави Осама Шаат, советник на палестинскиот Претседател Махмуд Абас, за TNA.

„Сите полјоделските површини на Газа се уништени и нема да можат да произведуваат храна многу години во иднина, додаде тој.

Зголемувањето на количината на помош што влегува во Газа ќе придонесе за тоа територијата да стане погодна за живеење по масовното уништување што го претрпе во текот на двете години од војната.

Ова ќе се темели на планот за реконструкција на Газа, формулиран од Египет и одобрен од арапските и исламските држави во март оваа година.

Планот, чија имплементација ќе чини околу 53 милијарди долари и има за цел да се спротивстави на првичниот предлог на Трамп да ја преземе Газа и да ја претвори во „Ривиера“, дава приоритет на реконструкцијата на самото место до 2030 година.

Со него ќе се исчистат милиони тони урнатини, ќе се деминираат неексплодирани убојни средства и ќе се пренаменат остатоците за инфраструктура како што се домови на сончева енергија.

Планот на Трамп за завршување на војната во Газа сега вклучува египетски елементи, при што Каиро влијае врз Одборот за мир, надзорно тело предводено од Трамп, вклучувајќи го и Тони Блер, за финансирање и технократско управување сè додека Палестинската самоуправа (ПА) не ја преземе контролата.

Поддржан од донатори од Заливот и условен од политички реформи во рамките на Палестинската самоуправа, планот на Египет за реконструкција на Газа гарантира дека нема да има палестински егзодус, усогласувајќи се со амбициите на Палестинската самоуправа за повоен надзор, и покрај двоумењето на САД и Израел, велат аналитичарите.

„Египет се залага за контрола на Палестинската самоуправа врз Газа бидејќи тоа е единствениот начин да се постигне потребното административно единство меѓу палестинските територии во Газа и Западниот Брег“, рече Шаат.

„Ова единство е неопходно за основање на аспирираната палестинска држава“, додаде тој.

Итниот арапски самит во март оваа година, со цел обезбедување арапска поддршка за планот на Египет за реконструкција на Газа, го позиционираше Египет како архитект на реконструкцијата на територијата уништена од војната.

Египет сега се подготвува да организира донаторска конференција за да ги собере средствата потребни за реконструкција на Газа.

Датумот на конференцијата сè уште не е одреден, но некои земји веќе изразуваат ентузијазам за давање средства.

Идната улога на Хамас

Повоената инволвираност на Египет во Газа дава приоритет на безбедноста, испораката на помош и стабилната транзиција од контролата на Хамас во Газа, што е во согласност со визијата на Трамп за технократска палестинска администрација која ќе премине под контрола на Палестинската самоуправа за неколку месеци, најверојатно до средината на 2026 година.

Ова сугерира дека Египет ќе се фокусира на демонтирање на политичкото и военото влијание на Хамас, велат аналитичарите.

„Египет инсистира на прекин на владеењето на Хамас во Газа како начин за запирање на конфликтот“, изјави египетскиот политички аналитичар Ахмед Абдел Мегид за ТНА.

„Оваа група им понуди на Палестинците во изминатите години, откако ја презеде Газа, само војни и уништување“, додаде тој.

Египет инсистираше на разоружување на Хамас, а Каиро ги координираше безбедносните мерки за спречување на шверцот со оружје и обезбедување стабилност.

Таквиот став делумно е вкоренет, велат аналитичарите, во идеолошките разлики меѓу Египет и Хамас, група која Каиро ја смета за идеолошки огранок на Муслиманското братство, добротворно-образовната организација што ја потисна откако ја забрани во 2013 година.(Њу Араб – Лондон)