Заробување на државата во Србија: Проблем за Балканот и за ЕУ
Според претседателот на Србија, Александар Вучиќ, неодамнешните парламентарни избори во земјата биле „најчистите и најчесните“ во нејзината историја. Тие, исто така, беа триумф за неговата погрешно именувана Српска напредна партија (СНС), која убедливо победи. Но, Организацијата за безбедност и соработка во Европа имаше поинаков став.
Изборите на 17 декември, се вели во изјава на меѓународен тим за набљудување на ОБСЕ, се одржаа во „неправедни услови“, нарушени со „пристрасност во медиумите, притисок врз вработените во јавниот сектор и злоупотреба на јавните ресурси“. Беа забележани случаи на заплашување и „сериозни нерегуларности“, вклучувајќи купување гласови и уфрлување гласачки ливчиња. Изнесени се и други обвинувања дека босанските Срби масовно биле носени со автобуси за да гласаат со измама во Белград.
Непочитувањето на демократските норми и владеењето на правото во Србија постепено се забрза откако СНС ја презеде власта пред повеќе од една деценија – школски процес на заробување на државата, надгледуван од претседателот од 2017 година. Автократски националист чии политички инстинкти беа ковани во ерата на Милошевиќ, Вучиќ исто така, ја користи својата моќ и влијание за да поттикне раздор на Западен Балкан, каде што сецесионистичките кампањи на етничките Срби се поддржани од Белград. Но, амбициите Србија да се вовлече во орбитата на ЕУ – и подалеку од руското влијание – ги задуши западните критики во компромитирачки степен, особено по инвазијата врз Украина.
Овој омекнувачки пристап наскоро може да престане. По спорните избори следуваа демонстрации со денови, кои се надоврзаа на растечкото протестно движење против Вучиќ кое започна летото. Минатиот викенд, десетици илјади луѓе се собраа на плоштадот во Белград, на кој граѓаните се спротивставуваа и на владеењето на Слободан Милошевиќ и ја повикаа Европа, која воглавно молчи, да ја поддржи нивната кауза. Во знак на тоа каде лежат инстинктивните симпатии на владата, премиерката на Вучиќ, Ана Брнабиќ, ѝ се заблагодари на Русија што обезбеди наводни докази дека протестите биле оркестрирани на запад.
Навестувањата за повторен регионален конфликт ветуваат дека ќе изнудат поостар став во Брисел и Вашингтон. Вучиќ во ноември злокобно предвиде дека 2024 година ќе донесе „многу повеќе конфликти и немири“ и во Косово и во Република Српска – етничкиот српски ентитет во Босна и Херцеговина. Во вториот, сепаратистичкиот водач на босанските Срби, Милорад Додик, се закани дека ќе го раскине Дејтонскиот мировен договор од 1995 година во име на националното обединување на Србите. Во Косово – чија независност Белград и понатаму одбива да ја признае – неколкуте сериозни конфликти на етничките Срби од северот предизвикаа страв од иден обид за отцепување.
Надежите дека изгледите за членство во ЕУ ќе ја убедат српската влада да се придржува до демократските норми дома и да се воздржи од поткопување на соседните земји се покажаа како неосновани.
Но, стратешката цел да се изолира Русија – исто така неостварена – значи дека Западот продолжува премногу да му дозволува на г. Вучиќ да ја следи својата авторитарна, етнонационалистичка агенда.
Како еден од главните инвеститори во растечката економија на Србија, мнозинството од населението позитивно гледа на ЕУ и има економска и дипломатска потпора што може да ги искористи доколку сака.
Досега одлучи да не го прави тоа, поради разбирливиот страв – што го дели и администрацијата на Џо Бајден – дека ќе го остави Балканот уште поотворен за влијанието на Москва и Пекинг.
Но, додека тој се зацврстува уште повеќе во источниот двор на ЕУ, третирањето на г. Вучиќ како еден вид блуден син кој на крајот ќе се поправи не функционира. (Гардијан)