За љубовта на Трамп

Не треба да има смисла. Доналд Трамп штотуку беше обвинет за четири кривични дела, вклучително и измама на Соединетите Држави и заговор за лишување на Американците од нивните гласачки права. Трамп, исто така, се соочува со 40 обвиненија, вклучително и прекршување на Законот за шпионажа, пред федералниот суд на Флорида и 34 обвиненија за кривични дела во Њујорк поврзани со премолчување на секс скандал. И покрај сето тоа, позицијата на Трамп како фаворит за следен републикански кандидат за претседател се чини неприкосновена. Според една неодамнешна анкета, тој има предност од 37 процентни поени пред својот најблизок ривал, Рон Десантис, гувернер на Флорида.

Тоа што поранешниот претседател би можел да заврши во затвор, воопшто не им пречи на неговите поддржувачи. Нула проценти од неговите хардкор поддржувачи мислат дека тој направил нешто погрешно, што е чудно. Уште почудно е што 43% од републиканците очигледно мислат „многу позитивно“ за него.

Десантис, кој мора да признаеме дека изгледа толку непријатно во сопствената кожа што прави другите луѓе да се чувствуваат непријатно додека го гледаат, не успева да го надмине Трамп од десната страна. Но, Крис Кристи, малку попривлечен политичар (сега со 2%) имаше уште помал успех со проектирањето на поумерена слика.

Што ја објаснува истрајноста на поддршката на Трамп? Силата на неговите аргументи веројатно нема да биде клучот, бидејќи тој дава малку кохерентни аргументи. Ретко е јасно што мисли, или дали неговите мисли додаваат нешто повеќе. Тој е рамнодушен, па дури и со презир кон фактите. Но, колку повеќе лаже, толку повеќе се чини дека неговите поддржувачи го сакаат, како неговата лавина од невистини да им ја затапува нивната способност да ја согледаат вистината.

Без сомнение, радикалните промени во начинот на кој луѓето ги добиваат своите информации имаат врска со ова. Многу луѓе, не само приврзаниците на Трамп, наоѓаат добро место во балонот на дезинформации управувани од интернет, поттикнати од хакерите кои се претставуваат како новинари на Фокс њуз и на други, дури и позабележителни медиуми.

Трампистичкиот меур е длабоко заглавен во песимизам. Околу 89 отсто од републиканците сметаат дека САД се во голем пад, иако економијата под претседателот Џо Бајден беше неверојатно отпорна. Членовите на базата на Трамп зборуваат дури и за претстојната национална катастрофа, предизвикана од злобните елити, злобните имигранти и злобната меѓународна кабала финансиери кои ги влечат конците на светот. Трамп беше мајстор во манипулирањето со овие заговорнички грижи, кои можат да предизвикаат одмазднички насилство исто толку лесно како и екстатичното фалење на самонаречениот спасител.

Постојат неколку причини за народна анксиозност. Многу американски индустриски работници се чувствуваат запоставени во глобалната економија каде што се бара поевтина работна сила во странство. А низа социјални и демографски промени – повеќе не-бели граѓани, помалку религиозни авторитети, предизвици на длабоко вкоренетите родови норми и сексуални и расни хиерархии – ги оставија луѓето збунети, а во нивни очи, обесправени. Тие му се поклонуваат на лидерот кој ветува дека „ќе им ја врати земјата“.

Најуспешниот – и најалармантен – од демагошките гамбити на Трамп е да ги претстави сопствените правни проблеми како напад врз сите негови следбеници. Неговата кампања ги спореди последните обвиненија со прогон во Советскиот Сојуз на Сталин и нацистичка Германија. По неговото федерално обвинение во јуни, тој им рече: „На крајот, тие не доаѓаат по мене. Тие доаѓаат по вас – а јас само им стојам на патот“.

Историјата никогаш не се повторува точно, а лабавите споредби со други времиња и места се секогаш опасни. Но, некои аспекти од минатото сепак можат да ни помогнат подобро да ја разбереме сегашноста.

Во својата книга „Потеклото на тоталитаризмот“, Хана Арент истакна една поента која останува валидна: намерното лажење е првиот чекор кон тиранијата. Според нејзините зборови: „Пред да ја преземат власта и да воспостават свет според нивните доктрини, тоталитарните движења создаваат лажен свет на конзистентност… во кој, преку чиста имагинација, искоренетите маси можат да се чувствуваат како дома и се поштедени од бескрајните шокови кои реалниот живот и вистинските искуства ги пренесуваат на човечките суштества и нивните очекувања“.

Германскиот историчар Јоаким Фест го кажа истото за „литургиската магија“ на националсоцијализмот. Тоа беше магија, тврдеше тој, што им го врати на луѓето „нивното изгубено чувство за заедничка припадност и нивното чувство за колективно другарство“.

Денеска уште повеќе важи забелешката дадена во 1932 година од либералниот политичар Теодор Хојс, кога нацистите требаше да ја уништат германската демократија. Тој зборуваше за „фантастичното пропагандистичко достигнување на нацистите, кое практикуваше меѓусебна игра што ги опфаќа и херојот и светецот одеднаш, наизменично помеѓу големиот победник во еден момент, маченикот и неговата прогонувана невиност во следниот“.

Соединетите Американски Држави денес не се германската Вајмарска Република осудена на пропаст. Имаше катастрофални војни во Ирак и Авганистан, но не постои еквивалент на Версајскиот договор со кој Германците се казнуваат по Првата светска војна. Нема економска депресија ни оддалеку споредлива со 1930-тите.

Она што е можеби најважно е дека Трамп, и покрај неговиот успех во натрупувањето на Врховниот суд со верски радикали, не ги зароби повеќето елити, како што тоа го направи Хитлер. Некои млади бели мажи сега се чувствуваат привлечени кон крајната десница, но Трамп нема ништо слично на поддршката од студентите што ја имаа нацистите.

Ако Републиканската партија го номинира Трамп за свој претседателски кандидат, веројатно ќе му биде потешко да го победи веројатниот демократски кандидат, Бајден, отколку да ги исфрли своите републикански ривали. Но, ќе видиме дали ќе може да се убедат доволно луѓе да гласаат за 81-годишник, кој честопати се колеба, за да ја спречи катастрофата од кандидат кој копнее да се врати во Белата куќа за да избегне да оди во затвор.

(Ијан Бурума е автор на повеќе книги, како „Година Нула: Историја на 1945“, „Токиска романса: Мемоари“. Текстот е дел од мрежата на „Проект синдикејт“.)