Украина штотуку ги измени правилата на војување

Во недела наутро, на 7 декември 1941 година, Империјалната јапонска морнарица ги измени правилата на војување. Речиси никој не замислуваше дека Јапонците можат да се протнат низ целиот океан за да нападнат „неосвојлива тврдина“, како што американските стратези го опишаа Хаваи. Сепак, токму тоа го направија. Јапонските авиони лансирани од шест носачи на авиони успеаја да уништат или оштетат 328 американски авиони и 19 бродови на американската морнарица, вклучувајќи осум борбени бродови. Нападот врз Перл Харбор го сигнализираше подемот на носачите на авиони како доминантна сила во поморското војување.

Украинците повторно ги изменија правилата на војување во неделата. Руската висока команда сигурно била шокирана како и Американците во 1941 година кога Украинците извршија изненадувачки напад врз пет руски воздухопловни бази лоцирани далеку од фронтот – две од нив илјадници километри оддалечени на рускиот Далечен Север и Сибир. Украинската разузнавачка служба, позната како СБУ, успеа да прошверцува голем број дронови длабоко во Русија во дрвени кабини транспортирани со камиони, а потоа да ги лансира со далечински управувач.

Претседателот Володимир Зеленски тврдеше дека операцијата „Пајажина“, како што ја нарекуваат Украинците, уништила или онеспособила една третина од бомбардерите што Русија ги користи за лансирање крстосувачки ракети со долг дострел против Украина. Меѓу руските авиони што биле погодени, наводно, биле бомбардери „Ту-95“ и „Ту-22“ и авиони за рано предупредување и контрола „А-50“, слични на американските АВАКС. (Сè уште нема независна потврда за штетата.)

Не е ни чудо што руските воени блогери побрзаа да го споредат нападот од неделата со оној на Перл Харбор пред 84 години. Аналогијата е несоодветна бидејќи, додека нападот на Перл Харбор означи почеток на нова војна, нападот на авио базите во Русија беше само уште еден обид на Украинците да се одбранат од неиспровоцираната војна на агресија што ја започна Владимир Путин во 2022 година. Но, аналогијата може да има смисла бидејќи двата напади би можеле да сигнализираат застарување на некогаш доминантните системи на оружје: борбени бродови во 1941 година, авиони со екипаж денес. Роеви украински дронови, чија изградба веројатно чинела десетици илјади долари, можеби нанеле штета од 2 милијарди долари на најсофистицираните руски авиони.

Во тој процес, Украинците открија ранливост што треба да им предизвика бессони ноќи на сите генерали во светот. Ако Украинците можеа да провлечат дронови толку блиску до големите воздухопловни бази во полициска држава како Русија, што ќе ги спречи Кинезите да го сторат истото со американските воздухопловни бази? Или Пакистанците со индиските воздухопловни бази? Или Севернокорејците со јужнокорејските воздухопловни бази?

Војските што мислеа дека ги обезбедиле своите воздухопловни бази со електрифицирани огради и стражарски места сега ќе мора да се справат со заканата од небото што ја претставуваат евтините, сеприсутни дронови што лесно можат да се модифицираат за воена употреба. Ова ќе бара огромни инвестиции во системи против беспилотни летала. Парите потрошени на конвенционални системи за оружје со екипаж сè повеќе изгледаат како потрошени залудно, како и трошењето за коњаницата во 1930-тите.

Операцијата „Пајажина“ нема да биде одлучувачки удар против руската војска, исто како што нападот врз Перл Харбор не беше одлучувачки удар против американската војска. Но, исто како што Перл Харбор сигнализираше дека Јапонија ќе биде многу пострашен непријател отколку што очекуваа повеќето западњаци, нападот во неделата повторно покажува дека Украинците се покажуваат како многу поотпорни и поприлагодливи борци отколку што некој очекуваше пред почетокот на целосната инвазија на Русија пред повеќе од три години.

Линиите на фронтот остануваат во ќор-сокак, а Украинците го надоместуваат дефицитот на работна сила со развивање на водечка индустрија за беспилотни летала во светот. Украинците велат дека минатата година произвеле 2,2 милиони дронови и имаат за цел да произведат 4,5 милиони оваа година. Секако, Русите ги градат своите дронови, со иранска помош. Но, тие постојано се чекор или два зад Украинците во трката со беспилотни летала, како што повторно покажа операцијата во неделата.

Операцијата „Пајажина“ беше брилијантен и смел потег за да се надомести фактот дека Украина снемува муниција за своите системи за воздушна одбрана „Патриот“ – а претседателот Доналд Трамп се чини дека не е расположен да испрати замена. Европските земји се обидуваат да помогнат, но „Патриот“ се во оскудна залиха. Наместо едноставно да се обидат да соборат руски ракети во лет, Украинците открија како да ги онеспособат авионите што ги лансираат ракетите додека стојат на пистата.

За време на озлогласената расправија Трамп-Зеленски во Овалната соба во февруари, американскиот претседател му рече на својот украински колега: „Немате карти“. Па, Зеленски само го искористи – ако ми простите на фразата – својот адут: украинската генијалност. Украинците постојано се покажуваат како похрабри и повешти од своите непријатели, дури и ако перформансите на руските вооружени сили се подобрија од раните денови на војната.

Иако сигнализира украинска решителност, нападот во неделата би можел да ја поткопа и нуклеарната стабилност, бидејќи истите бомбардери што лансираат конвенционални крстосувачки ракети против Украина се дизајнирани и да лансираат нуклеарно оружје. Ова треба да нè потсети зошто е толку опасно да се има толку хаотична администрација на САД во толку опасен момент. Во време како ова, би било убаво претседателот да имаше целосно екипиран Совет за национална безбедност предводен од проверен, искусен советник – наместо Совет за национална безбедност предводен од државен секретар кој работи на друга позиција и од каде беа прогонети многу од неговите најискусни вработени.

Трамп беснееше за руските воздушни напади врз украинските цивили, но не презема ништо во врска со нив. Украинците ги зедоа работите во свои раце. Нападот со беспилотни летала, додека ги зголемува стратешките влогови и несомнено предизвикува руска одмазда, е токму видот на тактика на висок притисок потребна за да се убеди Путин сериозно да преговара, токму кога двете страни се подготвени повторно да седнат на маса во Турција. Преку своите постапки, Украинците сигнализираат дека одбиваат да бидат поразени – и дека имаат ресурси да продолжат да се борат.

(Макс Бут е колумнист на „Вашингтон пост“ и виш соработник во Советот за надворешни работи. Тој е автор на неодамна издадениот бестселер „Реган: Неговиот живот и легенда“. Текстот е објавен во „Вашингтон пост“.)