Топ 10 југословенски производи што го освоија светот

Поранешна Југославија беше индустриски гигант и едно од ретките социјалистички општества што успешно тргуваа и со Исток и со Запад.

Од бродоградилишта до прехранбената индустрија, југословенските производи стигнаа до пазарите низ целиот свет – од Европа, преку Африка, па сè до Јужна Америка.

Еве еден преглед на најпознатите производи и индустрии што Југославија ги користеше за да го изгради својот имиџ на светската сцена.

Застава – автомобили што ги освоија пазарите

Кога некој ќе помисли на југословенскиот извоз, многумина прво помислуваат на Застава од Крагуевац. Модели како Фиќо (Застава 750) и Стојадин (Застава 101) се продаваа низ цела Источна Европа, додека Југото стигна и до американскиот пазар.

Особен успех беше во 1980-тите кога Југо ГВ стана најевтиниот автомобил во САД. Иако често беше предмет на шеги, Југото беше првиот автомобил од социјалистичкиот блок што се продаваше во Америка.

Уљаник и бродоградбата – бродови за целиот свет

Југославија беше бродоградилиште, а бродоградилиштата во Пула, Сплит и Риека беа особено истакнати. Уљаник произведуваше танкери и патнички бродови што пловеа по светските мориња, честопати за клиенти од Западна Европа и Блискиот Исток.

Југословенската бродоградба беше меѓу петте водечки во светот по капацитет, а бродовите извезуваа технологија, како и вештини на домашни инженери.

Горење – домашни апарати за европските пазари

Веќе во 1970-тите, Горење извезуваше шпорети, фрижидери и машини за перење во Германија, Австрија и други западноевропски земји. Во тоа време, Горење претставуваше мост помеѓу потрошувачите од социјалистичкиот Исток и Западот, нудејќи квалитет по пониска цена.

Енергоинвест – инженерски гигант од Сараево

Сараевски Енергоинвест беше симбол на технолошката моќ на Југославија. Компанијата дизајнираше и градеше енергетски системи, нафтоводи и фабрики во над 50 земји. Нивните најголеми проекти беа реализирани во Африка, Азија и Блискиот Исток, а производите на „Енергоинвест“ дури беа извезени во САД.

„Енергоинвест“ беше еден од ретките примери на компанија од социјалистичка земја која рамноправно се натпреваруваше со западните корпорации.

Борово – обувки што се носеа од Москва до Париз

Фабриката „Борово“ беше меѓу најголемите производители на обувки во Европа. Нејзините патики „Стартас“, елегантните „Боросани“, па дури и чизмите беа извезувани низ цела Источна Европа и Блискиот Исток.

Во 1980-тите, „Борово“ произведуваше повеќе од 20 милиони пара обувки годишно, а значаен дел заврши на странските пазари.

Галебот и текстилната индустрија – маици за светот

Фабриката „Галеб“ во Омиш, заедно со „Планик“, „Вартекс“ и други текстилни гиганти, ги снабдуваа домашните и странските пазари.

Маиците на „Галеб“ беа познати по својот едноставен дизајн и квалитет и беа извезувани во земјите на Блискиот Исток, Скандинавија и Западна Европа.

Југословенскиот текстил беше баран бидејќи комбинираше квалитетно производство и поволна цена.

ИНА – енергијата што ги полнеше светските резерви

Хрватската ИНА беше клучен играч во регионалната нафтена индустрија. Југославија извезуваше нафтени производи и гас, а ИНА имаше стратешки договори со земји како Ирак, Либија и Египет.

Покрај горивото, компанијата извезуваше технологија и знаење, што ѝ носеше на Југославија приход од девизи.

Слатки, сокови и познатата Вегета

Југословенската прехранбена индустрија имаше свои извозни средства, како што се:

Краш – чоколади и бомбони популарни низ цела Источна Европа,
Фруктал – сокови што се продаваа низ цела Западна Европа,
Подравка Вегета – зачин што го најде својот пат до кујните во над 30 земји низ целиот свет. Вегета беше вистински амбасадор на југословенскиот бренд и сè уште е присутна на глобалниот пазар денес.

Авиони од Мостар и Панчево

Малку е познато дека Југославија произведувала и авиони. Фабриката „Соко“ од Мостар произведуваше борбени авиони, додека „Утва“ од Панчево произведуваше лесни спортски и воени авиони.

Овие производи се извезуваа во неврзаните земји, особено во Африка и Блискиот Исток, што ѝ даде политичко влијание на Југославија.

Филм, музика и туризам – невидлив извоз

Покрај физичките производи, Југославија извезуваше и културна индустрија:

Југословенските филмови и серии беа прикажувани на фестивали низ целиот свет.
Дискографии како „Југотон“ ја сместија музиката на нашите изведувачи во европските метрополи.
Туризмот, особено на јадранскиот брег, беше еден вид „извоз на услуги“ – стотици илјади туристи од Западна Европа доаѓаа секоја година.

Зошто Југославија беше извозен гигант?

Постоеја три клучни причини:

Големиот домашен пазар – 20 милиони жители овозможи развој на силни индустрии.
Неврзана политика – Југославија тргуваше и со Западот и со Истокот, што отвори огромни пазари.
Квалитет и цена – производите беа со доволно добар квалитет за да се натпреваруваат на Западот, а доволно евтини за да бидат конкурентни.
Југословенските производи не беа само стоки – тие претставуваа национален идентитет и економска гордост. Иако многу фабрики исчезнаа

Во транзицијата и војните од 90-тите, нивното наследство продолжува да живее преку сеќавања, стари реклами и повремени производи што ги преживеале турбулентните децении.

(Извор: Biznisinfo.ba)